တၢ်သိၣ်တၢ်သီဒီးသဲစးကဆီတလဲဂ့ၤထီၣ်က့ၤစိၣ်ခိၣ်ကပံာ်လၢဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကဒါက့ၤအဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်အဂ့ၢ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပဒိၣ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤဝဲတၢ်ကွဲးပတြီာ်လၢအဘၣ်ၣ်ဃးဒီးတၢ်စူးကါဝဲဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ်၂၀၁၄နံၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢနံၣ်အဝဲအံၤတဝာ်အကတီၢ်လီၤဂာ်ဝဲလၢပဒိၣ်ပှၤကူၣ်လိာ်တၢ်ကတူၢ်လိာ်ဝဲဒီးဒ်တၢ်စူးကါဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်သဲစးသနူအသိးကလူၤ
ပိာ်မၤထွဲဝဲဒၣ်ဒ်တၢ်ဘျၢအသိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤအါဒၣ်တက့ၢ်ဟ့ၣ်အါဆူၣ်ထီၣ်ဝဲပဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်လၢတၢ်စူးကါအီၤသ့ၣ်တဖၣ်ဆူပှၤထူစံာ်ဖိလၢအမ့ၢ်ပှၤအစှၤဒီး
ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးလၢတၢ်ဘျၢအံၤအိၣ်ဒီးအခီပညီဒိၣ်န့ၢ်ဒံးဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအိၣ်ပာ်စၢၤတ့ၢ်လံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

အူတ့ၣ်မီၣ်လၢမ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဝဲၤကျိၤခိၣ်ခံဂၤတဂၤလၢအိၣ်လၢတၢ်ရဲၢ်သဲကတီၤခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်-ပှၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲးပ
တြီာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီခိၣ်သ့ၣ်မူဒါခိၣ် စံးဝဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီအတကွီၣ်အံၤတုၤမ့ၢ်တၢ်စူးကါဝဲတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤလံဒိး“တၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤ
တအိၣ်ဘၣ်ကဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ်တက့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဒ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်လၢတၢ်ကွဲးပတြီာ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်ဘျၢအံၤအဖီခိၣ်အသိးပၣ်တံၣ်လၢဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဆိက
တၢၢ်ကဘၣ်စံၣ်ညီၣ်ကျဲၤဃူကျဲၤဖိးဝဲတချုးဒံးလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလဲၤတရံးအသးဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စံၣ်ညီၣ်ပီတ့ဝဲၤဒ့အသီကဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဟိၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီအလံာ်နဲးကျဲဒ်သိးပှၤထူစံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကလုၤပိာ်မၤထွဲဝဲအသိး
ဒီးတကတီၢ်ဃီလၢတၢ်ကပတုာ် ကွံာ်ဝဲတၢ်တၢ်ဟံန့ၢ်ဆူၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံညခၢကအိၣ်ထီၣ်အသးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှာ်ထူစံာ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဒိးန့ၢ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤလၢကရၢသဘျ့သ့ၣ်တဖၣ်အအိၣ်ဖဲတၢဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်အိၣ်ထီၣ်ဝဲအကတီၢ်လၢတၢ်
ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအီၤန့ၣ်လီၤ.

ဒီးတကတီၢ်ဃီတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢပှၤထူစံာ်ဖိကစူးကါဝဲဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အဂီၢ်ကဘၣ်မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤထီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ.တၢ်ကွဲးပတြီာ်ကပာ်
ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်လၢပှၤထူစံာ်မၤဝဲၤတဖၣ်စူးကါဝဲအံၤအလံာ်အလဲၢ်မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်တခီကြၢးတၢ်ဟ့ၣ်အဝဲသ့ၣ်တၢ်စူးကါ
ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢဖိးသဲစးဒ်အမ့ၢ်တ့ၢ်လံမိၢ်ပၢ်ဖံဖုလၢပျၢၤတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဒီးတၢ်ကပာ်ပနီၣ်အီၤလၢတၢ်ကဒီသဒၢဝဲတၢ်
ကဟံန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်အီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

သဲစးတၢ်ဘျၢဆၢဖိ(၇၃)လၢအပာ်ဖျါဝဲမိၢ်ပၢ်ဖံဖုအတၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တမ့ၢ်ထဲစံာ်ဧိၤပှဲၤဧိၤတခါဘၣ်ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီးသ့ၣ်ပှၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ,တၢ်
လီၢ်လီၤဟိမ့ၢ်ဂ့ၤ,တၢ်ထဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်အသီလၢတၢ်ကမၤအီၣ်အီၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.

မိၢ်ပၢ်ဖံဖုအတၢ်လီၢ်ထူလံၤသ့ၣ်တဖၣ်ကဘၣ်တၢ်ပာ်ကဲအီၤဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤက့ၤမိၢ်ပၢ်ဖံဖုအတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအကျိၤအကျဲကအိၣ်ဖျါထီၣ်
ဝဲဖဲတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်အိၣ်ထီၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ခိၣ်နၢ်အဘၢၣ်စၢၤဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

“ကျဲသနူအံၤမ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပတြီာ်ဒံးအဃိဘၣ်တဘၣ်တၢ်ကဆီတလဲဒံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဘျၢအသီကဟဲဆိတချုးဒံးလၢ
ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအိၣ်တ့ၢ်လံသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ကစူးကါဝဲလၢအလီၢ်ဒ်သိးတၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤတအိၣ်ဘၣ်အံၤကမ့ၢ်ကျိၤ
ကျဲလၢအဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်တက့ၢ်ဒ်သိးကဒီသဒၢဝဲပှၤလၢအစူးကါဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲသုတလီၤမၢ်ကွံာ်တဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်
အဂ့ၢ်”အူတ့ၣ်မီၣ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်အုၣ်ကီၤမ့ၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ကရၢဃ့ထီၣ်ဝဲဒ်သိးကအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိသဒၢလၢအလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအါ
ထီၣ်ခီဖျိပှၤအိၣ်ဒီးတၢ်မၤအီၣ်အလီၢ်လၢအအံၣ်(အစှၤ)သ့ၣ်တဖၣ်လီၤဆီဒၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်သ့ၣ်တဖၣ်
န့ၣ်လီၤ.

တၢ်နဲၣ်လီၤကြၢးအိၣ်လီၤတံၢ်အါထီၣ်လၢဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လီၤဘှီလိာ်ခီဖျိတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲအါမးလၢအ
ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကျဲသနူအသီအံၤလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ဒီသဒၢဝဲပှၤထူစံာ်မၤဝဲၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအိၣ်တ့ၢ်လံဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခိာ်ဘှီလိာ်အဃိန့ၣ်အ
ဂ့ၢ်”အူရွ့ၣ်သ့လၢအမ့ၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်လီၢ်ခၢၣ်သးကရၢပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤဒီးဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ခွဲးယာ်ကရၢပှၤမၤသကိးတၢ်ကရၢလၢအါ
န့ၣ်ဒံး(၅၀)ကရၢစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

ဒ်တၢ်အိၣ်ပှိၤဒီသဒၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီမၤတၢ်ကရၢလၢအါန့ၢ်ဒံး(၂)ကကွဲၢ်အ့ၣ်ကၢၣ်ဘၣ်တၢ်ဟဲန့ၢ်ဆူၣ်ကွံာ်ဝဲလၢအိၣ်ဒီးဖိးသဲစးတၢ်နဲၣ်
လီၤစးထီၣ်လၢ ၁၉၈၈ နံၣ်ဒီး၂၀၁၀နံၣ်န့ၣ်လီၤ.အူသ့ၣ်အီၣ်လၢအမ့ၢ်ပှၤထူစံာ်မၤဝဲၤတၢ်သဘျ့ကရၢမူဒါခိၣ်စံးဝဲပှၤထူသံာ်မၤဝဲၤလၢ
ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤကအိၣ်ဝဲ(၅)မျးကယၤလၢဘၣ်သဂၢၢ်ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ဒီးတၢ်သမံသမိးကမံးတံးစးထီၣ်ကွဲးပတြီာ်ဝဲတၢ်စူးကါဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်ကျဲသနူဖဲလါယူၤ၂၀၁၂နံၣ်န့ၣ်
လီၤ.တၢ်လဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤကဘၣ်တၢ်မၤဝံၤမၤကတၢၢ်က့ၤအီၤဖဲ၂၀၁၄နံးဘူးကလၢာ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကမံးတံးသးလီၤပလိာ်လၢက
ဟ့ၣ်အါထီၣ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢကမျၢၢ်ပှၤမၤတၢ်ဖိကရၢအဃိန့ၣ်လီၤ.