၀့ၢ်တကူၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ် 'တအိၣ်ကတီၤသး' လၢကဟ့ၣ်တၢ်တီတၢ်ြတၢ်, တၢ်ပာ်ဖျါစံး
၀့ၢ်တကူၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ် 'တအိၣ်ကတီၤသး' လၢကဟ့ၣ်တၢ်တီတၢ်ြတၢ်, တၢ်ပာ်ဖျါစံး
Frontier Myanmar, 03 Oct 2017
URL: https://frontiermyanmar.net/en/yangon-courts-unequipped-to-administer-justice-says-report
၀့ၢ်တကူၣ် - တၢ်ပာ်ဖျါအသီလၢအဟဲထီၣ် စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်၀ဲကီၢ်ပယီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အကျိၤအကွာ်, တဲဖျါ၀ဲလၢအဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤ ဆဲးလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်မံကမၣ်အသးဖဲကနၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်သးအခါ, ပှၤတူၢ်ကွီၢ်ဘၣ်တၢ်မၤ
ဆူၣ်အီၤလၢကအၢၣ်လီၤအတၢ် ကမၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အါဒၣ်တက့ၢ်လဲၤဆူတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပတီၢ် တချုးလၢပှၤလၢတၢ်ပာ်ကမၣ်အီၤ တၢ်ကျဲၤန့ၢ်လၢအဂီၢ် သဲစးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ် တၢ်ဒံးဘၣ်လီၤ.
တၢ်ပာ်ဖျါလၢအဟးထီၣ်ဖဲမုၢ်ဆၣ်အနံၤ, ဘၣ်တၢ်စဲကျံးအီၤလၢသဲစးတၢ်ဆီၣ်ထွဲကရူၢ် Justice Base အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ၀့ၢ်လိ ဒိၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ပာ်ဖျါဟဲခီဖျိ တၢ်ကွၢ်ထံသမံသမိး တၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁၅၀ ခါလၢလွံၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ဖဲ
၀့ၢ်တကူၣ်ကီၢ်ဒိၣ် အကီၢ်ဆၣ်ဒီး ကီၢ်ရ့ၣ်အကွီၢ်ဘျီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢ Monitoring in Myanmar တၢ်ပာ်ဖျါအဂီၢ် Justice Base ငါ၀ဲဟီၣ်က၀ီၤသဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ် ဒ်သိးကကွၢ်ထံ သမံသမိး, မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်အီၣ်ကဘျံးအီၣ်ကဘျၣ်လၢ အမၤအသးလၢကွီၢ်ဘျီၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အပူၤ, တၢ်လူၤဘၣ်
ပၢၤကီၢ်ပှၤအုၣ်အသးအ တၢ်ဘၣ်သး ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အတၢ်ဘၣ်သး, တၢ်နုာ်လီၤမၤစိးတၢ်လၢ ပဒိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ, ဒီး တၢ်စံၣ်ညီအကျဲကပူၤ တၢ်သုးယံာ် သုးနီၢ်တဖၣ် လၢအမၤယံၤထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်န့ၢ်လၢအလါတဖၣ်အလါ ယံာ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်
အိၣ်၀ဲန့ၣ်လ
တၢ်အဒိတခါလၢတၢ်ဂ့ၢ်လၢအတညီနုၢ်မၤအသး, ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါထံၣ်န့ၢ်၀ဲအသိး, ပှၤတူၢ်ကွီၢ်ဟ့ၣ်ပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ တဂၤလၢစ့ ဒ်သိးကအုၣ်အသးထီဒါအီၤ, မ့ၢ်လၢပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလီၤမၢ်လၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တလီၢ်လီၢ်, ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်
လၢအပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ဘၣ်သုးယံာ်သုးနီၢ်တၢ်ဂ့ၢ် အါဘျီအဃိလီၤ.
လၢတၢ်မၤသးလၢကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအဂၤတခါအပူၤ, ဒ်သိးကမၤချ့ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အတၢ်လဲၤသးအဂီၢ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်မၤ၀ဲကွီၢ်မ့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ် ပီတ့ခံခါတဘျီဃီလီၤ.
"ဖဲပှၤတူၢ်ကွီၢ်အုၣ်အသးလၢအကစၢ်ဒၣ်၀ဲအဂီၢ်အခါ, စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢအပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ပျဲ၀ဲကမျၢၢ်ပီၣ်ရီတဖၣ် လၢကဆဲးမၤအတၢ် ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ." တၢ်ပာ်ဖျါစံး၀ဲလီၤ. "ပှၤလၢအထီၣ်ဒိကနၣ်တၢ် ပာ်ဖျါ၀ဲလၢကွီၢ်ဘျီၣ်တၢ်လီၢ်အံၣ်ကိာ်ဖိ
ဒီးအ၀ဲဒၣ်တနၢ်ဟူပှၤတူၢ်ကွီၢ် အတၢ်အုၣ်သး ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်လီၤ. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် တဆၢတဲာ်တၢ်ဂ့ၢ် နီတမံၤ ဒီးတနုာ်လီၤမၤစိး တၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်လီၤ.
လၢတၢ်လီၢ်လၢအဂၤတခီ, ကွွီၢ်ဘျီၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိဘၣ်ဃးစရီပ တီၢ်ဃ့၀ဲစ့အါန့ၢ်ဒံးပဒိၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အစး ၁၀ လၢကဟ့ၣ်လီၤ လံာ်လဲၢ်ကွဲးဒိ ဆူပှၤတူၢ်ကွီၢ်အပီၣ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤထီၣ်ဒိ ကနၣ်တၢ် တၢ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်
ဟ့ၣ်လီၤစ့လၢ "တၢ် စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အကျဲ ကိးပတီၢ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ." ပၣ်ဃုာ်၀ဲ ဖဲတၢ်ကတံ ထီၣ်လၢတၢ်ကပျၢ်မူအဂီၢ်, တၢ်သုးယံာ်တၢ်ဃ့ထီၣ်, ဒီးတၢ်က ဟ့ၣ်လီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် အကတီၢ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဂ့ၢ်ဘူးက ၉၀ မျးကယၤလၢ Justice Base ကွၢ်ဃု သ့ၣ်ညါ၀ဲတဖၣ်, ပှၤတူၢ်ကွီၢ်တအိၣ်ဒီးသဲစးပှၤမၤန့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ် ဖဲတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ပျၢ်မူအတၢ်စံၣ်ညီအခါ, ဒီးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တ၀ာ်ဃၣ် ဃၣ် ပှၤတူၢ်ကွီၢ်တအိၣ်ဒီးပီၣ်ရီလၢအဂီၢ် ဖဲ
ပှၤလိာ်ကွီၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်အဆၢကတီၢ်လီၤ.
"သုးအတၢ်ပၢလၢအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ တၢ်တနီၤဖးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ, တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့တၢ်မၤတ အိၣ်ကတီၤအသးလၢ ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်တီတၢ်ြတၢ် လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ကွၢ်မဲာ်တၢ် ဒီးအပတီၢ်တတုၤထီၣ် ထီၣ်
ဘးဘၣ်န့ၣ်လီၤ." Justice Base ထံကီၢ်ပှၤနဲၣ်တၢ် Ms Anjali Mohan Gelbort စံး၀ဲလၢတၢ်ပာ်ဖျါအပူၤ ဖဲမုၢ် ဆၣ်အနံၤလီၤ.
"တၢ်ဂ့ၢ်လၢတၢ်တဟ့ၣ်လီၤ သဲစးပှၤတဲန့ၢ်တၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဖုးသံပျီၢ်ဂီၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢဘၣ်ဃး တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အတၢ်လဲၤ သးအခီၣ်ထံးပတီၢ်အဆၢကတီၢ် ဖဲပှၤတူၢ်ကွီၢ်တဖၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ကမၤဆူးမၤဆါ မ့တ မ့ၢ်
တၢ်ကမၤဆူၣ်မၤဆိး အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
Justice ကိးထီၣ်၀ဲလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဒိၣ်စိ၀ဲၤဒၢး Office of the Supreme Court လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိ ဘၣ် ဃးလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းလၢအဂ့ၤအဂ့ၢ်, ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအတီအြတၢ်အခွဲးအယာ် လၢထံကီၢ်ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်
အဂီၢ်, မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ် မၤနီၣ်မၤဃါသဲစးအတၢ်လဲၤကျဲ, ဒီးပၢၤကီၢ်တၢ်မၤလၢအြကၢးအဘၣ် ဒ်သိးကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤဘၣ် တၢ်ဒုးဃာ်တဖၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ် အခွဲးအယာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဆူၣ်အီၤလၢကအၢၣ်လီၤအတၢ် ကမၣ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အါဒၣ်တက့ၢ်လဲၤဆူတၢ်စံၣ်ညီၣ်ပတီၢ် တချုးလၢပှၤလၢတၢ်ပာ်ကမၣ်အီၤ တၢ်ကျဲၤန့ၢ်လၢအဂီၢ် သဲစးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ် တၢ်ဒံးဘၣ်လီၤ.
တၢ်ပာ်ဖျါလၢအဟးထီၣ်ဖဲမုၢ်ဆၣ်အနံၤ, ဘၣ်တၢ်စဲကျံးအီၤလၢသဲစးတၢ်ဆီၣ်ထွဲကရူၢ် Justice Base အိၣ်သူၣ်လီၤအသးဖဲ၀့ၢ်လိ ဒိၣ် အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ပာ်ဖျါဟဲခီဖျိ တၢ်ကွၢ်ထံသမံသမိး တၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁၅၀ ခါလၢလွံၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ဖဲ
၀့ၢ်တကူၣ်ကီၢ်ဒိၣ် အကီၢ်ဆၣ်ဒီး ကီၢ်ရ့ၣ်အကွီၢ်ဘျီၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢ Monitoring in Myanmar တၢ်ပာ်ဖျါအဂီၢ် Justice Base ငါ၀ဲဟီၣ်က၀ီၤသဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ် ဒ်သိးကကွၢ်ထံ သမံသမိး, မၤနီၣ်မၤဃါတၢ်အီၣ်ကဘျံးအီၣ်ကဘျၣ်လၢ အမၤအသးလၢကွီၢ်ဘျီၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အပူၤ, တၢ်လူၤဘၣ်
ပၢၤကီၢ်ပှၤအုၣ်အသးအ တၢ်ဘၣ်သး ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အတၢ်ဘၣ်သး, တၢ်နုာ်လီၤမၤစိးတၢ်လၢ ပဒိၣ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ, ဒီး တၢ်စံၣ်ညီအကျဲကပူၤ တၢ်သုးယံာ် သုးနီၢ်တဖၣ် လၢအမၤယံၤထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်န့ၢ်လၢအလါတဖၣ်အလါ ယံာ်န့ၢ်ဒံးအလီၢ်
အိၣ်၀ဲန့ၣ်လ
တၢ်အဒိတခါလၢတၢ်ဂ့ၢ်လၢအတညီနုၢ်မၤအသး, ဒ်တၢ်ပာ်ဖျါထံၣ်န့ၢ်၀ဲအသိး, ပှၤတူၢ်ကွီၢ်ဟ့ၣ်ပၢၤကီၢ်ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါ တဂၤလၢစ့ ဒ်သိးကအုၣ်အသးထီဒါအီၤ, မ့ၢ်လၢပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါလီၤမၢ်လၢတၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တလီၢ်လီၢ်, ဒီးစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်
လၢအပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ဘၣ်သုးယံာ်သုးနီၢ်တၢ်ဂ့ၢ် အါဘျီအဃိလီၤ.
လၢတၢ်မၤသးလၢကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအဂၤတခါအပူၤ, ဒ်သိးကမၤချ့ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အတၢ်လဲၤသးအဂီၢ် စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်မၤ၀ဲကွီၢ်မ့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ် ပီတ့ခံခါတဘျီဃီလီၤ.
"ဖဲပှၤတူၢ်ကွီၢ်အုၣ်အသးလၢအကစၢ်ဒၣ်၀ဲအဂီၢ်အခါ, စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢအပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ ပျဲ၀ဲကမျၢၢ်ပီၣ်ရီတဖၣ် လၢကဆဲးမၤအတၢ် ဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ." တၢ်ပာ်ဖျါစံး၀ဲလီၤ. "ပှၤလၢအထီၣ်ဒိကနၣ်တၢ် ပာ်ဖျါ၀ဲလၢကွီၢ်ဘျီၣ်တၢ်လီၢ်အံၣ်ကိာ်ဖိ
ဒီးအ၀ဲဒၣ်တနၢ်ဟူပှၤတူၢ်ကွီၢ် အတၢ်အုၣ်သး ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်လီၤ. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် တဆၢတဲာ်တၢ်ဂ့ၢ် နီတမံၤ ဒီးတနုာ်လီၤမၤစိး တၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤဘၣ်လီၤ.
လၢတၢ်လီၢ်လၢအဂၤတခီ, ကွွီၢ်ဘျီၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိဘၣ်ဃးစရီပ တီၢ်ဃ့၀ဲစ့အါန့ၢ်ဒံးပဒိၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အစး ၁၀ လၢကဟ့ၣ်လီၤ လံာ်လဲၢ်ကွဲးဒိ ဆူပှၤတူၢ်ကွီၢ်အပီၣ်ရီသ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤထီၣ်ဒိ ကနၣ်တၢ် တၢ်စံးဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်
ဟ့ၣ်လီၤစ့လၢ "တၢ် စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အကျဲ ကိးပတီၢ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ." ပၣ်ဃုာ်၀ဲ ဖဲတၢ်ကတံ ထီၣ်လၢတၢ်ကပျၢ်မူအဂီၢ်, တၢ်သုးယံာ်တၢ်ဃ့ထီၣ်, ဒီးတၢ်က ဟ့ၣ်လီၤတၢ်စံၣ်ညီၣ် အကတီၢ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဂ့ၢ်ဘူးက ၉၀ မျးကယၤလၢ Justice Base ကွၢ်ဃု သ့ၣ်ညါ၀ဲတဖၣ်, ပှၤတူၢ်ကွီၢ်တအိၣ်ဒီးသဲစးပှၤမၤန့ၢ်တၢ်လၢအဂီၢ် ဖဲတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ပျၢ်မူအတၢ်စံၣ်ညီအခါ, ဒီးလၢတၢ်ဂ့ၢ်တ၀ာ်ဃၣ် ဃၣ် ပှၤတူၢ်ကွီၢ်တအိၣ်ဒီးပီၣ်ရီလၢအဂီၢ် ဖဲ
ပှၤလိာ်ကွီၢ်ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်အဆၢကတီၢ်လီၤ.
"သုးအတၢ်ပၢလၢအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ တၢ်တနီၤဖးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ, တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့တၢ်မၤတ အိၣ်ကတီၤအသးလၢ ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်တီတၢ်ြတၢ် လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ကွၢ်မဲာ်တၢ် ဒီးအပတီၢ်တတုၤထီၣ် ထီၣ်
ဘးဘၣ်န့ၣ်လီၤ." Justice Base ထံကီၢ်ပှၤနဲၣ်တၢ် Ms Anjali Mohan Gelbort စံး၀ဲလၢတၢ်ပာ်ဖျါအပူၤ ဖဲမုၢ် ဆၣ်အနံၤလီၤ.
"တၢ်ဂ့ၢ်လၢတၢ်တဟ့ၣ်လီၤ သဲစးပှၤတဲန့ၢ်တၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဖုးသံပျီၢ်ဂီၤ, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢဘၣ်ဃး တၢ်စံၣ်ညီၣ်ပီတ့အတၢ်လဲၤ သးအခီၣ်ထံးပတီၢ်အဆၢကတီၢ် ဖဲပှၤတူၢ်ကွီၢ်တဖၣ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ တၢ်ကမၤဆူးမၤဆါ မ့တ မ့ၢ်
တၢ်ကမၤဆူၣ်မၤဆိး အ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
Justice ကိးထီၣ်၀ဲလၢ စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်ဒိၣ်စိ၀ဲၤဒၢး Office of the Supreme Court လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိ ဘၣ် ဃးလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းလၢအဂ့ၤအဂ့ၢ်, ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအတီအြတၢ်အခွဲးအယာ် လၢထံကီၢ်ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်
အဂီၢ်, မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ် မၤနီၣ်မၤဃါသဲစးအတၢ်လဲၤကျဲ, ဒီးပၢၤကီၢ်တၢ်မၤလၢအြကၢးအဘၣ် ဒ်သိးကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤဘၣ် တၢ်ဒုးဃာ်တဖၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ် အခွဲးအယာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.