တၢ်လဲၤဆူကၠိအဆိကတၢၢ်တသီန့ၣ်ညီနုၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဟူးသးဂဲၤဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲနံၤသဘျ့သးဖှံလၢအယံာ်ဝဲဒၣ်ဖဲလၢ
ကၠိပျၢ်ဖးဒိၣ်အဆၢကတီၢ်အံၤဝံၤအလီၢ်ခံကၠိဖိအါဒံအါဂၤအိၣ်ဝဲဒၣ်ဒီးတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢလါယူၤထီၣ်တသီကဟဲတုၤဃီၤဘူးထီၣ်ဝဲဒၣ်အဃိန့ၣ်
လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဖဲလၢအပူၤကွံာ်တနံၤကၠိဖိမိၢ်ပၢ်အါဒံအါဂၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်လဲၤခီဖျိနီၢ်နီၢ်တမံၤန့ၣ်လီၤ.အဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်လၢအ
ဝဲသ့ၣ်တဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲကျိၣ်စ့နီတဘးလၢၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

တနံၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီလၢတီၤထီကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကလီလီလၢတလိၣ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်အဘူးအလဲ
ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲတၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိလၢတအိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲအံၤလၢကၠိအဖျၢၣ်(၄၀၀၀၀)ဘျဲၣ်ဖဲထံ
လီၢ်ကီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတခါလၢဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်ကန့ၢ်ထီၣ်ဘၣ်ကၠိယံာ်ယံာ်အဂီၢ်ကူၣ်သ့ကိတိာ်ဝဲၤကျိၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တ့ၢ်ဝဲဒၣ်တီၤဖုၣ်ကၠိအဂီၢ်ကၠိ
အဘူးအလဲကလီလီအံၤလၢ(၂၀၁၁-၂၀၁၂)နံၣ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်ဟ့ၣ်နီၤလီၤစ့ၢ်ကီးဝဲကၠိအလံာ်ဖး,လံာ်ကွဲးနီၣ်တၢ်(၆)ဘ့ၣ်ဒီးစ့(၁၀၀၀)ကၠးဆူ
တီၤဖုၣ်ကၠိဖိတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ.တီၤခၢၣ်သးကၠိအဘူးအလဲကလီလီတခီစးထီၣ်ဝဲဒၣ်ဖဲအပူၤကွံာ်တနံၣ်,ဒီးလၢတီၤထီကၠိအဂီၢ်စးထီၣ်ဝဲလၢ
တနံၣ်ညါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ကူၣ်သ့ကိတိာ်ဝဲၤကျိၤအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ်သိးကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်ကဆဲးလီၤမံၤမၤလိတၢ်ဖဲတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိအကၠိတဖၣ်အပူၤ
အဂီၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအသုတအိၣ်ဝဲဒၣ်လၢကၠိသရၣ်/မုၣ်,ကၠိဖိဒီးကၠိဖိမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.ဖဲလၢအပူၤကွံာ်တနံၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤက
လီဝဲစ့(၁၀၀၀)ကၠးလၢတီၤဖုၣ်ကၠိဖိတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်တနံၣ်အံၤတၢ်ကဟ့ၣ်နီၤလီၤကလီန့ၢ်က့ၤတီၤဖုၣ်ကၠိသ့ၣ်တဖၣ်လၢကၠိဖိအတၢ်
ကူတၢ်သိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.ကိတိာ်ဝဲၤကျိၤအပှၤနဲၣ်တၢ်စံးစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်လၢတနံၣ်ညါအံၤကိတိာ်ဝဲၤကျိၤအိၣ်ဝဲဒၣ်ဒီးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢကဟ့ၣ်
နီၤလီၤဝဲကၠိဖိအတၢ်ကူတၢ်သိးလၢတီၤခၢၣ်သးဒီးတီၤဖုၣ်ကၠိဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၠိဖိမိၢ်ပၢ်သ့ၣ်တဖၣ်တဘၣ်ဟ့ၣ်ဝဲကၠိလံာ်ကွဲးပီးလီ,တၢ်ဂဲၤလိာ်ကွဲ,လံာ်ရိဒၢးမ့တမ့ၢ်ကၠိဖိမိၢ်ပၢ်အတၢ်ရၢကရိအဂီၢ်တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့လၢၤ
ဘၣ်ဒီးတကးဒံးဘၣ်တၢ်မၤလိအဘူးအလဲစ့ၢ်ကီးတလိၣ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

“တနံၣ်ညါအံၤယဖိအတၢ်ဆဲးလီၤမံလၢတီၤဘျီကၠိအဂီၢ်ယတဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲနီတမံၤဘၣ်.ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ယၤလံာ်ကွဲးနီၣ်တၢ်(၆)ဘ့ၣ်
ဒီးကၠိဖိအတၢ်ကူတၢ်သိးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.လၢအပူၤကွံာ်တနံၣ်ဖဲယဆဲးလီၤန့ၢ်ဝဲယဖိလၢအဒိၣ်တဖၣ်အမံၤအခါယဘၣ်ဟ့ၣ်ယဲဒၣ်ကၠိအတၢ်
ဘူးတၢ်လဲဒီးတကးဒံးဘၣ်ယဘၣ်ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးစ့မၤဘူၣ်တနီၤန့ၣ်လီၤ.ယဆိမိၢ်လၢတၢ်ဒိးန့ၢ်ကလီဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤဝဲ
ဒၣ်ဒိၣ်မးအဂ့ၢ်”ဒီၤမၠၣ်စၤဒၤလၢအမ့ၢ်ကၠိဖိမိၢ်ပၢ်အိၣ်လၢတၣ်မွ့ၣ်အဝ့ၢ်စံးဝဲဖဲအလဲၤဆဲးလီၤန့ၢ်အဖိအမံၤဖဲလါမ့ၤ(၂၅)သီအနံၤန့ၣ်လီၤ.

“တၢ်ဆဲးလီၤမံၤလၢကၠိအတီၤ(၁၀)ဒီး(၁၁)တီၤအဂီၢ်ယတဘၣ်ဟ့ၣ်ယဲကၠိအတၢ်ဘူးတၢ်လဲဘၣ်ဒီးတၢ်ခဲလၢာ်လဲၤသးလၢအဂ့ၢ်အဝီန့ၣ်လီၤ.လၢ
အပူၤကွံာ်တၢ်သိၣ်လိအဘူးအလဲအံၤအပှ့ၤဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.ပတလိၣ်ဟ့ၣ်လၢၤတၢ်ဘူးတၢ်လဲဘၣ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤဝဲဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.တၢ်ဆၢက
တီၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလံလၢအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်ဟ့ၣ်ကလီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သအကျိၤအကျဲအံၤန့ၣ်အဂ့ၢ်”ဒီၤရွှ့ၣ်ရွှ့ၣ်သ့လၢလၣ်
သၤအဝ့ၢ်စံးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၤဟါအကၠိခိၣ်တဂၤစံးဝဲ“နံၣ်အဝဲအံၤစးထီၣ်အသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.ပှၤဖိသၣ်ခဲလၢာ်ဟဲထီၣ်ဝဲဒၣ်ကၠိဒီးကၠိသရၣ်/မုၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်
ဒီးတၢ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢခါဆူညါတနံၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.”

(၂၀၁၄)နံၣ်တၢ်ထၢထံဖိကီၢ်ဖိအနီၣ်ဂံၢ်အစၢအိၣ်ဖျါလၢဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤဖဲလါမ့ၤ(၂၉)သီအံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢပှၤသးနံၣ်(၁၀)နံၣ်
လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤတဖၣ်လၢအထီၣ်ကၠိအိၣ်ဝဲ(၈၀)မျးကယၤန့ၣ်လီၤ.နီၣ်ဂံၢ်ပာ်ဖျါအံၤအါန့ၢ်ဒံးဝဲဒၣ်နီၣ်ဂံၢ်လၢတၢ်ဒွးတယာ်ပာ်ဝဲဒၣ်လၢအပူၤ
ကွံာ်နံၣ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်တုၤလၢအဝဲသ့ၣ်အသးအိၣ်ဝဲ(၁၅)နံၣ်န့ၣ်ဒီးအတၢ်ထီၣ်ကၠိအမျးကယၤစှၤလီၤဝဲတုၤလၢ(၄၀)မျးကယၤန့ၣ်လီၤ.

ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤပှၤသ့ဖးသ့ကွဲးလံာ်လဲၢ်(၈၉.၅)မျးကယၤအံၤနမ့ထိၣ်သတြီၤဒီးကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤသ့ဖးသ့ကွဲးလံာ်လဲၢ်(၉၃.၅)မျးကယၤန့ၣ်ဒီးအမျး
ကယၤစှၤဒိၣ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်ဆၣ်,တၢ်မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤကွၢ်ဒီးကီၢ်အ့ဒယါပှၤသ့ဖးသ့ကွဲးလံာ်လဲၢ်(၆၂.၈)မျးကယၤန့ၣ်ဒီးအမျးကယၤအါန့ၢ်ဒံးဝဲဒၣ်တ
က့ၢ်လီၤ.