လွဲၢ်ကီၢ်၀့ၢ်ဖိ ထီဒါတၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ် ဒ်သိးကမၤန့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ပဒိၣ်၀ဲၤဒၢးအဂီၢ်
လွဲၢ်ကီၢ်၀့ၢ်ဖိ ထီဒါတၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ် ဒ်သိးကမၤန့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်ပဒိၣ်၀ဲၤဒၢးအဂီၢ်
The Irrawaddy, 10 Jan 2019
URL: https://www.irrawaddy.com/news/loikaw-residents-protest-felling-trees-make-way-govt-office.html
ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်တဖၣ် ဃုြတီတၢ်သူၣ်ထီၣ် တၢ်ဘျၢလီၤစ့့ဒီးခီပနံၣ်တၢ်ပၢဆှၢ၀ဲၤကျိၤ Directorate of Investment and Company
Administration (DICA) ၀ဲၤဒၢးအဒ့တဖျၢၣ် လၢလွဲၢ်ကီၢ်, စံး၀ဲလၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဒ့ တၢ်ကလိၣ်တၢ်ကူာ် လီၤသ့ၣ်လီၢ်လံၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်
ဆံးဖိတခါအပူၤ, လၢအဘူးဒီး ညီၤယၤနိၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်လီၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါ လၢအထုးန့ၢ်ပှၤဟဲအိၣ် သကိးတဖၣ် အသးလီၤ.
ကယါကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် မၤတၢ်ဒ်ကညီကီၢ်စဲၣ် တၢ်ဘျၢလီၤစ့ကမံးတံာ် အ ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအသိးလီၤ. ကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်က ကရၢ အၢၣ်လီၤတူၢ်
လိာ်တၢ်သူၣ် ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဒ့ မဟိတနံၣ် လၢတအိၣ်ဒီးလံာ်တၢ်ပျဲမူးမူးနီၢ်နီၢ်ဘၣ်လီၤ.
ဖဲမုၢ်ပျဲၤအနံၤ, ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်ဃ့ထီၣ်၀ဲ တၢ်ကပတုာ်တၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ်ဖးဒိၣ် ၂၁ ထူၣ်, လၢအပၣ်ဃုာ်သ့ၣ်ပဟံၣ် ၁၁ ထူၣ်, လၢဟီၣ်က၀ီၤ
80 ft x 80 ft အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကီၢ်စဲၣ်ပဒိၣ် စံး၀ဲဃါပနာ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ကဆဲးမၤအသး ဒီးစးထီၣ်မၤနီၣ် သ့ၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်ကူာ်လီၤတဖၣ်လီၤ.
ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်, လၢအမ့ၢ်ကရၢဖိလၢကရူၢ်ဆီၣ်ထွဲတၢ်မၤကျဲ ပကိးလၢ Lobbyists, Advocators, Innovators and Negotiator
(LAIN) လၢအိၣ်သူၣ် လီၤအသးဖဲလွဲၢ်ကီၢ်, စံး၀ဲလၢတၢ်လီၢ် တၢ်ြကၢးပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ် သ့ၣ်ပှၢ်ကရၢၢ်, အိၣ်ဘူးဒီးညီၤ ယၤနိၣ် လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်လီၢ်လၢအလဲၢ် စှၤန့ၢ်ဒံး တအ့ခၢၣ်, တၢ်ပာ်အီၤဒ်သ့ၣ်ပှၢ်ကရၢၢ် အပူၤကွံာ်သုးပဒိၣ်အဖီလာ်, ဒီးလၢအပူၤ ကွံာ်ပဒိၣ်အဖီလာ် တၢ်ပာ်အီၤဒ်န့ၣ်စ့ၢ်
ကီးလီၤ. သနာ်က့, ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်စံး၀ဲ အပူၤကွံာ်တယံာ်ဘၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ပာ်က့ၤအီၤ လၢကီၢ်စဲၣ်ပဒိၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲအဖီ လာ်လီၤ.
"ညီၤယၤနိၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါ လၢပကီၢ်စဲၣ်အပူၤလီၤ. တၢ်မ့ၢ်ကူာ်လီၤကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ဆံး တၢ်မ့ၢ်မၤဟးဂီၤ ဒီး, ပဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မးဘၣ်ဃး
နိၣ်ကအိၣ်ယံာ်အိၣ်ထၢအဂီၢ်လီၤ. ထံလၢနိၣ်အဂီၢ် ကဃ့ထီအါထီၣ်, လၢအခဲအံၤဒၣ်လဲာ် လီၤ စှၤဒိၣ်မးလံလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
ကယါကီၢ်စဲၣ် DICA ၀ဲၤဒၢး, တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲလွဲၢ်ကီၢ် အပူၤကွံာ်စှၤနံၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးအိးထီၣ် ၀ဲၤဒၢးတဖျၢၣ်လၢ၀့ၢ်ပူၤ ဒီးညိကွံာ်တၢ်လီၢ်ခံတီၤ
လၢ၀့ၢ်ကလံၤထံး ဒီးမုၢ်ထီၣ်, အဂ့ၢ် အူတံၤရဲၤ, ကယါကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ဘၣ်ဃး န့ဆၢၣ်ဂံၢ်ထံးကံၢ်စီ ဒီးခိၣ် ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးကိတိာ်, စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ DICA အဲၣ်ဒိး၀ဲၤဒၢးတၢ်သူၣ်ထီၣ် အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အိၣ်ဒီးသ့ၣ်, စံးဒံး၀ဲလၢကိတိာ်ကရၢ အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်လံတၢ် လီၢ်လီၤ.
ကိတိာ်ခိၣ်တဆီၣ်ထွဲ တၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ်ဘၣ်, သနာ်က့, အသကိးကိတိာ်ခိၣ်လၢအဲၣ်ဒိး၀ဲတဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အါန့ၢ်အီၤအဃိ, မၤ၀ဲ တဘၣ်ဘၣ်,
အ၀ဲဒၣ်စံး.
အ၀ဲဒၣ်စံး, "ပဒိၣ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်လၢ ကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဂီၢ်လီၤ, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃးခိၣ်ဃၢၤတၢ်ဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးလီၤ."
ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်စံး၀ဲ, ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်ဒီး ပှၤဆီၣ်ထွဲခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် မၤသီၣ်ထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ကလုၢ် ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်
ကျဲၤလၢ ကမၤတၢ်, ဒီးထံၣ်၀ဲသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်လံလၢ တၢ်ကကူာ်လီၤအဂီၢ်လီၤ.
"ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် တပာ်ကဲဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်, ဒီးဆၢတဲာ်ဒၣ်အတၢ်လီၤ, အဃိဒီးပထီဒါတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လီၤ." အ၀ဲသ့ၣ်စံး.
ဖဲအ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ် ဆဲးကျိးကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် အဲလ်ဖီၡိၤအခါ, အ၀ဲဒၣ်ဂ့ၢ်လိာ်ကတိာ်တၢ် ဒီးမၢ၀ဲပှၤကတိၤတၢ်ဒီးပှၤဘၣ်မူ ဘၣ်ဒါလၢအဘၣ်ထွဲလီၤ.
DICA ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် အူအီၣ်နဲၣ်အူ, စံး၀ဲ, အ၀ဲဒၣ်အတၢ်ကရၢကရိ ကတီၤသးလၢကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအသီ လၢတၢ်လီၢ်လၢ ပဒိၣ်ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲအလီၢ်,
ဒီးဒ်သိးတၢ်ကမၤပျီတၢ်လီၢ်အဂီၢ် တၢ်ကဘၣ်ကူာ်လီၤ သ့ၣ်ပဟံၣ် ၁၁ ထူၣ်, ဒီးသ့ၣ်အဂၤ ၁၀ ထူၣ်လီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံး, အ၀ဲဒၣ်၀ဲၤဒၢးဒုးသ့ၣ်ညါလံ သ့ၣ်ပှၢ်
၀ဲၤကျိၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်မၤသကိးတၢ်, ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤလီၤ.
ကိၤကၠီၤထ့ၤအီၣ် စံးဒံး၀ဲလၢ, အ၀ဲဒၣ်နၢ်ပၢၢ် DICA တအဲၣ်ဒိးသူၣ်ထီၣ်အ၀ဲၤဒၢး လၢ၀့ၢ်ကလံၤထံး စီှၤစှၤဒီး၀့ၢ် ၂-၃ မံးလးသနာ် က့, အ၀ဲသ့ၣ်ဃုထၢ
တၢ်ဃုထၢခံခါတခါသ့, လၢကသူၣ်ထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်၀ဲၤဒၢး လၢကီၢ်စဲၣ်တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤအဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လၢဘူးဒီးလွဲၢ်ကီၢ်ကဘီယူၤသန့, စီှၤစုၤဒီးပဒိၣ်
၀ဲၤဒၢး ဒီးကီၢ်စဲၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်, ခံဖၣ်လိၤလီၤ.
Administration (DICA) ၀ဲၤဒၢးအဒ့တဖျၢၣ် လၢလွဲၢ်ကီၢ်, စံး၀ဲလၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဒ့ တၢ်ကလိၣ်တၢ်ကူာ် လီၤသ့ၣ်လီၢ်လံၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်
ဆံးဖိတခါအပူၤ, လၢအဘူးဒီး ညီၤယၤနိၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်လီၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါ လၢအထုးန့ၢ်ပှၤဟဲအိၣ် သကိးတဖၣ် အသးလီၤ.
ကယါကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် မၤတၢ်ဒ်ကညီကီၢ်စဲၣ် တၢ်ဘျၢလီၤစ့ကမံးတံာ် အ ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအသိးလီၤ. ကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်က ကရၢ အၢၣ်လီၤတူၢ်
လိာ်တၢ်သူၣ် ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဒ့ မဟိတနံၣ် လၢတအိၣ်ဒီးလံာ်တၢ်ပျဲမူးမူးနီၢ်နီၢ်ဘၣ်လီၤ.
ဖဲမုၢ်ပျဲၤအနံၤ, ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်ဃ့ထီၣ်၀ဲ တၢ်ကပတုာ်တၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ်ဖးဒိၣ် ၂၁ ထူၣ်, လၢအပၣ်ဃုာ်သ့ၣ်ပဟံၣ် ၁၁ ထူၣ်, လၢဟီၣ်က၀ီၤ
80 ft x 80 ft အပူၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကီၢ်စဲၣ်ပဒိၣ် စံး၀ဲဃါပနာ်လၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ကဆဲးမၤအသး ဒီးစးထီၣ်မၤနီၣ် သ့ၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်ကူာ်လီၤတဖၣ်လီၤ.
ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်, လၢအမ့ၢ်ကရၢဖိလၢကရူၢ်ဆီၣ်ထွဲတၢ်မၤကျဲ ပကိးလၢ Lobbyists, Advocators, Innovators and Negotiator
(LAIN) လၢအိၣ်သူၣ် လီၤအသးဖဲလွဲၢ်ကီၢ်, စံး၀ဲလၢတၢ်လီၢ် တၢ်ြကၢးပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ် သ့ၣ်ပှၢ်ကရၢၢ်, အိၣ်ဘူးဒီးညီၤ ယၤနိၣ် လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါန့ၣ်လီၤ.
တၢ်လီၢ်လၢအလဲၢ် စှၤန့ၢ်ဒံး တအ့ခၢၣ်, တၢ်ပာ်အီၤဒ်သ့ၣ်ပှၢ်ကရၢၢ် အပူၤကွံာ်သုးပဒိၣ်အဖီလာ်, ဒီးလၢအပူၤ ကွံာ်ပဒိၣ်အဖီလာ် တၢ်ပာ်အီၤဒ်န့ၣ်စ့ၢ်
ကီးလီၤ. သနာ်က့, ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်စံး၀ဲ အပူၤကွံာ်တယံာ်ဘၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ပာ်က့ၤအီၤ လၢကီၢ်စဲၣ်ပဒိၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲအဖီ လာ်လီၤ.
"ညီၤယၤနိၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါ လၢပကီၢ်စဲၣ်အပူၤလီၤ. တၢ်မ့ၢ်ကူာ်လီၤကွံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ဆံး တၢ်မ့ၢ်မၤဟးဂီၤ ဒီး, ပဘၣ်ယိၣ်တၢ်ဒိၣ်မးဘၣ်ဃး
နိၣ်ကအိၣ်ယံာ်အိၣ်ထၢအဂီၢ်လီၤ. ထံလၢနိၣ်အဂီၢ် ကဃ့ထီအါထီၣ်, လၢအခဲအံၤဒၣ်လဲာ် လီၤ စှၤဒိၣ်မးလံလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
ကယါကီၢ်စဲၣ် DICA ၀ဲၤဒၢး, တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်အီၤဖဲလွဲၢ်ကီၢ် အပူၤကွံာ်စှၤနံၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးအိးထီၣ် ၀ဲၤဒၢးတဖျၢၣ်လၢ၀့ၢ်ပူၤ ဒီးညိကွံာ်တၢ်လီၢ်ခံတီၤ
လၢ၀့ၢ်ကလံၤထံး ဒီးမုၢ်ထီၣ်, အဂ့ၢ် အူတံၤရဲၤ, ကယါကီၢ်စဲၣ်ကိတိာ်ခိၣ်ဘၣ်ဃး န့ဆၢၣ်ဂံၢ်ထံးကံၢ်စီ ဒီးခိၣ် ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးကိတိာ်, စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ DICA အဲၣ်ဒိး၀ဲၤဒၢးတၢ်သူၣ်ထီၣ် အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်အိၣ်ဒီးသ့ၣ်, စံးဒံး၀ဲလၢကိတိာ်ကရၢ အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်လံတၢ် လီၢ်လီၤ.
ကိတိာ်ခိၣ်တဆီၣ်ထွဲ တၢ်ကူာ်လီၤသ့ၣ်ဘၣ်, သနာ်က့, အသကိးကိတိာ်ခိၣ်လၢအဲၣ်ဒိး၀ဲတဖၣ် အနီၣ်ဂံၢ်အါန့ၢ်အီၤအဃိ, မၤ၀ဲ တဘၣ်ဘၣ်,
အ၀ဲဒၣ်စံး.
အ၀ဲဒၣ်စံး, "ပဒိၣ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်လီၢ်လၢ ကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအဂီၢ်လီၤ, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃးခိၣ်ဃၢၤတၢ်ဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးလီၤ."
ကိၣ်ကၠီၤထ့ၤအီၣ်စံး၀ဲ, ဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်ဒီး ပှၤဆီၣ်ထွဲခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် မၤသီၣ်ထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်ကလုၢ် ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်
ကျဲၤလၢ ကမၤတၢ်, ဒီးထံၣ်၀ဲသ့ၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤနီၣ်လံလၢ တၢ်ကကူာ်လီၤအဂီၢ်လီၤ.
"ကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် တပာ်ကဲဟီၣ်က၀ီၤကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်, ဒီးဆၢတဲာ်ဒၣ်အတၢ်လီၤ, အဃိဒီးပထီဒါတၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ လီၤ." အ၀ဲသ့ၣ်စံး.
ဖဲအ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ် ဆဲးကျိးကိတိာ်ခိၣ်ကျၢၢ် အဲလ်ဖီၡိၤအခါ, အ၀ဲဒၣ်ဂ့ၢ်လိာ်ကတိာ်တၢ် ဒီးမၢ၀ဲပှၤကတိၤတၢ်ဒီးပှၤဘၣ်မူ ဘၣ်ဒါလၢအဘၣ်ထွဲလီၤ.
DICA ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် အူအီၣ်နဲၣ်အူ, စံး၀ဲ, အ၀ဲဒၣ်အတၢ်ကရၢကရိ ကတီၤသးလၢကသူၣ်ထီၣ်၀ဲၤဒၢးအသီ လၢတၢ်လီၢ်လၢ ပဒိၣ်ဟ့ၣ်လီၤ၀ဲအလီၢ်,
ဒီးဒ်သိးတၢ်ကမၤပျီတၢ်လီၢ်အဂီၢ် တၢ်ကဘၣ်ကူာ်လီၤ သ့ၣ်ပဟံၣ် ၁၁ ထူၣ်, ဒီးသ့ၣ်အဂၤ ၁၀ ထူၣ်လီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံး, အ၀ဲဒၣ်၀ဲၤဒၢးဒုးသ့ၣ်ညါလံ သ့ၣ်ပှၢ်
၀ဲၤကျိၤလၢအ၀ဲသ့ၣ်မၤသကိးတၢ်, ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်၀ဲအံၤလီၤ.
ကိၤကၠီၤထ့ၤအီၣ် စံးဒံး၀ဲလၢ, အ၀ဲဒၣ်နၢ်ပၢၢ် DICA တအဲၣ်ဒိးသူၣ်ထီၣ်အ၀ဲၤဒၢး လၢ၀့ၢ်ကလံၤထံး စီှၤစှၤဒီး၀့ၢ် ၂-၃ မံးလးသနာ် က့, အ၀ဲသ့ၣ်ဃုထၢ
တၢ်ဃုထၢခံခါတခါသ့, လၢကသူၣ်ထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်၀ဲၤဒၢး လၢကီၢ်စဲၣ်တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤအဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လၢဘူးဒီးလွဲၢ်ကီၢ်ကဘီယူၤသန့, စီှၤစုၤဒီးပဒိၣ်
၀ဲၤဒၢး ဒီးကီၢ်စဲၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်, ခံဖၣ်လိၤလီၤ.