ဘျီၣ်ဒိၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢတၢ်ကသိၣ်လိကရ့ၣ်နံၣ်ကျိာ်ဖဲတၢ်မၤလိကၠိ

...

ဘျီၣ်ဒိၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢတၢ်ကသိၣ်လိကရ့ၣ်နံၣ်ကျိာ်ဖဲတၢ်မၤလိကၠိ

Democratic Voice of Burma, 12 Sep 2014

URL: https://www.dvb.no/news/karenni-language-alphabet-to-be-taught-in-schools-burma-myanmar/44083
ဖဲလါစဲးစပထ့ဘၢၣ်ထီၣ်(၈)သီအနံၤကီၢ်စဲၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲဝ့ၢ်လွဲၢ်ကီၢ်အကတီၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်အကျိာ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢတၢ်ကသိၣ်လိဝဲဒၣ်လၢတၢ်မၤလိကၠိဖဲကလုာ်ဒူၣ်ကီၢ်စဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်လဲၤထံၣ်လိာ်သးဒီးကမျၢၢ်ပှၤကရ့ၣ်နံၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကသိၣ်လိဝဲမိၢ်ပၢ်အကျိာ်အကတီၢ်ကမျၢၢ်(၈၀)မျးကယၤဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကစးထီၣ်လံာ်ညိၣ်သိၣ်ဒိလၢအသီဒ်အမ့ၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်အကျိာ်လၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်“တမ့ၢ်တၢ်လၢအကီခဲဝဲဒၣ်ဘၣ်.”အဂ့ၢ်ကရ့ၣ်နံၣ်လီၢ်ခၢၣ်သးသးစၢ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံးလၢအမ့ၢ်ကၠီၣ်ထ့ၤအီၣ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲခါလၢကဟဲတယံာ်တမီၢ်အံၤကရ့ၣ်နံၣ်သးစၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢပာ်လီၤအသးလၢကမၤဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢပၣ်ဃုာ်ဒီးကရ့ၣ်နံၣ်ကလုာ်ဒူၣ်ဖိအါဖုခၢၣ်စးအဂ့ၢ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကယါ(မ့)ကရ့ၣ်နံၣ်မ့ၢ်နီၢ်ဂံၢ်အါမးလၢကီၢ်စဲၣ်အံၤအပူၤဒီးပဒီၣ်ကလုာ်ဒူၣ်စ့ၢ်ကီးမ့ၢ်ကလုာ်လၢအအါဝဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.တၢ်ကသိၣ်လိဝဲပဒီၣ်ကျိာ်လၢတၢမၤလိကၠိအပူၤကီၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီဟ့ၣ်ဝဲအခွဲးစးထီၣ်လၢနံၣ်အပူၤကွံာ်လံၤလံၤလံန့ၣ်လီၤ.
တီၤဖုၣ်ကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤတီၤထီကၠိမ့ၢ်ဂ့ၤလၢကီၢ်ပယီၤကလုာ်ဒူၣ်ဟီၣ်ကဝီၤတဖၣ်တၢ်သိၣ်လိဒၣ်ထဲပယီၤကျိာ်တမံၤဧိၤဒီးကလုာ်ဒူၣ်အကျိာ်အိၣ်ဒၣ်တနံၤတၢ်မၤလိအီၤတဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စးထီၣ်လၢသ့စ့ၣ်ပဒိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢတၢ်ကသိၣ်လိဝဲကလုာ်ဒူၣ်အကျိာ်လၢကီၢ်စဲၣ်တၢ်မၤလိကၠိသ့ၣ်တဖၣ်ဖဲအပူၤကွံာ်နံၣ်န့ၣ်ဒီးကညီကျိာ်ဒီးတလၢၤကျိာ်စ့ၢ်ကီးတၢ်ဟ့ၣ်အခွဲးလၢတၢ်ကသိၣ်လိအီၤလၢဟီၣ်ကဝီၤအပူၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲလါယူၤလံအပူၤကလုာ်ဒူၣ်ခၢၣ်စးအါန့ၢ်ဒံး(၂၀၀)ဂၤလဲၤထီၣ်တ့ၢ်လံတၢ်ကူၣ်လိာ်အိၣ်သကိးဖဲဝ့ၢ်တကူၣ်ဒ်သိးကတၢၣ်ပီၣ်သကိးဘၣ်ဃးကလုာ်ဒူၣ်အလံာ်ညိၣ်သိၣ်ဒိလၢဒိးသန့ၤထီၣ်အသးဒီးတၢ်ဆဲးကျိးအကျိၤအကျဲလၢချုးစိၤချုးခ့ခါ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်လီၤ.တၢ်သိၣ်လိအကျိၤအကျဲတဖၣ်တဘၣ်မ့ၢ်ဒ်တၢ်မၤညီနုၢ်အီၤတ့ၢ်အီၤအသိးလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်(2014)နံၣ်ထံဖိကီၢ်ဖိဖးဖီမုၢ်နီၣ်ဂံၢ်စရီအိၣ်ဖျါဝဲအသိးကရ့ၣ်နံၣ်ကီၢ်စဲၣ်မ့ၢ်ကီၣ်စဲၣ်တဘ့ၣ်လၢပှၤနီၢ်ဂံၢ်အစှၤကတၢၢ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤဒီးအပှၤနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲဒၣ်(၂၈၆,၇၃၈)ဂၤန့ၣ်လီၤ.တၢ်မၤလိကၠိသ့ၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးအိၣ်ဒၣ်စှၤကိာ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၀၂-၀၃နံၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ပာ်ဖှိၣ်အတၢ်ပာ်ဖျါအိၣ်အသိးဖဲကရ့ၣ်ကီၢ်စဲၣ်အပူၤတီၤဖုၣ်တၢ်မၤလိကၠိအိၣ်ဝဲ(၃၃၈)ဖျၢၣ်,တီၤခၢၣ်သးကၠိ(၃၃)ဖျၢၣ်ဒီးတီၤထီကၠိအိၣ်ဒၣ်ထဲ(၁၂)ဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.ကီၢ်စဲၣ်ဒီတဘ့ၣ်အပူၤဖၠၣ်စိမိၤကၠိအိၣ်ဝဲသၢဖျၢၣ်ဒီး ဖၠၣ်စိမိၤကၠိခဲလၢာ်အံၤအိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲလွဲၢ်ကီၢ်,ကီၢ်စဲၣ်ဝ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ကရ့ၣ်နံၣ်မ့ၢ်ဝဲတရူးထံၣ်ဘဲၣ်ကလုာ်ဒူၣ်လၢအတၢ်ဘၣ်ထွဲဘူးလိာ်အသးဒီးကညီကလုာ်ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤလၢကတိၤကယါကျိာ်သ့အိၣ်ဝဲ(၅၉၀,၀၀၀)ဂၤဒီးပှၤအါဒံအါဂၤလၢအိၣ်ဆိးဖဲကညီကီၢ်စဲၣ်အပူၤတဖၣ်ကတိၤကယါကျိာ်သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ကရ့ၣ်နံၣ်အလံာ်သၣ်ဖျၢၣ်မိၢ်ပှၢ်(kyal poe gyi )(မ့)(kayah li)ဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ဖဲ(၁၉၆၂)နံၣ်ဒီးဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအီၤဖဲ ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ…..ပှၤလၢအသ့ကျိာ်တဖၣ်စံးဝဲလၢကျိာ်အံၤဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤအဒိလၢ ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးပယီၤအလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

(Kayah li)အလံာ်မိၢ်ပှၢ်(consonant)အိၣ်ဝဲ(၂၄)ဖျၢၣ်ဒီးလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်လၢဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်အသီၣ်(vowel)အိၣ်ဝဲ(၉)ဖျၢၣ်လၢအပၢၤဃာ်ဝဲတၢ်ကလုၢ်အထီၣ်,တၢ်ကလုၢ်လိၤလိၤဒီးတၢ်ကလုၢ်အလီၤသၢကလုာ်န့ၣ်လီၤ.