အခဲအံၤ ပှၤမၤစံာ်ဖိမၤန့ၢ် အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးသ့ ဖဲကီၢ်ဆၣ်သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ
အခဲအံၤ ပှၤမၤစံာ်ဖိမၤန့ၢ် အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးသ့ ဖဲကီၢ်ဆၣ်သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ
The Global New Light of Myanmar, 29 Jan 2019
URL: https://issuu.com/myanmarnewspaper/docs/29_jan_19_gnlm
အခဲအံၤ ပှၤမၤစံာ်ဖိပတံထီၣ်မၤန့ၢ် အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးသ့ လၢအ၀ဲသ့ၣ် သူၣ်ဖျးတၢ်ဟးထီၣ်အဂီၢ် ဖဲကီၢ်ဆၣ်သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ, အဂ့ၢ် လဲကူကီၢ်ဆၣ်
တၢ်ဒိးတၢ်လၣ်ဒီးတၢ်သူတၢ်သၣ် တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါမၤလိ ဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ၀ဲၤလီၢ် Vegetable and Fruit Research and
Development Centre (VFRDC) န့ၣ်လီၤ.
"လၢပထံကီၢ်အပူၤ ပအိၣ်လံဒီးပှၤသူၣ်တၢ်ဖိလၢအစူးကါ အီၣ်ကဲနံးအကျဲလီၤ. ပကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိလၢ အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သး
လီၤ. အဃိဒီး, ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ် စးထီၣ်ပတံထီၣ်မၤန့ၢ်လံာ်အုၣ်သးသ့လံလီၤ. ပသူၣ်ဖျး၀ဲၤ ကျိၤ ကစးထီၣ်မၤထွဲထီၣ်တၢ်မၤကျဲလၢအပၣ်ဃုာ်သ့ၣ်
တဖၣ်, တဆီဘၣ်တဆီလီၤ. ပဒုးအိၣ်ထီၣ် ပှၤဟးသမံသမိးတၢ်ကရူၢ် ဖဲ ကီၢ်ခီဒိၣ်ဒီးကီၢ်စဲၣ်ပတီၢ် သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒၢးန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ကလဲၤလီၤသမံ
သမိးတၢ်လၢပျီပူၤ ဒီးထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ် သးလီၤ. အခဲအံၤ, ပမၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ပကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘျၢမိၢ်ပှၢ်ဃုထံၣ် လၢပှၤသူၣ်တၢ်ဖိတဖၣ်
ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ ၀ဲ ဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ် အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးအဂီၢ်လီၤ." အူလၣ်မၠံၣ်အီၣ်, လၢအမ့ၢ် ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်ခံဂၤတဂၤ လၢသူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ စံး၀ဲလီၤ.
ဃုာ်ဒီးအီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သး, သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤသ့လၢ သူၣ်ဖျးတၢ်ဟးထီၣ် လၢအလူၤပိာ်ထီၣ်ဘး တၢ်ဘျၢလၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်, မ့ၢ်တၢ်လၢအ
ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်သူကသံၣ်ကသီ ဒီးပူၤဖျဲးလၢပှၤကအီၣ်ကအီ၀ဲအဂီၢ်လီၤ.
"မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, မ့ၢ်လၢတၢ်သူကသံၣ်ကသီအါထီၣ် လၢပပှၤတ၀ၢပူၤအဃိ, တၢ်လီၤဒးလၢ ကသံၣ်ဟီၣ်ချါပူၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးပှၤကညီတၢ်အိၣ်
ဆူၣ်အိၣ်ချ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအိၣ်အါလၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလီၤ. အဃိဒီး အရ့ဒိၣ်လၢ ဖၠါအဂ့ၤကဘၣ်အိၣ်လၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်
ဘိအဂီၢ် လၢကဟ့ၣ်တၢ်အပှ့ၤဂ့ၤလၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ဟးထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ၀ံၤဒီး, ပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး အသးကဖှံလၢ ကသူၣ်တၢ်လၢအီၣ်ကဲနံးကျဲလီၤ.
လၢအခဲအံၤ, တၢ်ဆါတၢ် ကျးလၢအဆါ အီၣ်ကဲနံးတၢ်အီၣ်တၢ်အီအိၣ်၀ဲ ဒ်အမ့ၢ် City Mart လၢအဆါအီၣ်ကဲနံးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ် ဒီးတၢ်သူတၢ်သၣ်
တဖၣ်လီၤ. အဃိဒီး, ပှၤ ပှ့ၤအီၣ်တၢ်ဖိ ကဘၣ်နာ်န့ၢ်အီၣ်တၢ်ဆါကျးသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးပှ့ၤအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
အခဲအံၤ, သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ပာ်လီၤတၢ်မၤကျဲလၢ တၢ်ကဟ့ၣ်လီၤအီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးအဂီၢ်လီၤ. သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီကလုာ်ကမံးတံာ်
လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်လံာ်အုၣ်သးကမံးတံာ်တဖု လၢကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤကျဲလၢတၢ်ထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ်သးကယံာ်၀ဲ လွံၢ်လါဘျဲၣ်လီၤ. ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ဒီးနီၢ်သဘျ့ကရၢတဖၣ် ပတံ ထီၣ်မၤန့ၢ်အီၣ်ကဲနံးလံာ်
အုၣ်သးသ့ ဖဲသူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ လၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤလီၤ.
ပအီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိတဖၣ် လဲၤနုာ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်အဖၠါပူၤန့ၣ်လံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပလံာ်အုၣ်သးတအိၣ်ဒံးဘၣ်. အဃိဒီး, ပဆါဒ် အီၣ်ကဲနံးတၢ်ဖိတၢ်
လံၤ လၢဖၠါပူၤတသ့ဘၣ်." အူမၠံၣ်အူ, လၢအမ့ၢ်အီၣ်ကဲနံးပှၤမၤစံာ်ဖိတဂၤ လၢလဲကူကီၢ်ဆၣ် စံး၀ဲ လီၤ.
တၢ်ဒိးတၢ်လၣ်ဒီးတၢ်သူတၢ်သၣ် တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါမၤလိ ဒီးတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ၀ဲၤလီၢ် Vegetable and Fruit Research and
Development Centre (VFRDC) န့ၣ်လီၤ.
"လၢပထံကီၢ်အပူၤ ပအိၣ်လံဒီးပှၤသူၣ်တၢ်ဖိလၢအစူးကါ အီၣ်ကဲနံးအကျဲလီၤ. ပကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤ ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိလၢ အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သး
လီၤ. အဃိဒီး, ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ် စးထီၣ်ပတံထီၣ်မၤန့ၢ်လံာ်အုၣ်သးသ့လံလီၤ. ပသူၣ်ဖျး၀ဲၤ ကျိၤ ကစးထီၣ်မၤထွဲထီၣ်တၢ်မၤကျဲလၢအပၣ်ဃုာ်သ့ၣ်
တဖၣ်, တဆီဘၣ်တဆီလီၤ. ပဒုးအိၣ်ထီၣ် ပှၤဟးသမံသမိးတၢ်ကရူၢ် ဖဲ ကီၢ်ခီဒိၣ်ဒီးကီၢ်စဲၣ်ပတီၢ် သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ၀ဲၤဒၢးန့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ကလဲၤလီၤသမံ
သမိးတၢ်လၢပျီပူၤ ဒီးထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ် သးလီၤ. အခဲအံၤ, ပမၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ပကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘျၢမိၢ်ပှၢ်ဃုထံၣ် လၢပှၤသူၣ်တၢ်ဖိတဖၣ်
ကဘၣ်လူၤပိာ်မၤထွဲ ၀ဲ ဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ် အီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးအဂီၢ်လီၤ." အူလၣ်မၠံၣ်အီၣ်, လၢအမ့ၢ် ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်ခံဂၤတဂၤ လၢသူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ စံး၀ဲလီၤ.
ဃုာ်ဒီးအီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သး, သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤသ့လၢ သူၣ်ဖျးတၢ်ဟးထီၣ် လၢအလူၤပိာ်ထီၣ်ဘး တၢ်ဘျၢလၢ တၢ်ပာ်ပနီၣ်, မ့ၢ်တၢ်လၢအ
ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်သူကသံၣ်ကသီ ဒီးပူၤဖျဲးလၢပှၤကအီၣ်ကအီ၀ဲအဂီၢ်လီၤ.
"မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, မ့ၢ်လၢတၢ်သူကသံၣ်ကသီအါထီၣ် လၢပပှၤတ၀ၢပူၤအဃိ, တၢ်လီၤဒးလၢ ကသံၣ်ဟီၣ်ချါပူၤတဖၣ် မၤဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးပှၤကညီတၢ်အိၣ်
ဆူၣ်အိၣ်ချ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤအိၣ်အါလၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိလီၤ. အဃိဒီး အရ့ဒိၣ်လၢ ဖၠါအဂ့ၤကဘၣ်အိၣ်လၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်
ဘိအဂီၢ် လၢကဟ့ၣ်တၢ်အပှ့ၤဂ့ၤလၢ အီၣ်ကဲနံးတၢ်ဟးထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ၀ံၤဒီး, ပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ်စ့ၢ်ကီး အသးကဖှံလၢ ကသူၣ်တၢ်လၢအီၣ်ကဲနံးကျဲလီၤ.
လၢအခဲအံၤ, တၢ်ဆါတၢ် ကျးလၢအဆါ အီၣ်ကဲနံးတၢ်အီၣ်တၢ်အီအိၣ်၀ဲ ဒ်အမ့ၢ် City Mart လၢအဆါအီၣ်ကဲနံးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ် ဒီးတၢ်သူတၢ်သၣ်
တဖၣ်လီၤ. အဃိဒီး, ပှၤ ပှ့ၤအီၣ်တၢ်ဖိ ကဘၣ်နာ်န့ၢ်အီၣ်တၢ်ဆါကျးသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးပှ့ၤအ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
အခဲအံၤ, သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ပာ်လီၤတၢ်မၤကျဲလၢ တၢ်ကဟ့ၣ်လီၤအီၣ်ကဲနံးလံာ်အုၣ်သးအဂီၢ်လီၤ. သူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒီကလုာ်ကမံးတံာ်
လၢကဒုးအိၣ်ထီၣ်လံာ်အုၣ်သးကမံးတံာ်တဖု လၢကထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ်သးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤကျဲလၢတၢ်ထုးထီၣ်ဟ့ၣ်လီၤလံာ်အုၣ်သးကယံာ်၀ဲ လွံၢ်လါဘျဲၣ်လီၤ. ဟီၣ်က၀ီၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ဒီးနီၢ်သဘျ့ကရၢတဖၣ် ပတံ ထီၣ်မၤန့ၢ်အီၣ်ကဲနံးလံာ်
အုၣ်သးသ့ ဖဲသူၣ်ဖျး၀ဲၤကျိၤ လၢဟီၣ်က၀ီၤပူၤလီၤ.
ပအီၣ်ကဲနံးတၢ်ထူၣ်တၢ်ဘိတဖၣ် လဲၤနုာ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်အဖၠါပူၤန့ၣ်လံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပလံာ်အုၣ်သးတအိၣ်ဒံးဘၣ်. အဃိဒီး, ပဆါဒ် အီၣ်ကဲနံးတၢ်ဖိတၢ်
လံၤ လၢဖၠါပူၤတသ့ဘၣ်." အူမၠံၣ်အူ, လၢအမ့ၢ်အီၣ်ကဲနံးပှၤမၤစံာ်ဖိတဂၤ လၢလဲကူကီၢ်ဆၣ် စံး၀ဲ လီၤ.