တၢ်ကရၢကရိအသီတဖုလၢကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲ
တၢ်ကရၢကရိအသီတဖုလၢကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲ
Irrawaddy News, 28 Feb 2014
URL: http://www.irrawaddy.org/burma/new-institute-bring-together-ethnic-groups-support-peace-process.html
ကလုာ်ဒူၣ်ဟူးဂဲၤမၤတၢ်လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးဂ့ၢ်ဝီအဂီၢ်တဖၣ်အိးထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်မၤလိ,ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ဝဲၤလီၢ်ဖဲဝ့ၢ်ကံၢ်မဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကလံၤစိးဒ်သိးကမၤစၢၤကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်တဖၣ်,ကရၢသဘျ့ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကရူၢ်တ ဖၣ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကဒိးန့ၢ်အါထီၣ်ဘၣ်တၢ်နၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဒီးဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဒ် လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဒီးပဒိၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဝဲၤလီၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဒီးဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အီၤဖဲမုၢ်လ့ဧိၤအနံၤန့ၣ်လီၤ. Khuensai Jaiyen လၢအမ့ၢ် တၢ်ကရၢကရိအပှၤပၢဆှၢတၢ်စံးဝဲလၢတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤကမၤစၢၤကီၢ်ပ ယီၤကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်လၢကဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးတပူၤဃီဒီးဟ့ၣ်နီၤလီၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်ဒီးအတၢ်ကူၣ်တၢ်ဖးတဖၣ်ဒ်သိးဒီးကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲကျိၤကျဲတမံၤဃီလၢတၢ်ဘှါရှဲက
လုာ်ဒူၣ်တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢအိၣ်ထီၣ်ဝဲနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲ,“တၢ်ကရၢကရိအံၤဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤဒ်သိးဒီးကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ‘တၢ်ကလုၢ်တဖျၢၣ်ဃီ’လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်တၢၣ် ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အဂီၢ်,ဖဲလၢကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ကအိၣ်ဒီးအတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်တ
ဖၣ်လၢအလီၤဆီလိာ်အသး,ဖဲတၢ်ပတုာ်တၢ် ခးအကျိၤအကျဲအပူၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
Khuensai Jaiyen လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်ဖဲယိၤဒိၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ် (RCSS) ကရူၢ်တဂၤအံၤစံးဝဲလၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အံၤကဟ့ၣ်လီၤမၤစၢၤတၢ်ဒ်သိးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤ ၁၄ ကရူၢ်က ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ထံၣ်တ ဖၣ်ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတဖၣ်ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Salai Lian Hmong Sakhong လၢအမ့ၢ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်ကရၢဖိတဂၤစံးဝဲ,“ကလုာ်ဒူၣ်အတၢ်ကရၢကရိအံၤလီၤဂာ်ဒ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးပဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်အ ဝဲသ့ၣ်အတၢ်လီၤဆီလိာ်အသး အိၣ်ဖျါတြၢၢ်ကလာ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲထဲလၢပဒိၣ်တဖုအဂီၢ်,ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤတမ့ၢ်ထဲလၢကရူၢ်တဖုဧိၤအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပမၤတၢ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်လၢအလီၤဆီလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤခီဖျိနီၣ်ဝ့ဒီးစွံၣ်ဒ့ၣ်ကီၢ်အံၤတိာ်ပာ်ဝဲလၢကအိးထီၣ်ဝဲဝဲၤဒၢးဖဲဝ့ၢ်တကူၣ်အပူၤဖဲနံၣ်အဝဲအံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. Khuensai Jaiyen တဲအါထီၣ်ကဒီးဝဲလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်အံၤမ့ၢ်တဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲတၢ် ကစီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲခဲကနံၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကရၢကရိအသီအံၤကစးထီၣ်ပာ်တၢ်သးစဲလၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲကီၢ်ပယီၤပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဒီးဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတၢ်ကစီၣ်လၢတၢ်ဆိးကါအီၤသ့ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤ အကျဲအကတီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကရၢကရိ အံၤကမၤတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်,ဟ့ၣ်လီၤတၢ်သိၣ်လိဒီးတၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကၠိဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်,ပှၤဟူးဂဲၤတၢ်လၢထံ ရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂီၢ်တဖၣ်ဒီးပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအသးအိၣ်ဝဲလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲအပူၤတ ဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဝဲၤလီၢ်အံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢဒီးဘၣ်တၢ်အိးထီၣ်အီၤဖဲမုၢ်လ့ဧိၤအနံၤန့ၣ်လီၤ. Khuensai Jaiyen လၢအမ့ၢ် တၢ်ကရၢကရိအပှၤပၢဆှၢတၢ်စံးဝဲလၢတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤကမၤစၢၤကီၢ်ပ ယီၤကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်လၢကဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးတပူၤဃီဒီးဟ့ၣ်နီၤလီၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်ဒီးအတၢ်ကူၣ်တၢ်ဖးတဖၣ်ဒ်သိးဒီးကရူၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲကျိၤကျဲတမံၤဃီလၢတၢ်ဘှါရှဲက
လုာ်ဒူၣ်တၢ်ဘၣ်ဂံာ်ဂူာ်လၢအိၣ်ထီၣ်ဝဲနံၣ်လၢအဆံတဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲ,“တၢ်ကရၢကရိအံၤဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤဒ်သိးဒီးကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ‘တၢ်ကလုၢ်တဖျၢၣ်ဃီ’လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်တၢၣ် ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အဂီၢ်,ဖဲလၢကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ကအိၣ်ဒီးအတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်တ
ဖၣ်လၢအလီၤဆီလိာ်အသး,ဖဲတၢ်ပတုာ်တၢ် ခးအကျိၤအကျဲအပူၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
Khuensai Jaiyen လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ်ဖဲယိၤဒိၣ်ပၢၢ်ဆၢတၢ် (RCSS) ကရူၢ်တဂၤအံၤစံးဝဲလၢကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ အံၤကဟ့ၣ်လီၤမၤစၢၤတၢ်ဒ်သိးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤ ၁၄ ကရူၢ်က ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ထံၣ်တ ဖၣ်ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဃ့ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဃးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတဖၣ်ဖဲလၢအဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Salai Lian Hmong Sakhong လၢအမ့ၢ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်ကရၢဖိတဂၤစံးဝဲ,“ကလုာ်ဒူၣ်အတၢ်ကရၢကရိအံၤလီၤဂာ်ဒ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးပဒိၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်အ ဝဲသ့ၣ်အတၢ်လီၤဆီလိာ်အသး အိၣ်ဖျါတြၢၢ်ကလာ် န့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲထဲလၢပဒိၣ်တဖုအဂီၢ်,ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤတမ့ၢ်ထဲလၢကရူၢ်တဖုဧိၤအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပမၤတၢ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်လၢအလီၤဆီလိာ်သးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလၢဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤခီဖျိနီၣ်ဝ့ဒီးစွံၣ်ဒ့ၣ်ကီၢ်အံၤတိာ်ပာ်ဝဲလၢကအိးထီၣ်ဝဲဝဲၤဒၢးဖဲဝ့ၢ်တကူၣ်အပူၤဖဲနံၣ်အဝဲအံၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. Khuensai Jaiyen တဲအါထီၣ်ကဒီးဝဲလၢကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ဝဲၤလီၢ်အံၤမ့ၢ်တဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲတၢ် ကစီၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲခဲကနံၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်ပာ်ပနီၣ်ဝဲကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအံၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကရၢကရိအသီအံၤကစးထီၣ်ပာ်တၢ်သးစဲလၢတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲကီၢ်ပယီၤပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်ဒီးဟ့ၣ်လီၤတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတၢ်ကစီၣ်လၢတၢ်ဆိးကါအီၤသ့ဖဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤ အကျဲအကတီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကရၢကရိ အံၤကမၤတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်,ဟ့ၣ်လီၤတၢ်သိၣ်လိဒီးတၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကၠိဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်,ပှၤဟူးဂဲၤတၢ်လၢထံ ရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂီၢ်တဖၣ်ဒီးပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢအသးအိၣ်ဝဲလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲအပူၤတ ဖၣ်န့ၣ်လီၤ.