ဆူညါခီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတ၀ၢ

...

ဆူညါခီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတ၀ၢ

The Global New Light of Myanmar, 15 Nov 2017

URL: http://www.globalnewlightofmyanmar.com/education-sector-future/
ကီၢ်ပယီၤမၤတၢ်ဆီတလဲအဒိၣ်အမုၢ် လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢတပၤ တုၤလၢအလူၤထီၣ်ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပတီၢ်ချုးတစုလီၤ. ထံ ကီၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဖီလ်စံၣ်, တၢ်နီၤဟ့ၣ်လီၤစ့လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢအဂီၢ်,
တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ် မၤဆူၣ်ထီၣ်ပှၤကညီဂံၢ် ထံးအကံၢ်အစီ, တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ကၠိတၢ်သိၣ်လိအလံာ် ဒီးတၢ်ဒ်န့ၣ်အသိးတဖၣ်, ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ကမျၢၢ်အတၢ်သးသဟီၣ်လၢတၢ်ကူၣ် ဘၣ်ကူၣ်သ့တပၤလီၤ.

မ့ၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်အိၣ်သးအဃိ, ထံကီၢ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ် ကူၣ်သ့ပတီၢ် အိၣ်တ့ၢ်၀ဲလၢပှၤလီၢ်ခံဖးယံၤန့ၣ်လီၤ. အနီၢ်နီၢ်, ထံ ကီၢ်ပှၤသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်တဖၣ် မၤလိတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ထဲလၢ ကဖျိထီၣ်ဒံၣ်ကရံး မ့တမ့ၢ်
ကဲထီၣ်ပှၤသ့လံာ်သ့ လဲၢ်အဂီၢ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ယံၤဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်အကံၢ်အစီလီၤ. အဃိဒီးတၢ် ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ်ဒီတခါညါအပတီၢ်ယံာ်ထီၣ်နး ထီၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ်လၢအဃံးဃီၣ်, ကျိၣ်စ့
တၢ်ဆီၣ် ထွဲဒီးပှၤကညီဂံၢ်ထံးကံၢ်စီ အဂံၢ်အဘါတဖၣ်လီၤ. တၢ်လီၤတူာ် လီၤကာ်လၢအကပၤကပၤခဲလၢာ်အံၤ ဖျါဆှဲမး၀ဲလီၤ.

ထံကီၢ်အတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပတီၢ်ဖုၣ်လီၤ တၢ်ထံၣ်အီၤဖျါၡဲထီၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ်ဖဲဂ့ၢ်ဂီအူအတၢ်အိၣ်သး ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျဲဖး ဒ့အဆၢကတီၢ်လီၤ. ပှၤသ့ပှၤဘၣ် ဒီးပှၤလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၤတဖၣ် မ့ၢ်ပှၤဂံၢ်ခိၣ်သ့ၣ်
လၢအကျဲးစၢးလူၤထီၣ်ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ် ကူၣ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တကူတလၢဒီး တၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်လၢပှၤကညီဂံၢ်ထံးကံၢ်စီ ဒီးတၢ်ကူၣ်ဆိကမိၣ်အ ကျဲတဖၣ်အိၣ်ထီၣ်သးမ့ၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အ
ပတီၢ်ဖုၣ်အဃိလီၤ. တၢ်ကဘၣ် ဆီတလဲတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ် စးထီၣ်လၢအဖီလာ်ကတၢၢ်, မ့ၢ်တၢ်အလိၣ်လၢတၢ်ဟးဆှဲးတသ့ဘၣ်လီၤ.

ထံကီၢ်စးထီၣ်မၤတၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျဲ တကတီၢ်ဃီဒီးတၢ်လိၣ်တ၀ၢလၢအဂၤ ဖဲ ၂၀၁၁ လီၤ. တၢ်ထုးထီၣ်ပာ် လီၤဒီကလုာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အသဲစးဖဲ ၂၀၁၄, ဒီးကွဲးပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ်လီၤ.
သဲစးဘျီၣ်ဒိၣ် အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်၀ဲ တၢ်မၤအါထီၣ်ကိးနံၣ်ဒဲးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဂီၢ်စ့ဘးကၠဲး ဒ်အမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်တခါလီၤ. တၢ်ကူၣ် ဘၣ်ကူၣ်သ့ဂီၢ်စ့ဘးကၠဲးထီၣ်ဘး၀ဲ K 1756 billion ကၠးဖဲ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ တၢ်သူစ့နံၣ်အ
ဂီၢ်, ဖဲ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ တၢ်သူစ့ နံၣ်အဂီၢ်အိၣ်၀ဲဖဲ K 1726 billion ကၠး, ဒီးဖဲ ၂၀၁၅-၂၀၁၆ တၢ်သူစ့နံၣ်အဂီၢ်စ့အိၣ်၀ဲဖဲ K 1405 billion ကၠးလီၤ. စ့ဘးကၠဲးအါထီၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢ လၢအကံၢ်အစီ
ဒီးအမိၢ်လံၤမိၢ်ပှၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ်အပူၤ ပာ်လီၤ၀ဲတၢ်ပညိၣ်လၢတၢ်ကဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ထံဖိကီၢ်ဖိလၢအိၣ်ဒီး တၢ်ကူၣ်တၢ် ဆိကမိၣ်လၢအဂ့ၤ, တၢ်သ့ဆိကမိၣ်တၢ်အစိကမီၤ ဒီးသးအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးနီၢ်ခိအတၢ်စိ
တၢ်ကမီၤလၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. တၢ်ဒုး အိၣ်ထီၣ်ပှၤ ၂၁-တဂၤခီမၡ့ၣ်လၢ ကကွဲးပာ်လီၤဒီကလုာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဖီလ်စံၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤကဲထီၣ်ကဲထီလၢအဒိၣ်အမုၢ် တခါလီၤ. ကမံးတံာ်ဘၣ်ထွဲလၢအဂၤတဖၣ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်
စ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်ဒုး အိၣ်ထီၣ်ကမံးတံာ်ဒ်န့ၣ်အသိးတဖၣ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ် ကပာ်လီၤပှၤသ့ပှၤဘၣ်ဒီး ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၤတဖၣ် ဒ် သိးကတီခိၣ်ရိၣ်မဲတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တၢ်မၤတ၀ၢအဂီၢ်လီၤ. ဒီ ကလုာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်
သ့ခီမၡ့ၣ် ဆှၢနုာ်၀ဲလံာ်ခံဘ့ၣ် ဆူသဲစးဘျီၣ်ဒိၣ်အိၣ်လီၤ. လံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်အုၣ်သးလၢ ခီမၡ့ၣ်အ တၢ်မၤကဲထီၣ်ကဲထီတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအမံ သူၣ်မံသးန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ကမ့ၢ်ထံကီၢ်အတၢ်မုၢ်လၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့

မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်မးလၢ ဒီကလုာ်တၢ်ဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်မၤ ဒီးခါဆူညါတၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီအဂီၢ်လီၤ. မ့ၢ်ဘၣ်စံးလၢအသညူးသပှၢ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ပတီၢ်လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ
တထီၣ်ဘးဒံးလၢလီၤသူၣ်မံသး မုာ်အပတီၢ်ဘၣ်.

ဘၣ်ဆၣ်၀့ၢ်ရိမ့ၤ တၢ်တသူၣ်ထီၣ်အီၤလၢတနံၤဃီအတီၢ်ပူၤဘၣ်. တၢ်ဆီတလဲလၢတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤ လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအစှၤ ဒီးလိၣ်ဘၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအအါအိၣ်၀ဲလီၤ. ကၠိဖိအါဒၣ် တက့ၢ်မၤလိဒံးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်
ကူၣ်သ့ ခီဖျိကျဲ လၢပျၢၤ မ့တမ့ၢ်ကျဲလၢတချုးဆၢချုးကတီၢ်လၢၤဘၣ်လီၤ. အဒိ, ယဖိမုၣ်ဆံးတိၢ်ရူးသံတၢ်သၢမံၤလၢဒၢးဖိအပူၤ လၢအသရၣ်မုၣ် ယၢၤထီၣ်၀ဲလီၤ. အသရၣ်မုၣ်တဲဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ တၢ်သၢမံၤ လၢအ၀ဲဒၣ်
သိၣ်လိအ၀ဲသ့ၣ်လၢတၢ်မၤလိအပူၤ မ့ၢ်တၢ်စံးဆၢလၢအ ဘၣ်ထဲတခါဧိၤလၢ တၢ်သံကွၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးတၢ် သၢမံၤလၢဒၢးဖိအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်လိအကျဲလၢတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စးဒ်န့ၣ်တ ကလုာ် မၤတံာ်တာ်ဒၣ်ဖိသၣ်တၢ်ဆိက
မိၣ်တအစိကမီၤ ဒီးတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါမၤလိတၢ်အဂံၢ်အဘါန့ၣ်လီၤ.

ဖဲအံၤယအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါ တၢ်အိၣ်သးနီၢ်နီၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢတပၤလီၤ. ပထံၣ်န့ၢ်တၢ်စံးဆၢလၢအဘၣ်သ့ထဲလၢ ပမ့ၢ် သ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်သးနီၢ်နီၢ်အဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်အခါလီၤ. ညီနုၢ်, တၢ်ဖးလံာ်ကဟ့ၣ်ပှၤတဂၤ လၢက
သ့ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်, တၢ်ဆိကမိၣ် တၢ်လၢအဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်၀ီ, ဒီးတၢ်အဲၣ်ဒိးဃုသ့ၣ်ညါမၤလိတၢ်လီၤ. အဃိဒီး, ယမၢယဖိမုၣ်လၢကလဲၤဃုဖးလံာ်လၢလံာ်ရိဒၢးဖဲဆၢ ကတီၢ်ချုးအခါလီၤ. ယဖိမုၣ်စံးဆၢယၤလၢ အ၀ဲသ့ၣ်လဲၤဃု
ဖးလံာ်လၢလံာ်ရိဒၢး အသရၣ်မုၣ်တအဲၣ်၀ဲဒၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်တၢ်ဆိကမိၣ် လၢအကမၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်မၤဘၣ်ဒိ ခါဆူညါထံကီၢ်အတၢ်မုၢ်လၢ်လီၤ. တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ြကၢးသ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ အ၀ဲသ့ၣ်တဘၣ်မ့ၢ်
ပှၤလၢ အဆှၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျဲ ဆူတၢ်လီၢ်နီတပူၤဘၣ်လီၤ. တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တ၀ၢလၢမုၢ်မဆါတ နံၤအံၤ, အဂံၢ်ဘါစၢ်လၢကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်သ့ ဆိကမိၣ်တၢ်, တၢ်အဲၣ်ဒိးဃုသ့ၣ်ညါမၤလိတၢ်, တၢ်ဆိကမိၢ်တၢ်
လၢဘၣ်ဂ့ၢ်ဘၣ်၀ီ ဒီး တၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးအစိကမီၤလီၤ. တဘျီ, နီၢ်သဘျ့ကၠိခိၣ်လၢအပှၤကၠိဖိဖျိအမျးကယၤအါကတၢၢ်တဂၤ စံးဘၣ်ယၤလၢအ၀ဲဒၣ် အကၠိဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ ကၠိဖိလၢကအဲၣ်ဒိးဃုထံၣ်တ့ထီၣ်တၢ်လၢအသီ,တၢ်
ဆိကမိၣ်အစိကမီၤ, တၢ်အဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါတၢ်လၢအသီ, ဒီးတၢ်ကူၣ် တၢ်ဆးလီၤ. အ၀ဲဒၣ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ် လၢအဒိးသန့ၤသးလၢတၢ်ဒိးစဲးဖီခိၣ်, မ့ၢ်တၢ် လၢအဆှၢပှၤဆူတၢ်အၡူန့ၣ်လီၤ.

လၢယတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ်လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ အဂံၢ်ဆံးဘါစၢ်ဒံးလၢကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါကၠိ ဖိလၢကဆိကမိၣ်တၢ်, ကအဲၣ်ဒိးဃုသ့ၣ်ညါတၢ်လၢအသီ, သရၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်, ဖီလ်စံၣ်အ
ကံၢ်အစီထီၣ်ဘး, ဒီးတၢ်ဒိးစဲးအ ကျိၤအကွာ်တဖၣ်လီၤ.

ကၠိသရၣ်တဖၣ်မ့ၢ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံးကတၢၢ်လီၤ. တၢ်ြကၢးသိၣ်လိဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါသရၣ် လၢကကဲ ထီၣ်သရၣ်လၢအမၤတၢ်သ့မူးနီၢ် လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤလီၤ. တၢ်ကွဲးထီရီၤ၀ဲအံၤအတၢ်ပညိၣ်တ
မ့ၢ်လၢ ကပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်ထဲ လၢတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အပှၤမၤတၢ်ဖိဘၣ်. ကျဲလၢတၢ်ကဘၣ်ဘှီဘၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤသ့ထဲလၢ ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢကိး ပတီၢ်ဒဲး ထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်သးနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ.

မိၢ်ပၢ်ကိးဂၤဒဲးအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ဖိ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ. အါန့ၢ်ဒံးမၤလိတၢ်လၢညီနုၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ အကျဲ အ၀ဲသ့ၣ်ညီနုၢ်မၢအဖိလဲၤထီၣ်မၤလိတၢ်ဒီးနီၢ်သဘျ့သရၣ်တဖၣ်လီၤ. အဃိဒီး, ဖိသၣ်တ
ဖၣ်အတၢ်မၤအါလၢတၢ်သိၣ်လိ ဒီး တၢ်မၤလိတဖၣ်လီၤ.

အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်တအိၣ်လၢ ပှၤဂ့ၢ်၀ီအတၢ်ရ့လိာ်, ဒ်အမ့ၢ်တၢ်လိၣ်ခိၣ်လိၣ်ကွဲ, တၢ်ဖးလံာ်ဒီး တၢ် လိာ််ကွဲအဂီၢ်ဘၣ်. သနာ်က့, တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဒီး တၢ်အကျိၤအကွာ်ကမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤဒၣ်ကယၢး, ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်ကဘၣ်သ့ပၢ
ဆှၢရဲၣ် ကျဲၤတၢ်လၢအဘၣ်အပှိၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲန့ၣ်လီၤ. ပမုၢ်လၢ်လၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အသဲစး ဒီးဒီကလုာ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ခီမၡ့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်ကဲဘျုးလၢကမၤထွဲခါဆူညါထံကီၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်
သ့အကျိၤအကွာ် လၢကျဲအဂ့ၤကတၢၢ် န့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်, တၢ်တ့သဲစးတ၀ၢတပၤစ့ၢ် ကီး, ကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်မၤ၀ဲအံၤလၢအထီၣ်ဘးန့ၣ်လီၤ. ပမုၢ်လၢ်လၢခါဆူ ညါတယံာ်လၢၤဘၣ်, ပကအိၣ်ဒီးတၢ် ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ပတီၢ်
လၢ အထီၣ်ဘးထံဂုၤကီၢ်ဂၤပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.