တၢ်နဲၣ်ကျဲလၢအသီဘၣ်ဃး ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ် အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ် ကဒုးကဲထီၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒ်အမ့ၢ်တၢ်တခါလၢ အတူၢ်လိာ်ပှၤ ခဲလၢာ် ဒီး
ပှၤကိးဂၤဒဲးမၤန့ၢ်၀ဲသ့, ကမၤလီၤတံၢ်စ့ၢ်ကီး ကၠိကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအမၤစၢၤပှၤတ၀ၢ ဒ်အမ့ၢ်လီၢ်ပူၤဖျဲးဒီးလီၢ်အိၣ်ကဒု လၢပှၤတ၀ၢအဂီၢ် ဖဲန့ဆၢၣ်တၢ်
တတၢၢ်တနါ ဟဲဘၣ်အခါလီၤ.

ဖဲ ၂၀၀၈, နါက့ၣ်စ်ကလံၤမုၢ် မၤဟးဂီၤပဒိၣ်ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ် ၅၀ မျးကယၤလၢအ့ယၣ်၀တံၣ်ထံထၣ်စွ့တၢ်လီၢ်, လၢခံခံနံၣ်, က လံၤမုၢ်တခါကဒီး
မၤဟးဂီၤကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ် ၃၅၀ ဘျဲၣ်, လၢရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်လီၤ.

ကီၢ်ပယီၤမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢန့ဆၢၣ်တၢ်တတၢၢ်တနါဟဲဘၣ်ညီ, ဒ်အမ့ၢ်ကလံၤမုၢ်, ထံလုၢ်ဘၢတၢ်, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဟူးသ့ၣ်တဖၣ်, ဒီးဖဲအ၀ဲ သ့ၣ်ကဲထီၣ်သး
အခါ, တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤတမူးတနီၢ်, တနီၤဒ်၀ၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ်, ဟးဂီၤညီကဒၣ်လီၤ.

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်တိာ်ကျဲၤတက့တခီတခါ လၢကဆၢမၤန့ၢ်တၢ်ဒိၣ် တၢ်အါ လၢကဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ် သ့အကျိၤအကွာ်အဂီၢ်,
တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကိတိာ် ရဲၣ် ကျဲၤလီၤ၀ဲလၢ ကသူၣ်ထီၣ်ကၠိအဖျၢၣ် ၃၀,၀၀၀ လၢအနံၣ် အဆံအတီၢ်ပူၤလီၤ. ဃုာ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲဟဲလၢ တၢ်
သူၣ်ထီၣ် ဘှီထီၣ်ကိတိာ် တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သူၣ်ထီၣ်ကၠိကမံးတံာ် ဆံးမၤတၢ်တဖု လၢကကွဲးပာ်လီၤတၢ်နဲၣ်ကျဲ လၢကၠိတၢ်သူၣ် ထီၣ်လၢအပူၤဖျဲး,
ဖိသၣ်အိၣ်မုာ်, ဒီးတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢအဂီၢ် လီၤ.

ကမံးတံာ်ဆံးအံၤ ဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲအီၤလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ် ကူၣ်သ့ကိတိာ်, ဒီးကရူၢ်အပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤသဃဲၤမ့ၢ် ကီၢ် ဆွံးစလဲၣ် ဒီး World Vision
ဒီးကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢတဘျုးဖု ဒီး ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢတဖၣ် ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ, ဒ်လၢ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ကရၢမၤတၢ်ဘၣ်ဃးဖိသၣ်
United Nations children’s agency, UNICEF အသိးလီၤ.

လံာ်တၢ်နဲၣ်ကျဲ တၢ်စဲကျံးထုးထီၣ်အီၤဖဲလါအီးထိဘၢၣ်, ဒီး တၢ်ကမၤထွဲထီၣ် စးထီၣ်လါယနူၤအါရံၤ ၂၀၁၉ လီၤ. ကၠိတနီၤ ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်
ပာ်လံ ဒ်တၢ်နဲၣ်ကျဲအသိး, အိၣ်ဒီး တၢ်မၤစၢၤအ၀ဲသ့ၣ်လၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပှၤမၤသကိးတၢ်ဖိတ ဖၣ်လီၤ.

ဒ်သိးကဟ့ၣ်ထီၣ် ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးအဂ့ၤလၢတၢ်ကမၤ လိတၢ်အဂီၢ်, ကဘျံးပာ် ၁၀၀ အိၣ် လံာ်ဖိတဘ့ၣ်အပူၤ ဟ့ၣ်တၢ်ဂ့ၢ် တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး
ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်အကပၤကပၤ, စးထီၣ်လၢ တၢ်ကဆှဲကဆှီတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤ တုၤတၢ်ဃုထၢကၠိအလီၢ်အကျဲ တၢ်လိၣ်, ဒ်အမ့ၢ်ကျဲကဘၣ်အိၣ်,
ဒီးတၢ်စဲဘူးဒီးထံ, တၢ်ဘၣ်အၢ ဘၣ်သီယွၤလီၤအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတၢ်န့ၢ်ဘၣ်လီမ့ၢ်အူတဖၣ်လီၤ.

တၢ်နဲၣ်ကျဲအိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ တၢ်ဃုထၢကၠိိအလီၢ်အကျဲ လၢကမၤဆံးလီၤစှၤလီၤတၢ်လီၤပျံၤဘၣ်ဃး န့ဆၢၣ်တၢ်တတၢၢ်တနါ, ဒ် အမ့ၢ် တၢ်တဘၣ်
သူၣ်ထီၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ် ဖဲအဘူးဒီးကၢၢ်ကပၤ မ့ၢ်လၢတၢ်စူၤခါမ့တမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးအဆၢကတီၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ရၢ်သ့အ ဃိလီၤ.

တၢ်နဲၣ်ကျဲအိၣ်စ့ၢ်ကီး၀ဲ လၢအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ် တၢ်မၤဆံးလီၤစှၤလီၤဟီၣ်ခိၣ်ဟူးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢတၢ်သူၣ် ထီၣ်အလဲၢ်အထီဖီခိၣ်လီၤ.
"တၢ်ဆီၣ်ထွဲ၀ဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အထီတဘၣ်အါန့ၢ် အလဲၢ်သၢစးဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢအိၣ်ဒီးအဒိၣ် အထီခဲလၢာ် ဆံးန့ၢ်ဒံး မ့တမ့ၢ် ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးအဂၤခံ
ခါတဖၣ်, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဟူးအဆၢကတီၢ် တူၢ်၀ဲတန့ၢ်အဃိလီၤ." လံာ်နဲၣ်ကျဲ စံး၀ဲ လ

ဒ်သိးကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်ဆိမိၣ်န့ၢ်တၢ်အိၣ်သးလၢပှၤကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်, တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ကၠိလၢဆိမိၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတ လၢပှဲၤအဂီၢ်လီၤ.

ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးဂ့ၤထီၣ် လၢတၢ်မၤလိတၢ်အဂီၢ်

ဖဲအူန့ၤစီၤ, သးနံၣ် ၂၅, ကဲထီၣ်ကၠိသရၣ်အဆိကတၢၢ်တဘျီအခါ, အ၀ဲမၤတၢ်လၢပဒိၣ်ကၠိ လၢမိၣ်ကီၢ်စဲၣ် မူၢ်ဒိၤကီၢ်ဆၣ်လီၤ.

"တၢ်သိၣ်လိအတီၤမ့ၢ် ဘျီၣ်ဒိၣ်ဖးဒိၣ်တခါ ဘၣ်တၢ်နီၤဖးအီၤလၢ ယၣ်ဘျးတဒၢ လၢတတီၤဒီးတတီၤအဂီၢ်လီၤ. တၢ်သီၣ်တၢ်သဲ ဒိၣ်မးဒီးကီလၢ
နကသးစူၢ်တၢ်လီၤ." န့ၤစီၤ သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်၀ဲလီၤ. ကၠိအတီၤပူၤတၢ်ကိၢ်ဒိၣ်မး ဒီးထံဟဲတနံၤထဲစှၤနၣ်ရံၣ်ဧိၤလီၤ. "ဖိသၣ်မ့ၢ်လဲၤတၢ်ဟးလီၢ် ဘၣ်လဲၤစိာ်အ
ကစၢ်ဒၣ်၀ဲထံလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် Frontier တၢ်ကစီၣ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်သးဒ်န့ၣ်တဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်လီၤဆီလၢကီၢ်ပယီၤအဂီၢ်ဘၣ်. ညီနုၢ်ကၠိဖိတဖၣ် ဘၣ်ကီၤသူၣ်ကီၤသးလၢ ကၠိတီၤကၠိဖိအါတ လၢ, ဒီးတၢ်ဟးလီၢ်
တအိၣ် မ့တမ့ၢ် တလၢတပှဲၤ, တၢ်ကွၢ်ထွဲအီၤတဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် တၢ်တမၤကဆှဲကဆှီအီၤ ဒီးကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ယိၣ် လၢတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ကီၢ်
တၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်အါလီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ ဟီၣ်က၀ီၤအိၣ်ယံၤတဖၣ်, ဒီးလၢတၢ် အိၣ်သးဒ်န့ၣ်အပူၤ, ကီလၢကၠိဖိတဖၣ်ကသးစူၢ်တၢ် ဒီးမၤလိတၢ်ကန့ၢ်လီၤ.

အပူၤကွံာ်ခံနံၣ်, န့ၤစီၤသိၣ်လိတၢ်လၢ ပယီဟဲကၠိလၢ မိၣ်ကီၢ်စဲၣ်သၤဖၠူၤစယၣ်ကီၢ်ဆၣ်လီၤ. ကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤဖဲ ၂၀၁၅ ခီဖျိ Swiss Agency for
Development and Cooperation, the European Union ဒီး Norwegian Refugee Council မ့ၢ်ကၠိအဆိ ကတၢၢ်တ
ဖျၢၣ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ် တၢ်ပိာ်ထွဲတၢ်သူၣ်ထီၣ်အတၢ်နဲၣ်ကျဲ လၢအပူၤဖျဲးဒီးမုာ်လၢဖိသၣ်အဂီၢ်လီၤ.

န့ၤစီၤစံး၀ဲ, သ၀ီဖိတဖၣ်သ့ၣ်ညါ၀ဲလၢ ကၠိမ့ၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢအပူၤဖျဲးထဲတဖျၢၣ် လၢပှၤတ၀ၢအပူၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်ဃုလီၢ်ပူၤဖျဲးသ့, ဒီးမ့ၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ထဲ
တဖျၢၣ်လၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဟးဆှဲးလီဖျးတၢ်လီၤ.

မ့ၢ်ဘၣ်လၢန့ဆၢၣ်တၢ်တတၢၢ်တနါအခါဒီး အ၀ဲသ့ၣ်ကဃုလီၢ်အိၣ်ကဒုဖဲအံၤလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.

ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢတၢ်ပူၤဖျဲးတခါအဃိ ကၠိမ့ၢ်တၢ်လီၢ်ဂ့ၤလၢတၢ်ကမၤလိတၢ်အဃိဘၣ်. လၢတၢ်လူၢ်ခိၣ် ကွၢ်စိလီၤသ့ၣ်ပှၢ်လၢ ဖီလာ်, ကၠိလၢ
တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ခီးကရံးဘၣ်တၢ်မၤဆူၣ်ထီၣ်အီၤလၢထး အိၣ်ဒီးတၢ်မၤလိတၢ်အတီၤလၢ ဖိသၣ်အဂီၢ် စးထီၣ် တီၤခီၣ်ထံးတုၤ ယဲၢ်တီၤလီၤ. တၢ်မၤလိ
တၢ်အတီၤတဖၣ် ကလ့ကလၢ ဒီးမ့ၣ်အူကပီၤဂ့ၤမး ဒီးလၢခီဖျိပဲြတီဖိ ကလံၤဖိဟဲအူခုၣ် ဂ့ၤမးလီၤ.

"ယအဲၣ်ဒိးသိၣ်လိတၢ်ဖဲအံၤ ဖဲအံၤတၢ်လီၢ်ဂ့ၤတစဲးလီၤ." န့ၤစီၤစံး၀ဲလီၤ. "ပအိၣ်ဒီးကၠိမၤလိတၢ်အတီၤလၢအဒိၣ်, တၢ်ဟးလီၢ် ကဆှီဒီးထံဟဲ
၂၄ နၣ်ရံၣ်လီၤ. ပအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးဒၢးဖိလၢ ကၠိိသရၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢယကၠိလၢအပူၤကွံာ် တၢ်ဒ်အံၤအသိးတအိၣ် ဘၣ်."

တၢ်နဲၣ်ကျဲဘၣ်ဃးကၠိတၢ်သူၣ်ထီၣ်, ဘၣ်တၢ်စဲကျံးအီၤလၢအပူၤကွံာ်လါအီးထိဘၢၣ်, အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိးကမၤလီၤတံၢ် ကၠိတၢ် သူၣ်ထီၣ်တဖၣ်
ကဘၣ်မ့ၢ်လီၢ်လၢအပူၤဖျဲး, ဖိသၣ်အိၣ်မုာ် ဒီးပှၤကိးဂၤဒဲးလဲၤတုၤသ့၀ဲလီၤ.

UNICEF တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒၣ်အခိၣ်, အူသဲၣ်နဲၤ အၢၣ်လီၤထွဲ၀ဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤအကံၢ်အစီ မ့ၢ် တၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ဒ်သိး
တၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ် တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ပှၤကိးဂၤဒဲးမၤန့ၢ်၀ဲသ့အဂီၢ်, ပှၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢတပျဲၤ လဲၤ ထီၣ်မၤလိတၢ်ကသ့, တၢ်အဒိဒ်န့ၣ်သိးတဖၣ်လီၤ.

"ဘၣ်ဆၣ် ထဲလၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤအိၣ်ဂ့ၤ တမ့ၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဘၣ်." အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် Frontier တၢ်ကစီၣ်လီၤ.

သဲၣ်နဲၤ ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် ကီၢ်ပယီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကွာ် လၢအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢကၠိသရၣ်ဖီခိၣ် ဒီးမၢကၠိဖိတိၢ်ရိး သံလံာ်, လၢတၢ်
ကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ကၠိဖိလၢကအိၣ်ဒီးတၢ်ဆိမိၣ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ် ဒီးတၢ်နုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤလိတၢ်အပူၤအ လီၢ်လီၤ.

"ဒ်သိးကမၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အဂီၢ်," အ၀ဲဒၣ်စံး, "ပကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဆိမိၣ်သံတၢ်, ဒီးကၠိသရၣ်တၢ်သ့ တၢ်ဘၣ်လၢမၤတၢ်
သ့မူးနီၢ် ခီဖျိဆီတလဲကၠိတၢ်သိၣ်လိအလံာ် ဒီးတၢ်တယၢၢ်တယာ် တၢ်မၤကွၢ်တၢ်အကံၢ်အစီ အကျိၤအကွာ်တ ဖၣ်လီၤ."