ကညီထူလံၤတဖၣ်မၤလၤကပီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်မုၢ်နံၤ
ကညီထူလံၤတဖၣ်မၤလၤကပီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်မုၢ်နံၤ
Karen News, 10 Jun 2014
URL: http://karennews.org/2014/06/indigenous-karen-people-celebrate-world-environment-day.html/
ဖဲ(၂၀၁၄)နံၣ်လါယူၤ(၅)သီအနံၤကညီခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤပှာ်ဘျးစဲ(KESAN)ရဲၣ်ကျဲၤမၤဝဲမူးအံၤဒ်သိးကမၤလၤကပီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်မုၢ်နံၤအံၤဖဲလီၢ်ကဝီၤ
ကညီထူလံၤတၢ်လီၢ်ဖဲဃိၣ်လိၤကျိအနံၤဖဲကီၢ်ရ့ၣ်မုၢ်တြီၤ(ဖၣ်ပူၣ်)ဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤကမျၢၢ်ခဲလၢာ်(၂၀၀)ဂၤ,ပၣ်ဃုာ်ဒီးကၠိဖိသးစၢ်,မိၢ်ပၢ်သရၣ်ဒီးပှၤတဝၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲဒၣ်
တၢ်မၤလၤကပီၤမူးအံၤန့ၣ်လီၤ.
ကညီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်အိၣ်ဝဲအသိးဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အိၣ်ဝးတရံးအီၤ-ဒ်အမ့ၢ်ထံကျိထံကွာ်ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်တဖၣ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤလၢအတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.သ့ၣ်ပှၢ်မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢကညီဖိအတၢ်အိၣ်မူတနံၤအဂီၢ်ခီဖျိလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီ,တၢ်လီၢ်အိၣ်ကဒု,ကသံၣ်
ကသီဒီးတၢ်အဂုၤအဂၤလၢတမ့ၢ်သ့ၣ်ပှၢ်အတၢ်ဟးထီၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲပဝဲဒၣ်ကညီဖိတဖၣ်အမူအဒါလၢကတြီဆၢဒီးကတီက့ၤပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တဖၣ်တုၤလီၤတီၤလီၤဒ်လၢ
ကျိၤကျဲလၢပဖံပဖုလၢပျၢၤတဖၣ်စိာ်မူစိာ်ဂဲၤဝဲတစိၤဘၣ်တစိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢကညီဖိတဖၣ်ကနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ထွဲဘၣ်ဃးဒီးပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ဒုးနဲၣ်
ဖျါထီၣ်ပှၤဒ်အမ့ၢ်ပှၤကလုာ်တဒူၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖုကူၣ်သ့လၢအမ့ၢ်ပှၤကတိၤလီၤတၢ်အကါဒိၣ်တဂၤစံးဝဲလၢတၢ်မၤလီၤစှၤကွံာ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤအံၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်အကျိၤ
အကျဲလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ချ့သဒံးအံၤဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ထုးထီၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤသ့ၣ်ဒီးတၢ်ခူၣ်ဟီၣ်လးပနံာ်တဖၣ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်သဲကတီၤခိၣ်
ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဒီးတအိၣ်ဒီးတၢ်ကနၢ်ဃုာ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတဖၣ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တချုးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်မုၢ်နံၤဘၣ်ဒံးခံသီ,(KESAN)ရဲၣ်ကျဲၤဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်သိၣ်လိဘၣ်ဃးတၢ်မၤဟးဂီၤသ့ၣ်ပှၢ်ဒီးတၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၢ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တဖၣ်အတၢ်မၤ
ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်လၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အမုၢ်နံၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်မၤကဆှီက့ၤထံကျိဖိတဖၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်လီၤဝဲသ့ၣ်သူဝၢ်သၣ်အထူၣ်တဖၣ်
ဖဲပှၤတဝၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကရၢၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
စီၤစဲမ်စၢၢ်စံးဝဲလၢအလိၣ်အိၣ်လၢတၢ်ကဟ့ၣ်အါထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အဂ့ၢ်ဆူလီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢတဖၣ်ဒ်သိးကမၤစၢၤတြီပဒီဒီးရဲၣ်သဲကတီၤသ့ၣ်ပှၢ်တဖၣ်ခီဖျိလၢတၢ်သူၣ်လီၤအါထီၣ် က့ၤသ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤတဝၢအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဝဲလၢတၢ်ရဲၣ်သဲကတီၤခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ကညီထူလံၤတၢ်လီၢ်ဖဲဃိၣ်လိၤကျိအနံၤဖဲကီၢ်ရ့ၣ်မုၢ်တြီၤ(ဖၣ်ပူၣ်)ဖဲကီၢ်ပယီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.ပှၤကမျၢၢ်ခဲလၢာ်(၂၀၀)ဂၤ,ပၣ်ဃုာ်ဒီးကၠိဖိသးစၢ်,မိၢ်ပၢ်သရၣ်ဒီးပှၤတဝၢခိၣ်နၢ်တဖၣ်ဟဲထီၣ်ဝဲဒၣ်
တၢ်မၤလၤကပီၤမူးအံၤန့ၣ်လီၤ.
ကညီဖိသ့ၣ်တဖၣ်အံၤဒ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်အိၣ်ဝဲအသိးဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အိၣ်ဝးတရံးအီၤ-ဒ်အမ့ၢ်ထံကျိထံကွာ်ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်တဖၣ်ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ လိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤလၢအတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.သ့ၣ်ပှၢ်မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢကညီဖိအတၢ်အိၣ်မူတနံၤအဂီၢ်ခီဖျိလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီ,တၢ်လီၢ်အိၣ်ကဒု,ကသံၣ်
ကသီဒီးတၢ်အဂုၤအဂၤလၢတမ့ၢ်သ့ၣ်ပှၢ်အတၢ်ဟးထီၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲပဝဲဒၣ်ကညီဖိတဖၣ်အမူအဒါလၢကတြီဆၢဒီးကတီက့ၤပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တဖၣ်တုၤလီၤတီၤလီၤဒ်လၢ
ကျိၤကျဲလၢပဖံပဖုလၢပျၢၤတဖၣ်စိာ်မူစိာ်ဂဲၤဝဲတစိၤဘၣ်တစိၤအံၤန့ၣ်လီၤ.မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢကညီဖိတဖၣ်ကနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢပခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဘၣ်ထွဲဘၣ်ဃးဒီးပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်လၢတၢ်ဒုးနဲၣ်
ဖျါထီၣ်ပှၤဒ်အမ့ၢ်ပှၤကလုာ်တဒူၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
ဖုကူၣ်သ့လၢအမ့ၢ်ပှၤကတိၤလီၤတၢ်အကါဒိၣ်တဂၤစံးဝဲလၢတၢ်မၤလီၤစှၤကွံာ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဖဲကီၢ်ပယီၤအံၤအိၣ်ထီၣ်ဝဲခီဖျိလၢကီၢ်ပယီၤပဒိၣ်မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်အကျိၤ
အကျဲလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ချ့သဒံးအံၤဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ထုးထီၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤသ့ၣ်ဒီးတၢ်ခူၣ်ဟီၣ်လးပနံာ်တဖၣ်လၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်သဲကတီၤခိၣ်
ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဒီးတအိၣ်ဒီးတၢ်ကနၢ်ဃုာ်လီၢ်ကဝီၤသဝီဖိတဖၣ်အတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤတဖၣ်အံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တချုးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်မုၢ်နံၤဘၣ်ဒံးခံသီ,(KESAN)ရဲၣ်ကျဲၤဟ့ၣ်လီၤဝဲတၢ်သိၣ်လိဘၣ်ဃးတၢ်မၤဟးဂီၤသ့ၣ်ပှၢ်ဒီးတၢ်တ့ထီၣ်ထံတမၢၢ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တဖၣ်အတၢ်မၤ
ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်လၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤဖဲခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အမုၢ်နံၤပၣ်ဃုာ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်မၤကဆှီက့ၤထံကျိဖိတဖၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်လီၤဝဲသ့ၣ်သူဝၢ်သၣ်အထူၣ်တဖၣ်
ဖဲပှၤတဝၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကရၢၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
စီၤစဲမ်စၢၢ်စံးဝဲလၢအလိၣ်အိၣ်လၢတၢ်ကဟ့ၣ်အါထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃးခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အဂ့ၢ်ဆူလီၢ်ကဝီၤပှၤတဝၢတဖၣ်ဒ်သိးကမၤစၢၤတြီပဒီဒီးရဲၣ်သဲကတီၤသ့ၣ်ပှၢ်တဖၣ်ခီဖျိလၢတၢ်သူၣ်လီၤအါထီၣ် က့ၤသ့ၣ်ထူၣ်တဖၣ်ဒီးမၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤတဝၢအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်ဒ်သိးကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်ပၣ်ဂီၢ်ဝဲလၢတၢ်ရဲၣ်သဲကတီၤခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.