ကီၢ်ပယီၤပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိ ၆၉ ဂၤ
ကီၢ်ပယီၤပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိ ၆၉ ဂၤ
BBC News, 15 Nov 2013
URL: http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-24955227
ကီၢ်ပယီၤခိၣ်နၢ်တဖၣ်စံးဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိ ၆၉ ဂၤအကျါပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီးအပူၤကွံာ်ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်အဖိအလံၤ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိတဖၣ်အံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်ကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢကပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိသ့ၣ်တ ဖၣ်ဖဲနံၣ်ကတၢၢ်အံၤအိၣ်ပာ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဃိာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤဖဲပှၤတမှံၤလၢအကါဒိၣ််,ဃုာ်ဒီးခိၣ်နၢ်လၢကီၢ်ယူရပၤစၢဖှိၣ်ကရၢတဖၣ်ဟဲဟးဝဲအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်စးထီၣ်လၢခါထီၣ်ဝဲခီၣ်ခါဆူဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်ဖဲ ၂၀၁၀ နံၣ်အကတီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ပှၤဟူးဂဲၤတၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအဂီၢ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢတချုးတၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီးပှၤဃိာ်ဖိအိၣ်ပာ်ဝဲ ၁၃၃ ဂၤဖဲဃိၤပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဃိာ်ဖိလၢဘၣ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်အကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးအပူၤကွံာ်ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်န့ၣ်ဝ့အလံၤတဖၣ်လၢဘၣ် လီၤဆူဃိာ်ပူၤတစိၤသးခီဖျိတၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအလိၤလၢအဂုာ်ကျဲးစၢးဟံးန့ၢ်ထံကီၢ်ပဒိၣ်အစိအကမီၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
နီၢ်အိလၣ်,ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပှၤဟူးဂဲၤတၢ်ဖိလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤလၢဘၣ်လီၤဆူဃိာ်ပူၤခံနံၣ်ခီဖျိထီဒါဝဲတရူးဆီၣ်ထွဲတၢ်ခူၣ် တိၢ်ဂီၤဟီၣ်လးပနံာ်အံၤဘၣ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီးအီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
BBC's Jonah Fisher လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်စံးဝဲ,တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိတဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအတၢ် ပနီၣ်အိၣ်ဖျါမူးနီၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ်အတီၢ်ပူၤတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါန့ၢ်ဒံး ၁,၀၀၀ ဂၤန့ၣ် လီၤ.
စးထီၣ်လၢတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၀၁၀ နံၣ်, ကီၢ်ခိၣ်လဲလိာ်ဘှီသီက့ၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံ ရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးတၢ်မၤကိညၣ်လီၤက့ၤတၢ်ဖီၣ်ဃံာ်ဃာ်ကွဲၤလ့လီၤတၢ်ကစီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကရူၢ်ထီဒါတၢ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးက့ၤနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်က့ၤဝဲဒၣ်ဖဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျိၤအကျဲအပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိတဖၣ်အံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤဒ်ကီၢ်ခိၣ်သ့စ့ၣ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤလၢကပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိသ့ၣ်တ ဖၣ်ဖဲနံၣ်ကတၢၢ်အံၤအိၣ်ပာ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
ပှၤဃိာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤတၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤဖဲပှၤတမှံၤလၢအကါဒိၣ််,ဃုာ်ဒီးခိၣ်နၢ်လၢကီၢ်ယူရပၤစၢဖှိၣ်ကရၢတဖၣ်ဟဲဟးဝဲအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်စးထီၣ်လၢခါထီၣ်ဝဲခီၣ်ခါဆူဒံၣ်မိၣ်ြခ့ၣ်စံၣ်ဖဲ ၂၀၁၀ နံၣ်အကတီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ပှၤဟူးဂဲၤတၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအဂီၢ်တဖၣ်စံးဝဲဒၣ်လၢတချုးတၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ဃိာ်ဖိတဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီးပှၤဃိာ်ဖိအိၣ်ပာ်ဝဲ ၁၃၃ ဂၤဖဲဃိၤပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဃိာ်ဖိလၢဘၣ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်အီၤတဖၣ်အကျါပၣ်ဃုာ်ဒီးအပူၤကွံာ်ထံကီၢ်ခိၣ်နၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်န့ၣ်ဝ့အလံၤတဖၣ်လၢဘၣ် လီၤဆူဃိာ်ပူၤတစိၤသးခီဖျိတၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢအလိၤလၢအဂုာ်ကျဲးစၢးဟံးန့ၢ်ထံကီၢ်ပဒိၣ်အစိအကမီၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
နီၢ်အိလၣ်,ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးပှၤဟူးဂဲၤတၢ်ဖိလၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤလၢဘၣ်လီၤဆူဃိာ်ပူၤခံနံၣ်ခီဖျိထီဒါဝဲတရူးဆီၣ်ထွဲတၢ်ခူၣ် တိၢ်ဂီၤဟီၣ်လးပနံာ်အံၤဘၣ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်စ့ၢ်ကီးအီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
BBC's Jonah Fisher လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်စံးဝဲ,တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိတဖၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအတၢ် ပနီၣ်အိၣ်ဖျါမူးနီၢ်တခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢအပူၤကွံာ်သၢနံၣ်အတီၢ်ပူၤတၢ်ဖီၣ်ဒုးဃာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါန့ၢ်ဒံး ၁,၀၀၀ ဂၤန့ၣ် လီၤ.
စးထီၣ်လၢတၢ်မၤတၢ်ဃုထၢဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၀၁၀ နံၣ်, ကီၢ်ခိၣ်လဲလိာ်ဘှီသီက့ၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ပျၢ်ဟးထီၣ်ကွံာ်ထံ ရူၢ်ကီၢ်သဲးဃိာ်ဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးတၢ်မၤကိညၣ်လီၤက့ၤတၢ်ဖီၣ်ဃံာ်ဃာ်ကွဲၤလ့လီၤတၢ်ကစီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကရူၢ်ထီဒါတၢ်တဖၣ် စ့ၢ်ကီးက့ၤနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဘၣ်က့ၤဝဲဒၣ်ဖဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကျိၤအကျဲအပူၤန့ၣ်လီၤ.