တရူးကီၢ်, ကီၢ်ပယီၤ မၤတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ် ၁၅ ထံၣ် ဘၣ်ဃးမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အသနၢၣ်
တရူးကီၢ်, ကီၢ်ပယီၤ မၤတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ် ၁၅ ထံၣ် ဘၣ်ဃးမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အသနၢၣ်
The Irrawaddy, 06 Jul 2018
URL: https://www.irrawaddy.com/news/burma/china-myanmar-agree-15-point-mou-economic-corridor.html
ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အသနၢၣ်, ဒ်အမ့ၢ်တရူးကီၢ် One Belt One Road Initiative အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအသိးလီၤ, အဂ့ၢ် အူမ့စီၤအူ, လၢအမ့ၢ်ပှၤနဲၣ်တၢ်လၢ တၢ်ဘျၢလီၤစ့ဒီးခီပနံၣ်တၢ်ပၢဆှၢတၢ်မၤ၀ဲၤကျိၤ the Directorate of Investment and Company Administration (DICA) စံး၀ဲလီၤ.
မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အသနၢၣ်၀ဲအံၤကစးထီၣ်လၢ တရူးကီၢ်ယူၣ်နဲၣ်ကီၢ် ရ့ၣ် တုၤမါတလ့လၢကီၢ်ပယီၤခၢၣ်သး, ဒီးလၢမုၢ်ထီၣ် တုၤ၀့ၢ်တကူၣ် ဒီးလၢမုၢ်နုာ်တုၤကၠီၣ်ဖၠူၣ် မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ် ဟီၣ်က၀ီၤလီၤဆီန့ၣ်လီၤ, အဂ့ၢ် DICA စံး၀ဲလီၤ.
လၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအဖီလာ်, ကီၢ်ပဒိၣ်ခံဖုလၢာ်အၢၣ်လီၤ ကမၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်မၤသနၢၣ်အါမး ပၣ်ဃုာ်၀ဲဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးတၢ် လိၣ်တၢ်သူၣ်လီၤဆီလီၤ, တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်, တၢ်ထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး, တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ, ကျိၣ်စ့, ပှၤကညီ ဂံၢ်ထံးကံၢ်စီတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ, လီၢ်ယံၤတၢ်ဆဲးကျိး, ဒီးတၢ်ဃုထံသ့ၣ်ညါ ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်, ဒ်သိးမၤလဲၤထီၣ် လဲၤထီ တရူးကီၢ်-ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ်အဂီၢ်လီၤ, အူမ့စီၤအူ စံး၀ဲလီၤ.
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၀၁၇, တရူးထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ်ခိၣ် Wang Yi ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတရူးကီၢ် အတၢ်ဆှၢနုာ်လၢကသူၣ်ထီၣ် ကီၢ်ပ ယီၤ-တရူးကီၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ်, ဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်ဒီးထံကီၢ်ပှၤကူၣ်လိာ်တၢ် ဒီၢ်အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ် ဖဲန့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ. Wang စံး၀ဲလၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ် ကမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်တၢ်ဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဒီးတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ လၢတ ရူးကီၢ်-ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤသကိးတၢ်အဖီလာ် ဒ်အမ့ၢ် One Belt One Road Initiative အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအသိးန့ၣ်လီၤ.
One Belt One Road Initiative မ့ၢ်တရူးကီၢ်ခိၣ် စံကၠံၤဖံအနီၢ်ကစၢ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤဖီလ်စံၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါလီၤ. တၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤအံၤတၢ်ထုးဖျါထီၣ်အီၤဖဲ ၂၀၁၃, ဒီးဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ၂၁ ယၤဖှိၣ်ပီၣ်လဲၣ်ကျဲ သတိၣ်ကျဲမုၢ် 21st-century Maritime Silk Road န့ၣ်လီၤ. တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ် ကတ့ထီၣ်ပှာ်ဘျးစဲလၢကျဲမုၢ်ကျဲဘိ, လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ ဒီးကဘီ တၢ်လဲၤကျဲ လၢအဒုးစဲဘူးထံကီၢ် ၇၀ ဘ့ၣ်, စးထီၣ်လၢတရူးကီၢ် တုၤကီၢ်ယူရပၤ ကလဲၤခီဂာ်၀ဲကီၢ်အ့ၡၢၣ်ခၢၣ်သး, ကီၢ်မုၢ်ထီၣ်ခၢၣ် သး ဒီးကီၢ်ရၢၡၢ်, ဒီးကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ ဒီးတၢ်ဘျၢလီၤစ့န့ၣ်လီၤ.
တရူးကီၢ်မ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ဘျၢလီၤစ့အတံၤသကိးဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. စးထီၣ် ၁၉၈၈ တုၤလါမ့ၤတနံၣ်အံၤ, တရူးကီၢ်ဘျၢလီၤစ့လၢ ကီၢ်ပယီၤအပူၤလီၤလၢစ့ USD20.01 billion, အဂ့ၢ် DICA စံး၀ဲလီၤ.
မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အသနၢၣ်၀ဲအံၤကစးထီၣ်လၢ တရူးကီၢ်ယူၣ်နဲၣ်ကီၢ် ရ့ၣ် တုၤမါတလ့လၢကီၢ်ပယီၤခၢၣ်သး, ဒီးလၢမုၢ်ထီၣ် တုၤ၀့ၢ်တကူၣ် ဒီးလၢမုၢ်နုာ်တုၤကၠီၣ်ဖၠူၣ် မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ် ဟီၣ်က၀ီၤလီၤဆီန့ၣ်လီၤ, အဂ့ၢ် DICA စံး၀ဲလီၤ.
လၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအဖီလာ်, ကီၢ်ပဒိၣ်ခံဖုလၢာ်အၢၣ်လီၤ ကမၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်မၤသနၢၣ်အါမး ပၣ်ဃုာ်၀ဲဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးတၢ် လိၣ်တၢ်သူၣ်လီၤဆီလီၤ, တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ်, တၢ်ထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး, တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ, ကျိၣ်စ့, ပှၤကညီ ဂံၢ်ထံးကံၢ်စီတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ, လီၢ်ယံၤတၢ်ဆဲးကျိး, ဒီးတၢ်ဃုထံသ့ၣ်ညါ ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်, ဒ်သိးမၤလဲၤထီၣ် လဲၤထီ တရူးကီၢ်-ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ်အဂီၢ်လီၤ, အူမ့စီၤအူ စံး၀ဲလီၤ.
ဖဲလါနိၣ်၀့ဘၢၣ် ၂၀၁၇, တရူးထံဂုၤကီၢ်ဂၤကိတိာ်ခိၣ် Wang Yi ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတရူးကီၢ် အတၢ်ဆှၢနုာ်လၢကသူၣ်ထီၣ် ကီၢ်ပ ယီၤ-တရူးကီၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ်, ဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်ဒီးထံကီၢ်ပှၤကူၣ်လိာ်တၢ် ဒီၢ်အီၣ်ဆါစူးကၠံၣ် ဖဲန့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ. Wang စံး၀ဲလၢမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်သနၢၣ် ကမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်တၢ်ဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ဒီးတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ လၢတ ရူးကီၢ်-ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤသကိးတၢ်အဖီလာ် ဒ်အမ့ၢ် One Belt One Road Initiative အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါအသိးန့ၣ်လီၤ.
One Belt One Road Initiative မ့ၢ်တရူးကီၢ်ခိၣ် စံကၠံၤဖံအနီၢ်ကစၢ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤဖီလ်စံၣ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတခါလီၤ. တၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤအံၤတၢ်ထုးဖျါထီၣ်အီၤဖဲ ၂၀၁၃, ဒီးဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ ၂၁ ယၤဖှိၣ်ပီၣ်လဲၣ်ကျဲ သတိၣ်ကျဲမုၢ် 21st-century Maritime Silk Road န့ၣ်လီၤ. တၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ် ကတ့ထီၣ်ပှာ်ဘျးစဲလၢကျဲမုၢ်ကျဲဘိ, လ့ၣ်မ့ၣ်အူကျဲ ဒီးကဘီ တၢ်လဲၤကျဲ လၢအဒုးစဲဘူးထံကီၢ် ၇၀ ဘ့ၣ်, စးထီၣ်လၢတရူးကီၢ် တုၤကီၢ်ယူရပၤ ကလဲၤခီဂာ်၀ဲကီၢ်အ့ၡၢၣ်ခၢၣ်သး, ကီၢ်မုၢ်ထီၣ်ခၢၣ် သး ဒီးကီၢ်ရၢၡၢ်, ဒီးကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ ဒီးတၢ်ဘျၢလီၤစ့န့ၣ်လီၤ.
တရူးကီၢ်မ့ၢ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ဘျၢလီၤစ့အတံၤသကိးဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. စးထီၣ် ၁၉၈၈ တုၤလါမ့ၤတနံၣ်အံၤ, တရူးကီၢ်ဘျၢလီၤစ့လၢ ကီၢ်ပယီၤအပူၤလီၤလၢစ့ USD20.01 billion, အဂ့ၢ် DICA စံး၀ဲလီၤ.