ပဒိၣ်,သုးမုၢ်ဒိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်မၤကတၢၢ်ကွံာ်တၢ်တဒ်သိးလိာ်သးတဖၣ်ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ကျိၤကျဲလၢအသီတဘိ
ပဒိၣ်,သုးမုၢ်ဒိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်မၤကတၢၢ်ကွံာ်တၢ်တဒ်သိးလိာ်သးတဖၣ်ဒီးဂုာ်ကျဲးစၢးဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ကျိၤကျဲလၢအသီတဘိ
Irrawaddy News, 20 Mar 2014
URL: http://www.irrawaddy.org/burma/govt-army-ethnic-groups-closing-differences-forging-new-approach.html
ဖဲအပူၤကွံာ်နွံခီၣ်ထံးကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်တဖၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢကဟဲစိာ်ဃီၤဝဲကရူၢ်ခံခီယၢ်ပၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်တိာ်ကျဲၤခံခါအံၤဒ်သိးကဂုာ်ကျဲးစၢးကွဲးပြတီာ်သ ကိးဝဲကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးတခါဃီဧိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
Lian Hmong Sakhong လၢအမ့ၢ်ခၠီကလုာ်ဒူၣ်ကရၢစိခၢၣ်စးဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢအမၤစၢၤတၢ်ကွဲးပြတီာ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤစံးဝဲလၢကျိၤကျဲအသီတဘိဆူတၢ်က တိၤသကိးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢတၢ်ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤယံာ်တ့ၢ်မးအံၤ,မ့ၢ်လၢသုးမုၢ်သံၣ်ဘိခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဖဲ ကျိၤကျဲအံၤအပူၤလိၤလိၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
စဲၣ်ကီၣ်(Sakhong)လၢအတီခိၣ်ရိာ်မဲဝဲကရူၢ်ပၢဆှၢမၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCCT)လၢအမ့ၢ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်(၁၆)ဖုခၢၣ်စးအံၤစံးဝဲ,လၢအပူၤကွံာ်သုးမုၢ်တ
ဖၣ်ခိးကွၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်အံၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်လိၤလိၤဒီးခိၣ်နၢ်လီၢ်လၤဒိၣ်တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲဖဲဒၣ်အပူၤကွံာ်တနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲ, “အစှၤကတၢၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်စိရိၤ ၅ ဂၤ,သုးခိၣ်ဒိၣ်စိအါဒံအါဂၤဒီးသုးက့ခိၣ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲအပူၤကွံာ်တနွံ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအဃိမ့ၢ်တၢ်လၢအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤန့ၣ်လီၤ.ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢပယီၤ သုးမုၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဘၣ်ဃးထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤလၢအဆိအချ့,အစဲးခံကတၢၢ်က ဘၣ်မ့ၢ်ဖဲလါအီကူးထီၣ်တသီအနံၤန့ၣ် လီၤ.”
ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဒ်သိးဒီးတၢ်ကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဃ့ထီၣ်ဝဲယံာ်တ့ၢ်လံ
မးအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စဲၣ်ကီၣ်(Sakhong)နာ်ဝဲဒၣ်လၢကမံးတံာ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ကျိၤကျဲအသီအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ခီဖျိလၢပဒိၣ်ကရူၢ်ဒီးသုးခိၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်သးအိၣ်အါထီၣ်
လၢကဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲ(NCCT)တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်တိာ်ပာ်အဃိန့ၣ်လီၤ.အဝဲစံးဝဲ,“ဖဲဘျီအဝဲအံၤ,ယတူၢ်ဘၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးနီၢ်နီၢ်လၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအ
တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအဂီၢ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်အိၣ်သးအကါဒိၣ်တခါလၢတၢ်ပာ်လီၤဝဲဖဲ NCCT တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ပြတီာ် ၃၀ ကဘျံးပၤအပူၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ,တၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအိၣ်ထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ,တၢ်ကဘၣ်စး ထီၣ်မၤဝဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဖဲလၢအသီ ၉၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဃ့ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢတၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘျၢလၢသုးမုၢ်ဒီးပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤထီဒါတၢ်ကရၢလၢတၢ်မဲာ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကလူၤပိာ်မၤထွဲဝဲအဂီၢ်,ခီဖျိတၢ်ြတီပဒီဝဲတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ဖဲတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိး
ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.“တၢ်ဘျၢလၢတၢ်ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲအီၤအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်မးလၢခံခီယၢ်ပၤကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲဝဲဒီးကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်သးတၢ်ဒုးမ့ၢ်ကျဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးအသးဒီးအသုတပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်
လိာ်သးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.အခဲအံၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒ်န့ၣ် သ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ်အဂ့ၢ် ”,စဲၣ်ကီၣ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂၤတခါလၢစဲၣ်ကီၣ်နာ်ဝဲကမၤစၢၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲအံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတၢ်ကရၢကရိဖဲဝ့ၢ်ကံၢ်မဲအပူၤ,လၢအမ့ၢ်တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဝဲၤလီၢ်ခၢၣ်သးဒီးနဲၢ်ရွဲၢ်ဝဲၤ
ဒၢးလၢတၢ်ကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အါဖုလၢအဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဒီးပဒိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ
Lian Hmong Sakhong လၢအမ့ၢ်ခၠီကလုာ်ဒူၣ်ကရၢစိခၢၣ်စးဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤလၢအမၤစၢၤတၢ်ကွဲးပြတီာ်ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤစံးဝဲလၢကျိၤကျဲအသီတဘိဆူတၢ်က တိၤသကိးတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ် လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢတၢ်ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤယံာ်တ့ၢ်မးအံၤ,မ့ၢ်လၢသုးမုၢ်သံၣ်ဘိခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟဲနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဖဲ ကျိၤကျဲအံၤအပူၤလိၤလိၤအဃိန့ၣ်လီၤ.
စဲၣ်ကီၣ်(Sakhong)လၢအတီခိၣ်ရိာ်မဲဝဲကရူၢ်ပၢဆှၢမၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့ထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခး(NCCT)လၢအမ့ၢ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုကဝဲၤကရူၢ်(၁၆)ဖုခၢၣ်စးအံၤစံးဝဲ,လၢအပူၤကွံာ်သုးမုၢ်တ
ဖၣ်ခိးကွၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ကတိၤသကိးတၢ်အံၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးတၢ်လိၤလိၤဒီးခိၣ်နၢ်လီၢ်လၤဒိၣ်တဖၣ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲဖဲဒၣ်အပူၤကွံာ်တနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲစံးဝဲ, “အစှၤကတၢၢ်သုးခိၣ်ကျၢၢ်စိရိၤ ၅ ဂၤ,သုးခိၣ်ဒိၣ်စိအါဒံအါဂၤဒီးသုးက့ခိၣ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲအပူၤကွံာ်တနွံ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအဃိမ့ၢ်တၢ်လၢအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤန့ၣ်လီၤ.ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢပယီၤ သုးမုၢ်တဖၣ်ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်ဘၣ်ဃးထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်မၤတၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအံၤလၢအဆိအချ့,အစဲးခံကတၢၢ်က ဘၣ်မ့ၢ်ဖဲလါအီကူးထီၣ်တသီအနံၤန့ၣ် လီၤ.”
ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအံၤကဟဲပိာ်ထွဲထီၣ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဒ်သိးဒီးတၢ်ကဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်တဖၣ်ဃ့ထီၣ်ဝဲယံာ်တ့ၢ်လံ
မးအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စဲၣ်ကီၣ်(Sakhong)နာ်ဝဲဒၣ်လၢကမံးတံာ်ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်ကျိၤကျဲအသီအံၤကဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်လီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်ခီဖျိလၢပဒိၣ်ကရူၢ်ဒီးသုးခိၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်သးအိၣ်အါထီၣ်
လၢကဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲ(NCCT)တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအတၢ်တိာ်ပာ်အဃိန့ၣ်လီၤ.အဝဲစံးဝဲ,“ဖဲဘျီအဝဲအံၤ,ယတူၢ်ဘၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးနီၢ်နီၢ်လၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအ
တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤအဂီၢ်ဒီးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
တၢ်အိၣ်သးအကါဒိၣ်တခါလၢတၢ်ပာ်လီၤဝဲဖဲ NCCT တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအလံာ်ပြတီာ် ၃၀ ကဘျံးပၤအပူၤအံၤမ့ၢ်ဝဲ,တၢ်ဆဲးလီၤစုမုၢ်ကျၢၢ်လၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ခးအိၣ်ထီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ,တၢ်ကဘၣ်စး ထီၣ်မၤဝဲထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဖဲလၢအသီ ၉၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဃ့ထီၣ်စ့ၢ်ကီးလၢတၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘျၢလၢသုးမုၢ်ဒီးပှၤဖီၣ်စုကဝဲၤထီဒါတၢ်ကရၢလၢတၢ်မဲာ်ညါသ့ၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကလူၤပိာ်မၤထွဲဝဲအဂီၢ်,ခီဖျိတၢ်ြတီပဒီဝဲတၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ဖဲတၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိး
ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.“တၢ်ဘျၢလၢတၢ်ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲအီၤအံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်မးလၢခံခီယၢ်ပၤကဘၣ်မၤပိာ်ထွဲဝဲဒီးကွၢ်ထွဲတၢ်အိၣ်သးတၢ်ဒုးမ့ၢ်ကျဲထီၣ်ဘၣ်ဖုးအသးဒီးအသုတပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်
လိာ်သးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.အခဲအံၤတၢ်သိၣ်တၢ်သီဒ်န့ၣ် သ့ၣ်တဖၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ်အဂ့ၢ် ”,စဲၣ်ကီၣ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂၤတခါလၢစဲၣ်ကီၣ်နာ်ဝဲကမၤစၢၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အကျိၤအကျဲအံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကီၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢတၢ်ကရၢကရိဖဲဝ့ၢ်ကံၢ်မဲအပူၤ,လၢအမ့ၢ်တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဝဲၤလီၢ်ခၢၣ်သးဒီးနဲၢ်ရွဲၢ်ဝဲၤ
ဒၢးလၢတၢ်ကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အါဖုလၢအဝဲသ့ၣ်တၢၣ်ပီၣ်တဲကျဲၤသကိးတၢ်ဒီးပဒိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ