တၢ်မၤတၢ်သမံသမိးဒီး(Vijay Nambiar)လၢအမ့ၢ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပှၤထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်က တိၤသကိးတၢ် (နီၣ်ဂံၢ် ၂)
တၢ်မၤတၢ်သမံသမိးဒီး(Vijay Nambiar)လၢအမ့ၢ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပှၤထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်က တိၤသကိးတၢ် (နီၣ်ဂံၢ် ၂)
Democratic Voice of Burma, 08 Oct 2015
URL: http://www.dvb.no/interview/interview-vijay-nambiar-the-uns-observer-to-burmas-peace-talks-burma-myanmar/57090
တၢ်ကျဲးစၢးမၤဝံၤမၤတဲာ်က့ၤကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီၤလီၤတချုးလၢတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်အဃိတၢ်ကဘၣ်သုး
ယံၤထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢခါဆူညါတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အံၤအဖီခိၣ်မ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးအိၣ်ဝဲတမံၤမံၤဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤန့ၣ်
လီၤ.တကတီၢ်ဃီတၢ်ဃုထၢလၢတၢ်သဘျ့အပူၤဒီးတၢ်တီတၢ်တြၢ်အပူၤအံၤမ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်အကါဒိၣ်ဝဲတခါလၢဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ
အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ကီၢ်ပယီၤတၢ်ဃုထၢအံၤမ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်ဒီးတၢ်လၢအလိၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤအပူၤတနာ်ဝဲနီတဘျီလၢတၢ်ကဘှါရှဲမၤဝံၤမၤတဲာ်က့ၤခါဆူညါတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲတချုးလၢတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်
န့ၣ်လီၤ.တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကအိၣ်ထီၣ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအဂီၢ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤအတကွီၣ်ဒီးသူၣ်ထီၣ်ဆိပာ်စၢၤတၢ်အၢၣ်လီၤ
အီလီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ် လၢအလီၢ်အိၣ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ထီဘိန့ၣ်ယမုၢ်လၢ်လၢကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီ
လီၤ(NCA)အံၤကအိးဟိထီၣ်န့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အတကွီၣ်ဒ်သိးကလုာ်ဒူၣ်ဒီးအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်လၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဘၣ်ဝဲဖဲဒီ
ကလုာ်တၢ်လဲလိာ်ဘှီသီထီၣ်က့ၤတၢ်အပူၤဒ်လၢတၢ်အခီပညီအိၣ်ဝဲအသိးဒီးဒ်လၢတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်ဝဲဖဲလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပတီၢ်
အရ့ဒိၣ်တဖၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလၢကီၢ်ပယီၤကလုာ်ဒူၣ်ပှၤတဝၢအကျါပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအါမးန့ၣ်လီၤ.တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢယထံၣ်ဘၣ်
လၢယနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ယဲန့ၣ်လီၤ.ယမုၢ်လၢ်ဒီးနာ်လၢပှၤတဂၤစုာ်စုာ်ဒီးတဖုစုာ်စုာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ဝဲထံကီၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢခါ
ဆူညါအဂီၢ်သ့ဝဲဒီးကဲထီၣ်ခၢၣ်စးဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ကစၢ်လီၢ်ကဝီၤလၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤသ့ဝဲစ့ၢ်ကီး
န့ၣ်လီၤ.တကးဒံးဘၣ်ဟဲစိာ်ဃီၤန့ၢ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်အလုၢ်အပှ့ၤလၢကီၢ်ပယီၤအကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ယနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ
ထဲဒၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခဲလၢာ်လၢထံကီၢ်အပူၤမ့ၢ်ဆၢထၢၣ်အိၣ်ပှိၤတပူၤဃီၤလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကီၣ်ကး
ကရၢဒီးတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဘၣ်ဃးတၢ်ကဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်အံၤမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲနီၢ်နီၢ်အခါ
န့ၣ်ဒီးဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်အံၤကကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တိာ်ကျဲၤအဂၢၢ်အကျၢၤလၢလၢကီၢ်ပယီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤမ့ၢ်အဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤသ့စ့ၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ြပးန့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ဃုထၢ(မ့)တၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒါက့ၤပှၤထဲတဂၤအဂီၢ်တအိၣ်ဝဲနီတခါဘၣ်န့ၣ်
လီၤ..ယနာ်လၢကီၢ်ခိၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အခီပညီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒ်အမ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလၢအဝဲအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအဂီၢ်
ဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဆူကမျၢၢ်လၢကသူၣ်ထီၣ်ဝဲဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်တံးဒီးဖဲၣ်ဒရၢၣ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်
တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်အစၢအိၣ်ဖျါလၢအဂ့ၤအံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢကဘှါရှဲဝဲတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ခဲလၢာ်သ့ၣ်
တဖၣ်ခီဖျိထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲဒီးတမ့ၢ်လၢသုးမုၢ်အကျဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်ဒီးတၢ်နာ်ဒိၣ်ဒိၣ်
မုၢ်မုၢ်လၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီးတၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်ဒ်အမ့ၢ်ဝဲဒီက
လုာ်အတၢ်သးစဲအကါဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်လၢဘၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တ့ၢ်လံအီၤတဖၣ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ပနီၣ်အကါဒိၣ်တခါလၢပ
ဒိၣ်အသီတဖုကသူၣ်ထီၣ်က့ၤအသးလၢအီၤကသ့ဝဲဒၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - နစံးလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးနီၢ်နီၢ်သ့ဝဲထဲဒၣ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်အကတီၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်
တဖၣ်ကဘၣ်နာ်န့ၢ်ဆူၣ်ဝဲတၢ်လၢတၢ်နာ်န့ၢ်အီၤတညီဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်နအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်တၢ်မုၢ်လၢ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဘၣ်တၢ်ပာ်
ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤခီဖျိကရူၢ်လၢတနာ်န့ၢ်လိာ်သးတဖၣ်အံၤဒီးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤဟးဂီၤဝဲတသ့ဘၣ်န့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလၢအလၢဝဲပှဲၤဝဲအံၤဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တအိၣ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.နီၢ်နီၢ်တခီဖဲလၢတၢ်စးထီၣ်မၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤဖဲအခီၣ်
ထံးတပတီၢ်အခါတၢ်အိၣ်သးဖ့ၣ်ဆၢသ့ၣ်တဖၣ်ကဟဲအါထီၣ်ဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤအခီပညီတမ့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤက
ဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဘၣ်.လၢန့ၣ်အလီၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အခီၣ်ထံးတပတီၢ်အံၤတၢ်ကြၢးစူးကါအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တခါလၢကမၢန့ၢ်ဆူၣ်ပှၤ
မၤဟးဂီၤတၢ်ဖိလၢအဲၣ်ဒိးဆဲးမၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သးစဲအဂီၢ်,မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်
ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးစူးကါတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤအကျိၤအကျဲလၢတၢ်လူၤပိာ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်
သးလၢကတြီပဒီဝဲခါဆူညါတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ်ဒီးဒုးနၢ်ပၢၢ်ပှၤလၢအနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်ရှဲရှဲလၢမတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ
အဟံးန့ၢ်မူဒါဘၣ်ဃးတၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.အါန့ၢ်အန့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤလၢခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဟဲတၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ချ့သဒံးဖဲစီၤနီၢ်ခိၣ်အဖီခိၣ်ဖဲလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အသီမ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးအခါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤအကါဒိၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ကတြီပဒီဝဲဒ်သိးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအသုတဟဲအိၣ်အါထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ယစံးလၢနကဘၣ်နာ်န့ၢ်ဆူၣ်
တၢ်လၢနနာ်ဘၣ်အီၤကီအံၤအခီပညီမ့ၢ်တၢ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.အါန့ၢ်အန့ၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤကဒုးသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်မူဒါဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ
တၢ်ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲအီၤခီဖျိတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢအအိၣ်ထီၣ်တ့ၢ်ဝဲတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ပသ့ၣ်ညါလၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဟးဂီၤကွံာ်ဝဲအါ
ခါန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးမ့ၢ်တအိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကဟဲအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်တညီဝဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အ
ဃိတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤမ့ၢ်ဝဲခီၣ်ခါတပတီၢ်လၢတၢ်လဲၤကျဲဒီတကတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိအံၤကဘၣ်မ့ၢ်တၢ်
လၢအကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပမ့ၢ်တကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်လၢပကဟံးန့ၢ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကမျၢၢ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ် ဘၣ်န့ၣ်ဒီးပ
တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢတၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ်အံၤကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤအဂီၢ်တညီဝဲကဲၢ်ဆိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် -နထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးဒီးခိၣ်နၢ်ဖဲလီၢ်ဃံလၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဖဲလါယူၤအခါနသံကွၢ်တ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဒ်သိးကမၤတၢ်
အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်မ့ၢ်အသးစၢၢ်ဆၢလၢကမၤတၢ်အၢၣ်
လီၤတူၢ်လိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ဧါ.
တၢ်စံးဆၢ - စးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံးလံၤလံၤပကွဲအဝဲသ့ၣ်ခံခီယၢ်ပၤဒ်သိးကမၤဘၣ်လိာ်ဖိးမံလိာ်တၢ်ခံခီယၢ်ခီန့ၣ်လီၤ ဖဲလၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ်
အတီၢ်ပူၤပမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးတဘျုးဘျီဒီးကီၢ်ပဒိၣ်,သုးမုၢ်,ဘျီၣ်ဒိၣ်,ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်တဖၣ်တပူၤဃီဒီးအဝဲသ့ၣ်တ
ကရူၢ်စုာ်စုာ်ဒၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.တၢ်ကစီၣ်လၢပဟ့ၣ်လီၤဖဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အံၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးဒီးတမ့ၢ်
ထဲတၢ်တခီတၢၤဧိၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒ်ပှၤထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲတၢ်တဂၤဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အပူၤ,ယပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ခံခီယၢ်
ခီလၢာ်မၤဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အါမံၤဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်လၢအအိၣ်ဖျါထီၣ်ဖဲတၢ်တဲကျဲၤသကိးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ
အကတီၢ်အံၤအဂီၢ်ထံၣ်န့ၢ်ဝဲတၢ်ဘှါရှဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်အံၤတခါဂ့ၤတခါဂ့ၤအပူၤတၢ်ညီနုာ်ပာ်တ့ၢ်ဃာ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တ
ဖၣ်အံၤလၢတၢ်အကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ခဲကနံၣ်အံၤတၢ်ကစီၣ်လၢပဟ့ၣ်လီၤဆူကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်
လၢအဂ့ၤကတၢၢ်အံၤတကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လၢအဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်အဒုၣ်အဒါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်ကရူၢ်ခဲလၢာ်အမူအဒါလၢကဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲတၢ်
ကီတၢ်ခဲလၢခံကတၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးဆဲးလဲၤဆူညါတပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.ယဆိကမိၣ်လၢအကါဒိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢတၢ်တထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်ကီၢ်ဒီ
တဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCA)ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အကတၢၢ်တခါအ သိးဘၣ်မ့မ့ၢ်ဒ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤစးထီၣ်သီတခါလၢဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကကီခဲဒိၣ်
ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - နဟ့ၣ်ပလီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢတၢ်မ့ၢ်မၤယံာ်မၤနီၢ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတုၤလၢတၢ်ဃုထၢမ့ၢ်တလၢကွံာ်အကတီၢ်
န့ၣ်ဒီး.ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆိကမိၣ်ထံဆးန့ၢ်က့ၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်ဖဲဆၢကတီၢ်
ခဲအံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကစံၣ်ညီၣ်တဲာ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်လၢတနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတဖၣ်အံၤန့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - ယသးခုလၢနပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တထံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ယသ့ၣ်ညါလၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်ဝဲယတၢ်ကတိၤလီၤတၢ်ဆူကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စု
ကဝဲၤကရူၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ်ဖဲလီၢ်ဃံလၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲယတၢ်ကတိၤအခီပညီလၢအကမၣ်န့ၣ်လီၤ.ယအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါ
ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤရှဲရှဲန့ၣ်လီၤ.တၢ်လၢယစံးမ့ၢ်ဝဲ-‘ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဟ့ၣ်သုတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒ်လၢအမၤဝဲသ့သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်ခဲဆ့
န့ၣ်လီၤ.ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤတၢ်မ့ၢ်မၤယံာ်မၤနီၢ်အီၤတုၤလၢတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်တၢ်အိၣ်သးဘၣ်ဃးပဝဲ
ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတခီကမၤအသးဒ်လဲၣ်ဒၣ် လဲၣ်ပတဲအီၤတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်မ့ၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်ထံၣ်တၢ်အိၣ်သးခဲက
နံၣ်အံၤန့ၣ်ဒီးကဟဲစိာ်ဃီၤန့ၢ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တဘျီဃီလၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဃုာ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်အ
ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤအံၤဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢကရူၢ်ခံခီယၢ်ခီအတၢ်ကွဲ
မုာ်န့ၣ်လီၤ.ပမ့ၢ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကရူၢ်လၢနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်တဖၣ်အံၤအတၢ်ကွဲမုာ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်န့ၣ်ဒီးပကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲ
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်ပမုၢ်လၢ်အီၤတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ကိးဘျီဒဲးဖဲကရူၢ်ခံခီယၢ်ခီကွဲမုာ်ပှၤပမၤလီၤတံၢ်လၢပကလဲၤဝဲန့ၣ်လီၤ.ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်
ကရၢဟ့ၣ်လီၤအသးအဖၢမုၢ်လၢကခီဆၢက့ၤတၢ်ဃ့ထီၣ်သဃဲၤတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤဒီးကဟ့ၣ်ခီဆၢက့ၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်လၢအဘၣ်လိာ်
ဖိးမံလိာ်အသးဒီးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်ဒီးအမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢကဘၣ်မၤဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်ပသးဖျိးဖျိးဖျါဖျါဘၣ်အပူၤပနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်တ့ၢ်လၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အ
ပူၤအါဘျီလံန့ၣ်လီၤ.တချုးလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်စးထီၣ်(မ့)ဝံၤအလီၢ်ခံပခၢၣ်စးသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်
စုကဝဲၤကရူၢ်ခၢၣ်စးသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲတၢ်မဲာ်ညါသုးကျိၤလၢကခၠ့ၣ်ကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.ဒ်သိးဒီးပသုတဆီၣ်ထွဲထီၣ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်(မ့)ဟ့ၣ်လီၤ
တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်တဃ့ထီၣ်ဝဲဒၣ်တဖၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်ပဘၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤတပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပဆဲးဆီၣ်ထွဲမၤ
စၢၤဒံးအဝဲသ့ၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒီးဟ့ၣ်ခီဆၢက့ၤဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢခံခီယၢ်ခီဆၢမုၢ်လၢ်မၤအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢခါဆူ
ညါအဂီၢ်လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်အိၣ်သးကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်ပှၤတသ့ၣ်ညါနီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခါဆူညါတပတီၢ်အဂီၢ်မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကမုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဝဲဧါန့ၣ်တၢ်ပာ်ဖျါတအိၣ်ဖျါဝဲရှဲရှဲ
ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲအခီၣ်ထံးတတီၤအံၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိလၢစၢဖှိၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကမံးတံာ်(UPWC)ဃ့ထီၣ်န့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အ
ခွဲးဆူကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့တၢ်ကရၢကရိ(KIO)န့ၣ်လီၤ.တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲပှၤဟဲထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်လၢကဆဲးနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤအံၤအပူၤဒီးတၢ်မ့ၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးန့ၣ်ဒီးပကဆဲးလဲၤဒ်အံၤအသိးန့ၣ်လီၤ.မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်က
ပာ်လီၤရှဲပၠးဝဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးမူဒါသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤအဖီခိၣ်ခါဆူညါပှၤတဲကျဲၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်
မၤတၢ်ကူၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဒီးပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အဒိအတဲာ်ဘၣ်ဃးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢအပတီၢ်ထီသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲကီၢ်အ့ရှၢၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတ
ဖၣ်အပူၤအံၤအိၣ်အါမးအဂ့ၢ်ပတပလီၣ်သူၣ်ပလီၣ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤဝံၤအလီၢ်ခံပှၤကအိၣ်ဝဲ
တနီၤနီၤထံၣ်ဝဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်အံၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ကလီလီအသိးန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကစံးယဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး
လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆဲးဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤကီၢ်ပယီၤကမျၢၢ်ဖိသ့ၣ်
တဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါမၤတၢ်လၢဒီကလုာ်တၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်အဂီၢ်,လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးကလုာ်ဒူၣ်,
တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ(မ့)မုၢ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနာ်လၢတၢ်ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဂ့ၤဒီးကဲဘျူးသ့ၣ်
တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါစ့ၢ်ကီးသုဒ်သိးသုကဆီလီၤပာ်လီၤသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအတၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတကွီၣ်ဒီးပာ်ဖျါ
ထီၣ်အီၤရှဲရှဲဒ်သိးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤစၢၤသုလၢအဂ့ၤကတၢၢ်ကသ့ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - ခၢၣ်စးလၢကလုာ်ဒူၣ်ပတီၢ်ထီခၢၣ်စးကရူၢ်တဖၣ်စံးဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤတီခိၣ်ရိာ်မဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်,သုးခိၣ်
ကျၢၢ်စိမ့အီၣ်လဲၣ်ဒီးကိကၣ်ကရူၢ်လၢ(MNDA),(TNLA)ဒီး(AA)သ့ၣ်တဖၣ်ကမၤဝဲန့ၣ်လီၤ.နကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤစ့ၢ်ဧါတၢ်အိၣ်
ဖှိၣ်အစၢလၢအအိၣ်ဖျါထီၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်ဒီးအအၢကတၢၢ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်.
တၢ်စံးဆၢ-ယဘၣ်စံးယဲဒၣ်လၢတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကီခဲဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤအံၤအ
ဂီၢ်ယမၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ချ့သဒံးတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်ဃးတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါခီဖျိပှၤတီခိၣ်ရိာ်မဲတၢ်
ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤအိၣ်ဝဲတနီၤလၢအသူဝဲအတၢ်ဆၢကတီၢ်အါဒၣ်တက့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူ
အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါအပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးပှၤလၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တ့ၢ်လံတၢ်ဒီးဆဲးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်
ဘၣ်ဝဲတၢ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးစူၤလၢအတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲယတၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ကဲအီၤဒီးယတၢ်ပတြၢၤအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီးဝဲတၢ်ကလုၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ
လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢကွဲၤဟူဖျါတဖၣ်ဒီးကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်ခီဖျိတၢ်ထံၣ်အကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤလီၤဆီတနီၤနီၤအ
ဖီခိၣ်ပှၤတနီၤနီၤနာ်ဝဲဒၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဘၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ထံၣ်လၢကျဲအဂၤတဘိဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်လၢယယၢၤဖျါထီၣ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆဲးဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤဒီးဆီၣ်ထွဲ
မၤစၢၤဝဲပှၤကီၢ်ပယီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢဒီကလုာ်တၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤ
ဖးကလုာ်ဒူၣ်,တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ(မ့)မုၢ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနာ်လၢတၢ်ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဂ့ၤဒီး
ကဲဘျူးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါစ့ၢ်ကီးသုဒ်သိးသုကဆီလီၤပာ်လီၤသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအတၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတ
ကွီၣ်ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အီၤရှဲရှဲဒ်သိးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤစၢၤသုလၢအဂ့ၤကတၢၢ်ကသ့ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယံၤထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢခါဆူညါတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်အံၤအဖီခိၣ်မ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုးအိၣ်ဝဲတမံၤမံၤဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်မၤတၢ်ဃုထၢအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်တၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်ညါအပူၤန့ၣ်
လီၤ.တကတီၢ်ဃီတၢ်ဃုထၢလၢတၢ်သဘျ့အပူၤဒီးတၢ်တီတၢ်တြၢ်အပူၤအံၤမ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်အကါဒိၣ်ဝဲတခါလၢဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ
အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ကီၢ်ပယီၤတၢ်ဃုထၢအံၤမ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်ဒီးတၢ်လၢအလိၣ်အိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤအပူၤတနာ်ဝဲနီတဘျီလၢတၢ်ကဘှါရှဲမၤဝံၤမၤတဲာ်က့ၤခါဆူညါတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲတချုးလၢတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်
န့ၣ်လီၤ.တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကအိၣ်ထီၣ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤအဂီၢ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤအတကွီၣ်ဒီးသူၣ်ထီၣ်ဆိပာ်စၢၤတၢ်အၢၣ်လီၤ
အီလီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ် လၢအလီၢ်အိၣ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ထီဘိန့ၣ်ယမုၢ်လၢ်လၢကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီ
လီၤ(NCA)အံၤကအိးဟိထီၣ်န့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အတကွီၣ်ဒ်သိးကလုာ်ဒူၣ်ဒီးအပှၤတဝၢသ့ၣ်တဖၣ်လၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဘၣ်ဝဲဖဲဒီ
ကလုာ်တၢ်လဲလိာ်ဘှီသီထီၣ်က့ၤတၢ်အပူၤဒ်လၢတၢ်အခီပညီအိၣ်ဝဲအသိးဒီးဒ်လၢတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်ဝဲဖဲလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပတီၢ်
အရ့ဒိၣ်တဖၣ်အပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလၢကီၢ်ပယီၤကလုာ်ဒူၣ်ပှၤတဝၢအကျါပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲအါမးန့ၣ်လီၤ.တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢယထံၣ်ဘၣ်
လၢယနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ယဲန့ၣ်လီၤ.ယမုၢ်လၢ်ဒီးနာ်လၢပှၤတဂၤစုာ်စုာ်ဒီးတဖုစုာ်စုာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ဝဲထံကီၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢခါ
ဆူညါအဂီၢ်သ့ဝဲဒီးကဲထီၣ်ခၢၣ်စးဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်အနီၢ်ကစၢ်လီၢ်ကဝီၤလၢတၢ်ပာ်ပနီၣ်ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်ဖးအလီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အပူၤသ့ဝဲစ့ၢ်ကီး
န့ၣ်လီၤ.တကးဒံးဘၣ်ဟဲစိာ်ဃီၤန့ၢ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်အလုၢ်အပှ့ၤလၢကီၢ်ပယီၤအကမျၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ယနာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ
ထဲဒၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခဲလၢာ်လၢထံကီၢ်အပူၤမ့ၢ်ဆၢထၢၣ်အိၣ်ပှိၤတပူၤဃီၤလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကီၣ်ကး
ကရၢဒီးတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ ဘၣ်ဃးတၢ်ကဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်အံၤမ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲနီၢ်နီၢ်အခါ
န့ၣ်ဒီးဒံၣ်မိၣ်ခြ့ၣ်စံၣ်အံၤကကဲထီၣ်ဝဲတၢ်တိာ်ကျဲၤအဂၢၢ်အကျၢၤလၢလၢကီၢ်ပယီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤမ့ၢ်အဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ဃုထၢထီၣ်က့ၤသ့စ့ၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ြပးန့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢတၢ်ဃုထၢ(မ့)တၢ်ဃုထၢထီၣ်ကဒါက့ၤပှၤထဲတဂၤအဂီၢ်တအိၣ်ဝဲနီတခါဘၣ်န့ၣ်
လီၤ..ယနာ်လၢကီၢ်ခိၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အခီပညီလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဒ်အမ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလၢအဝဲအတၢ်ပၢတၢ်ြပးအဂီၢ်
ဒီးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဆူကမျၢၢ်လၢကသူၣ်ထီၣ်ဝဲဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်တံးဒီးဖဲၣ်ဒရၢၣ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢအဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်
တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်အစၢအိၣ်ဖျါလၢအဂ့ၤအံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢကဘှါရှဲဝဲတၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်ခဲလၢာ်သ့ၣ်
တဖၣ်ခီဖျိထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲဒီးတမ့ၢ်လၢသုးမုၢ်အကျဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်ဒီးတၢ်နာ်ဒိၣ်ဒိၣ်
မုၢ်မုၢ်လၢတၢ်ပၢတၢ်ြပးတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဒီးတၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်ဒ်အမ့ၢ်ဝဲဒီက
လုာ်အတၢ်သးစဲအကါဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်လၢဘၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တ့ၢ်လံအီၤတဖၣ်အံၤကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ပနီၣ်အကါဒိၣ်တခါလၢပ
ဒိၣ်အသီတဖုကသူၣ်ထီၣ်က့ၤအသးလၢအီၤကသ့ဝဲဒၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - နစံးလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးနီၢ်နီၢ်သ့ဝဲထဲဒၣ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်အကတီၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်
တဖၣ်ကဘၣ်နာ်န့ၢ်ဆူၣ်ဝဲတၢ်လၢတၢ်နာ်န့ၢ်အီၤတညီဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်နအိၣ်ဒီးတၢ်နာ်တၢ်မုၢ်လၢ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဘၣ်တၢ်ပာ်
ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤအီၤခီဖျိကရူၢ်လၢတနာ်န့ၢ်လိာ်သးတဖၣ်အံၤဒီးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤဟးဂီၤဝဲတသ့ဘၣ်န့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးလၢအလၢဝဲပှဲၤဝဲအံၤဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တအိၣ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.နီၢ်နီၢ်တခီဖဲလၢတၢ်စးထီၣ်မၤတၢ်ဖံးတၢ်မၤဖဲအခီၣ်
ထံးတပတီၢ်အခါတၢ်အိၣ်သးဖ့ၣ်ဆၢသ့ၣ်တဖၣ်ကဟဲအါထီၣ်ဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤအခီပညီတမ့ၢ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤက
ဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဘၣ်.လၢန့ၣ်အလီၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အခီၣ်ထံးတပတီၢ်အံၤတၢ်ကြၢးစူးကါအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တခါလၢကမၢန့ၢ်ဆူၣ်ပှၤ
မၤဟးဂီၤတၢ်ဖိလၢအဲၣ်ဒိးဆဲးမၤတၢ်ဒုးတၢ်ယၤတဖၣ်ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သးစဲအဂီၢ်,မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်လီၢ်လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်
ကအိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးစူးကါတၢ်အိၣ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလၢတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤအကျိၤအကျဲလၢတၢ်လူၤပိာ်ကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်
သးလၢကတြီပဒီဝဲခါဆူညါတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအဂီၢ်ဒီးဒုးနၢ်ပၢၢ်ပှၤလၢအနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ခဲလၢာ်သ့ၣ်တဖၣ်ရှဲရှဲလၢမတဂၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ
အဟံးန့ၢ်မူဒါဘၣ်ဃးတၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.အါန့ၢ်အန့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤလၢခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဟဲတၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ချ့သဒံးဖဲစီၤနီၢ်ခိၣ်အဖီခိၣ်ဖဲလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်အသီမ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးအခါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤအကါဒိၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ကတြီပဒီဝဲဒ်သိးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအသုတဟဲအိၣ်အါထီၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ယစံးလၢနကဘၣ်နာ်န့ၢ်ဆူၣ်
တၢ်လၢနနာ်ဘၣ်အီၤကီအံၤအခီပညီမ့ၢ်တၢ်ဒ်အံၤန့ၣ်လီၤ.အါန့ၢ်အန့ၣ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤကဒုးသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်မူဒါဒီးတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ
တၢ်ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲအီၤခီဖျိတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢအအိၣ်ထီၣ်တ့ၢ်ဝဲတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ပသ့ၣ်ညါလၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးဟးဂီၤကွံာ်ဝဲအါ
ခါန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးမ့ၢ်တအိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကဟဲအိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်တညီဝဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢတၢ်န့ၣ်အ
ဃိတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤမ့ၢ်ဝဲခီၣ်ခါတပတီၢ်လၢတၢ်လဲၤကျဲဒီတကတီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိအံၤကဘၣ်မ့ၢ်တၢ်
လၢအကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲသ့ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပမ့ၢ်တကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ်လၢပကဟံးန့ၢ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးကမျၢၢ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတဖၣ် ဘၣ်န့ၣ်ဒီးပ
တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢတၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ်အံၤကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤအဂီၢ်တညီဝဲကဲၢ်ဆိးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် -နထံၣ်လိာ်အိၣ်သကိးဒီးခိၣ်နၢ်ဖဲလီၢ်ဃံလၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်ဖဲလါယူၤအခါနသံကွၢ်တ့ၢ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဒ်သိးကမၤတၢ်
အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်မ့ၢ်အသးစၢၢ်ဆၢလၢကမၤတၢ်အၢၣ်
လီၤတူၢ်လိာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်ဧါ.
တၢ်စံးဆၢ - စးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံးလံၤလံၤပကွဲအဝဲသ့ၣ်ခံခီယၢ်ပၤဒ်သိးကမၤဘၣ်လိာ်ဖိးမံလိာ်တၢ်ခံခီယၢ်ခီန့ၣ်လီၤ ဖဲလၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ်
အတီၢ်ပူၤပမၤတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်သကိးတဘျုးဘျီဒီးကီၢ်ပဒိၣ်,သုးမုၢ်,ဘျီၣ်ဒိၣ်,ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်တဖၣ်တပူၤဃီဒီးအဝဲသ့ၣ်တ
ကရူၢ်စုာ်စုာ်ဒၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.တၢ်ကစီၣ်လၢပဟ့ၣ်လီၤဖဲန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အံၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးဒီးတမ့ၢ်
ထဲတၢ်တခီတၢၤဧိၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဒ်ပှၤထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲတၢ်တဂၤဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အပူၤ,ယပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ခံခီယၢ်
ခီလၢာ်မၤဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်အါမံၤဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်လၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်လၢအအိၣ်ဖျါထီၣ်ဖဲတၢ်တဲကျဲၤသကိးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ
အကတီၢ်အံၤအဂီၢ်ထံၣ်န့ၢ်ဝဲတၢ်ဘှါရှဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒ်အံၤတခါဂ့ၤတခါဂ့ၤအပူၤတၢ်ညီနုာ်ပာ်တ့ၢ်ဃာ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တ
ဖၣ်အံၤလၢတၢ်အကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.ခဲကနံၣ်အံၤတၢ်ကစီၣ်လၢပဟ့ၣ်လီၤဆူကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်
လၢအဂ့ၤကတၢၢ်အံၤတကဲထီၣ်ဝဲတၢ်လၢအဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ်အဒုၣ်အဒါဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်ကရူၢ်ခဲလၢာ်အမူအဒါလၢကဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲတၢ်
ကီတၢ်ခဲလၢခံကတၢၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးဆဲးလဲၤဆူညါတပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.ယဆိကမိၣ်လၢအကါဒိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢတၢ်တထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်ကီၢ်ဒီ
တဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCA)ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အကတၢၢ်တခါအ သိးဘၣ်မ့မ့ၢ်ဒ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤစးထီၣ်သီတခါလၢဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကကီခဲဒိၣ်
ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - နဟ့ၣ်ပလီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢတၢ်မ့ၢ်မၤယံာ်မၤနီၢ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတုၤလၢတၢ်ဃုထၢမ့ၢ်တလၢကွံာ်အကတီၢ်
န့ၣ်ဒီး.ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆိကမိၣ်ထံဆးန့ၢ်က့ၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢဟ့ၣ်မၤစၢၤဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်ဖဲဆၢကတီၢ်
ခဲအံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကစံၣ်ညီၣ်တဲာ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်လၢတနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတဖၣ်အံၤန့ၣ်ဧါ
တၢ်စံးဆၢ - ယသးခုလၢနပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တထံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ယသ့ၣ်ညါလၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်ကမၣ်ဝဲယတၢ်ကတိၤလီၤတၢ်ဆူကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စု
ကဝဲၤကရူၢ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အအိၣ်ဖဲလီၢ်ဃံလၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲယတၢ်ကတိၤအခီပညီလၢအကမၣ်န့ၣ်လီၤ.ယအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါ
ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤရှဲရှဲန့ၣ်လီၤ.တၢ်လၢယစံးမ့ၢ်ဝဲ-‘ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဟ့ၣ်သုတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဒ်လၢအမၤဝဲသ့သ့ၣ်တဖၣ်အံၤခဲလၢာ်ခဲဆ့
န့ၣ်လီၤ.ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤတၢ်မ့ၢ်မၤယံာ်မၤနီၢ်အီၤတုၤလၢတၢ်ဃုထၢအိၣ်ထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်တၢ်အိၣ်သးဘၣ်ဃးပဝဲ
ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတခီကမၤအသးဒ်လဲၣ်ဒၣ် လဲၣ်ပတဲအီၤတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်မ့ၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤတၢ်ထံၣ်တၢ်အိၣ်သးခဲက
နံၣ်အံၤန့ၣ်ဒီးကဟဲစိာ်ဃီၤန့ၢ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တဘျီဃီလၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဃုာ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ပှၤတဝၢတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်အ
ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤအံၤဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢကရူၢ်ခံခီယၢ်ခီအတၢ်ကွဲ
မုာ်န့ၣ်လီၤ.ပမ့ၢ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကရူၢ်လၢနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်တဖၣ်အံၤအတၢ်ကွဲမုာ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်န့ၣ်ဒီးပကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဖဲ
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်ပမုၢ်လၢ်အီၤတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ကိးဘျီဒဲးဖဲကရူၢ်ခံခီယၢ်ခီကွဲမုာ်ပှၤပမၤလီၤတံၢ်လၢပကလဲၤဝဲန့ၣ်လီၤ.ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်
ကရၢဟ့ၣ်လီၤအသးအဖၢမုၢ်လၢကခီဆၢက့ၤတၢ်ဃ့ထီၣ်သဃဲၤတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤဒီးကဟ့ၣ်ခီဆၢက့ၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်လၢအဘၣ်လိာ်
ဖိးမံလိာ်အသးဒီးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ဘျၢသဲစးခိၣ်သ့ၣ်ဒီးအမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢကဘၣ်မၤဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်ပသးဖျိးဖျိးဖျါဖျါဘၣ်အပူၤပနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်တ့ၢ်လၢတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အ
ပူၤအါဘျီလံန့ၣ်လီၤ.တချုးလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်စးထီၣ်(မ့)ဝံၤအလီၢ်ခံပခၢၣ်စးသ့ၣ်တဖၣ်လဲၤဃုာ်တၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်
စုကဝဲၤကရူၢ်ခၢၣ်စးသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲတၢ်မဲာ်ညါသုးကျိၤလၢကခၠ့ၣ်ကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.ဒ်သိးဒီးပသုတဆီၣ်ထွဲထီၣ်ကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်(မ့)ဟ့ၣ်လီၤ
တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢအဝဲသ့ၣ်တဃ့ထီၣ်ဝဲဒၣ်တဖၣ်တဂ့ၤအဂီၢ်ပဘၣ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးအီၤတပယူာ်ဃီန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပဆဲးဆီၣ်ထွဲမၤ
စၢၤဒံးအဝဲသ့ၣ်ဆူၣ်ဆူၣ်ဒီးဟ့ၣ်ခီဆၢက့ၤဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤလၢခံခီယၢ်ခီဆၢမုၢ်လၢ်မၤအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.မ့မ့ၢ်လၢခါဆူ
ညါအဂီၢ်လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်အိၣ်သးကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်ပှၤတသ့ၣ်ညါနီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခါဆူညါတပတီၢ်အဂီၢ်မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကမုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဝဲဧါန့ၣ်တၢ်ပာ်ဖျါတအိၣ်ဖျါဝဲရှဲရှဲ
ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲအခီၣ်ထံးတတီၤအံၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိလၢစၢဖှိၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကမံးတံာ်(UPWC)ဃ့ထီၣ်န့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်အ
ခွဲးဆူကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့တၢ်ကရၢကရိ(KIO)န့ၣ်လီၤ.တၢ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲပှၤဟဲထီၣ်ဒိကနၣ်ထွဲတၢ်တဖၣ်လၢကဆဲးနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲတၢ်ရဲၣ်
တၢ်ကျဲၤအံၤအပူၤဒီးတၢ်မ့ၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးန့ၣ်ဒီးပကဆဲးလဲၤဒ်အံၤအသိးန့ၣ်လီၤ.မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီးတၢ်က
ပာ်လီၤရှဲပၠးဝဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးမူဒါသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤအဖီခိၣ်ခါဆူညါပှၤတဲကျဲၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်
မၤတၢ်ကူၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ဒီးပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အဒိအတဲာ်ဘၣ်ဃးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢအပတီၢ်ထီသ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဖဲကီၢ်အ့ရှၢၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတ
ဖၣ်အပူၤအံၤအိၣ်အါမးအဂ့ၢ်ပတပလီၣ်သူၣ်ပလီၣ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်လၢခံနံၣ်အတီၢ်ပူၤဝံၤအလီၢ်ခံပှၤကအိၣ်ဝဲ
တနီၤနီၤထံၣ်ဝဲဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်အံၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်ကလီလီအသိးန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကစံးယဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး
လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆဲးဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအဂီၢ်ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤကီၢ်ပယီၤကမျၢၢ်ဖိသ့ၣ်
တဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါမၤတၢ်လၢဒီကလုာ်တၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်အဂီၢ်,လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးကလုာ်ဒူၣ်,
တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ(မ့)မုၢ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနာ်လၢတၢ်ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဂ့ၤဒီးကဲဘျူးသ့ၣ်
တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါစ့ၢ်ကီးသုဒ်သိးသုကဆီလီၤပာ်လီၤသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအတၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတကွီၣ်ဒီးပာ်ဖျါ
ထီၣ်အီၤရှဲရှဲဒ်သိးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤစၢၤသုလၢအဂ့ၤကတၢၢ်ကသ့ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ် - ခၢၣ်စးလၢကလုာ်ဒူၣ်ပတီၢ်ထီခၢၣ်စးကရူၢ်တဖၣ်စံးဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ကမၤစၢၤတီခိၣ်ရိာ်မဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်,သုးခိၣ်
ကျၢၢ်စိမ့အီၣ်လဲၣ်ဒီးကိကၣ်ကရူၢ်လၢ(MNDA),(TNLA)ဒီး(AA)သ့ၣ်တဖၣ်ကမၤဝဲန့ၣ်လီၤ.နကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤစ့ၢ်ဧါတၢ်အိၣ်
ဖှိၣ်အစၢလၢအအိၣ်ဖျါထီၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်ဒီးအအၢကတၢၢ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်.
တၢ်စံးဆၢ-ယဘၣ်စံးယဲဒၣ်လၢတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအကီခဲဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤအံၤအ
ဂီၢ်ယမၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ချ့သဒံးတသ့ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်ဃးတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါခီဖျိပှၤတီခိၣ်ရိာ်မဲတၢ်
ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤအိၣ်ဝဲတနီၤလၢအသူဝဲအတၢ်ဆၢကတီၢ်အါဒၣ်တက့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူ
အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါအပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒီးပှၤလၢအဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်ပှၤလၢအတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တ့ၢ်လံတၢ်ဒီးဆဲးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်
ဘၣ်ဝဲတၢ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်သးစူၤလၢအတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲယတၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ကဲအီၤဒီးယတၢ်ပတြၢၤအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ယပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီးဝဲတၢ်ကလုၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤ
လၢဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤလၢကွဲၤဟူဖျါတဖၣ်ဒီးကမျၢၢ်တၢ်ကစီၣ်ခီဖျိတၢ်ထံၣ်အကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤလီၤဆီတနီၤနီၤအ
ဖီခိၣ်ပှၤတနီၤနီၤနာ်ဝဲဒၣ်လၢအမ့ၢ်တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဘၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ထံၣ်လၢကျဲအဂၤတဘိဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်လၢယယၢၤဖျါထီၣ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢကဆဲးဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤဒီးဆီၣ်ထွဲ
မၤစၢၤဝဲပှၤကီၢ်ပယီၤဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢဒီကလုာ်တၢ်က့ၤမၤဃူမၤဖိးလိာ်က့ၤတၢ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ပဲာ်ထံနီၤ
ဖးကလုာ်ဒူၣ်,တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ(မ့)မုၢ်ခွါသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပနာ်လၢတၢ်ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကရူၢ်ကိးကပၤဒဲးအတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအဂ့ၤဒီး
ကဲဘျူးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးယကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါစ့ၢ်ကီးသုဒ်သိးသုကဆီလီၤပာ်လီၤသုနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအတၢ်မၤရဲၣ်ကျဲၤတ
ကွီၣ်ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အီၤရှဲရှဲဒ်သိးဒီးထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ကရၢကရိသ့ၣ်တဖၣ်ကမၤစၢၤသုလၢအဂ့ၤကတၢၢ်ကသ့ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.