ကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အါထီၣ်ဘၣ်ဃး ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အိၣ်ကလီသဲစး တၢ်တကနၣ်ဃုာ်ဘှါၡဲအီၤ
ကမျၢၢ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အါထီၣ်ဘၣ်ဃး ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အိၣ်ကလီသဲစး တၢ်တကနၣ်ဃုာ်ဘှါၡဲအီၤ
The Irrawaddy, 21 Feb 2019
URL: https://www.irrawaddy.com/opinion/rising-public-concern-vacant-land-law-amendment-goes-unaddressed.html
ကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် - တၢ်အိးထီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဃုလါ လၢတၢ်ကဆဲးလီၤဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီ ထံအလံာ်အလဲၢ်
လၢတၢ်ကသူအီၤလၢသူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ်, ဒ် တၢ်ပၢဆှၢ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ, ဒီးဟီၣ်ခိၣ် စီထံသဲစး စံး၀ဲအသိး, က
ကတၢၢ်ဖဲလါမးၡး ၁၁ သီန့ၣ်လီၤ.
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်အီၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤသူအီၤ လၢကီၢ်စၢ ဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ဖဲအပူၤကွံာ်လါစဲးပထ့ဘၢၣ် တလါ၀ံၤအလီၢ်ခံ, ကီၢ်ပဒိၣ် စးထီၣ်ဟ့ၣ်
ကမျၢၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးသဲစးအဂ့ၢ်, စူးကါ၀ဲပဒိၣ်တၢ်ကစီၣ်သန့ ဒီးသဆၣ်ထီၣ်ကမျၢၢ် ဒ်သိးက လဲၤဆဲးလီၤအဟီၣ် ခိၣ်လံာ်လဲၢ်, မ့ၢ်ဒၣ်
လဲာ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအမၤၡဲထီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ် သီအဒ့လီၤဆီ တအိၣ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်လီၤ.
ဘၣ်ဃးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ပှၤထီဒါအါထီၣ်, ပှၤလၢစံၣ်ညီၣ်ဃၣ်၀ဲဒ် အမ့ၢ် တၢ်လၢတတီတြတၢ် ဒီးမၤတၢ်မၤပျံၤလၢ ကလုာ်ဒူၣ်ဆံး တၢ် ပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်
အခွဲးအယာ်အဂီၢ်, လၢအလူၤပိာ်မၤထွဲ၀ဲ မိၢ်လုၢ်ပၢ် လၢ်တၢ်မၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကျဲအလုၢ်အလၢ်, လၢအဘၣ်ယိၣ်ကၡူကွံာ် အ၀ဲသ့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ် လၢအ၀ဲ
သ့ၣ်ပၢ၀ဲလၢတအိၣ်ဒီး ဖိးသဲစးလံာ်လဲၢ်နီ တမံၤဘၣ် လီၤ.
ဖဲအပူၤကွံာ်တနွံ, ခၠီဟီၣ်ခိၣ်ဂ့ၢ်၀ီပှာ်ဘျးစဲ Chin Land Affairs Network (CLAN), လၢအကရၢဖိအိၣ်လၢ ခၠီီကီၢ်စဲၣ်ကီၢ်ဆၣ်ခွံဘ့ၣ် လၢာ်,
သဆၣ်ထီၣ်၀ဲလၢတၢ်ကထုးကွံာ်သဲစး၀ဲအံၤ, စံး၀ဲလၢ သဲစး၀ဲအံၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ထီဒုၣ်ဒါ လၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
Mang Za Khup, လၢအမ့ၢ် CLAN’s ပှၤကတိၤတၢ်ပၢ, စံး၀ဲလၢခၠီကမျၢၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤပၢဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ လၢခၠီကီၢ် စဲၣ်, ဒီးတၢ်၀ဲ
အံၤမ့တမ့ၢ်လၢ ခၠီကမျၢၢ်ပှၤထူလံၤဖိအတၢ်အၢၣ်လီၤထွဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်ဒီး တၢ်တဘၣ်ဆီတလဲအီၤဘၣ်လီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် အ့ယါ၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်ဖဲ
မုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလၢ ခၠီကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးဒီးမၤအီၣ်မၤအီ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့အပူၤ အိၣ်လံ လၢအနံၣ်လၢအကထိတဖၣ်, ဒီးမ့ၢ်လၢ ၂၀၁၂ တၢ်ပၢဆှၢ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်
ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံအသဲစး ဒီး ၂၀၁၈ အတၢ်ဘှီဘၣ်အဃိဒီး, ကဒုးၡူကွံာ်အ၀ဲသ့ၣ်အခွဲးအယာ်လၢ ကပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်
သဘျ့န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး, ကမျၢၢ်ပှၤတ၀ၢကရူၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အခွဲးအယာ်ပှာ်ဘျးစဲလၢကယၤ လၢကညီ, ကခၠ့ၣ်, ယိၤဒိၣ်, ခၠီ, ကရနံၣ်ဒီး မိၣ်ပှၤ တ၀ၢတဖၣ်
ပာ်ဖျါထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဃးသဲစး၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, လၢအမ့ၢ်ကရၢဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖု လၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ် လီၤ
nationwide ceasefire agreement (NCA), ထီဒါ၀ဲပျီပျီတၢ်သိၣ်တၢ်သီ၀ဲအံၤ ဒီးသဆၣ်ထီၣ်၀ဲလၢတၢ်ကထုးကွံာ်အီၤ, စံး၀ဲ
လၢမ့ၢ်တၢ်လၢအထီဒါ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤသနူ လၢအစံး၀ဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွဲးပာ်လီၤဟီၣ်ခိၣ်ဖီလ်စံၣ်အဂ့ၢ် တၢ်ကမၤအီၤဖဲ ကီၢ် စၢဖှိၣ်တၢ်မုာ်
တၢ်ခုၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဆၢကတီၢ်လီၤ.
ပဒိၣ်မါဘၣ်ထိ, လၢအမ့ၢ်ကညီဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤခိၣ်, စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ် ဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလၢ ကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ
ကတဲသကိးတၢ်ဒီးပဒိၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ, မ့ၢ်လၢပဒိၣ်အသနူဘၣ်ဃးဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ပဒိၣ်ပၢ၀ဲ, မ့မ့ၢ်လၢ
ကညီအလုၢ်လၢ်တခီ မ့ၢ်တၢ်လၢပှၤတ၀ၢပၢ၀ဲ အဃိလီၤ.
ပှၤအါဂၤလၢအိၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ် အဲၣ်ဒိးဆဲးမၤဒ်အ၀ဲသ့ၣ် အလုၢ်လၢ်ကျဲအသိး လၢဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢနပၢယ ပၢ, လၢအပၣ်ဃုာ်
ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့, ပှာ်တ၀ၢသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ, ဒီးတၢ်မၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်အလုၢ်လၢ် လၢတၢ်လဲၤတရံးမၤအီၣ်ခိၣ်န့ၣ် လီၤ.
အဒိ, လၢကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လၢတနီသရံၣ်ကီၢ်ခီဒိၣ် ဒီးကညီဒီးမိၣ်ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အလဲၢ် အိၣ်၀ဲ ၃ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ်
လၢတၢ်ပာ်၀ဲဒ်အမ့ၢ် ပှၤတ၀ၢသ့ၣ်ပှၢ်, ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ကဒုအလီၢ်, ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ, အဂ့ၢ် ပဒိၣ်မါဘၣ်ထိ စံး၀ဲလီၤ.
တၢ်ဘှီဘၣ်လၢသဲစးအပူၤ ဖဲလဲၣ်တခါလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘၣ် ယိၣ်လဲၣ်?
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ စံး၀ဲလၢဟီၣ်ခိၣ်လၢအိၣ်လၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ် တလိၣ်တဆဲးလီၤအလံာ်အလဲၢ်ဘၣ်. သဲစး လၢတၢ်ဘှီဘၣ်
အဆၢဒိၣ် ၃၀ (က ဒီး ခ) စံး၀ဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢတၢ်ကဆဲးလီၤအလံာ်အလဲၢ် တပၣ်ဃုာ် (က) ဟီၣ် ခိၣ်လၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢ
အဖီလာ် လၢကလုာ်ဒူၣ်ထူလံၤအိၣ်၀ဲအလီၢ် မ့တမ့ၢ် (ခ) ကမျၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်ဘူၣ် တၢ်ဘါကရၢၢ်, ပှၤဂ့ၢ်၀ီမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်
ဒီးကျဲမုၢ်ကျဲဘိတဖၣ်လီၤ.
ကလုာ်ဒူၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်စှၤ ကရၢဖိတဖၣ် ကိးသြတီထီၣ်၀ဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကပျဲပူၤဟီၣ်ခိၣ်လၢအိၣ်လၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဖီလာ် တၢ် ကမၤ၀ဲဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်
အကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ်, ဒီးခီဖျိတၢ်လဲၤခီဖျိလၢအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ် ဘၣ်ဃးပဒိၣ်တၢ်မၤကျဲ အ ပတီၢ်အပတီၢ်အဖီခိၣ်, တၢ်နာ်န့ၢ်အီၣ်
တၢ်သိၣ်တၢ်သီတသ့ဘၣ်လီၤ.
"တၢ်လၢပအဲၣ်ဒိးမ့ၢ် မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဟီၣ်ခိၣ်အလုၢ်လၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့တဖၣ် တၢ်ကဒီသဒၢအီၤ လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဖီ လာ်, တမ့ၢ်လၢ
တၢ်ကဘၣ်မၤဟးဂီၤအီၤဘၣ်." Mang Za Khup, လၢအမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်က၀ီၤဖိလၢ ခၠီကီၢ်စဲၣ် တံဒ့ၤကီၢ်ဆၣ်, စံး၀ဲ လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဒံး၀ဲလၢ တၢ်မၤအသးအိၣ်၀ဲ ပှၤလၢတၢ်ချၢတဖၣ် လၢတမ့ၢ်ခၠီကလုာ် ဒီးပှၤအိၣ်လၢကီၢ်စဲၣ်အပူၤ, ကျဲးစၢးဆဲးလီၤခၠီ ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အလံာ်
အလဲၢ် ဒ်သိးအ၀ဲသ့ၣ်ကသူ၀ဲ လၢအ၀ဲသ့ၣ်ကစၢ်သူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ် ဒီးတၢ်၀ဲအံၤဘၣ်ဒိ ခၠီကမျၢၢ်မိၢ်လုၢ် ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဟီၣ်ခိၣ် အခွဲးအယာ်န့ၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤတဖၣ် လၢဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ဘျၢသဲစးအဖီခိၣ်, ဘၣ်တၢ်ပၢအီၤလၢထံကီၢ် ဒ် ၂၀၀၈ သုးဆီၣ်ထွဲ ဂံၢ်ခီၣ်ထံး တၢ်ဘျၢသဲစးစံး၀ဲအသိး,
ဒီးပှၤလၢအသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်လဲၤဆဲးလီၤဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်အလဲၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဆဲးလီၤ လံာ်လဲၢ် ၀ဲၤကျိၤန့ၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤ ၄၅ တုၤ ၅၀ ကကွဲၢ်, ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ မ့တမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်စီထံ တဖၣ်အသိးလီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်အံၤ ၈၂ မျးကယၤ, အိၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်, အဂ့ၢ် နိၣ်၀့ဘၢၣ်လံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ လၢဘၣ်တၢ်စဲးကျံးလၢ Land In Our Hands ကရၢ,
လၢအမ့ၢ်ကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢ ဟီၣ်ခိၣ်ခွဲးယာ်ကရူၢ်, လၢအဟံးန့ၢ်၀ဲလၢ ပဒိၣ် ၀ဲၤကျိၤဘၣ်ဃး တၢ်ပၢဆှၢစံာ်လီၢ်ဟီၣ်ခိၣ် ဒီးနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွး, စံး၀ဲလီၤ.
သဲစးစံး၀ဲလၢ ပဒိၣ်မၤတၢ်ဆဲးလီၤဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ်အတၢ်မၤကျဲ အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဆူၣ်ထီၣ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီ လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ
ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ် လၢထံဖိကီၢ်ဖိလၢအဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တအိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ခီဖျိစူးကါ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ,
ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံ လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဂီၢ်, တၢ်ဘုၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်, တၢ်ခူၣ် စၢၢ်ထး ဒီးပနံာ်တၢ်မၤလၢအဖိးသဲစးအဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ် အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ထူၣ်တၢ်
ဘိလၢ တၢ်ကသူၣ်၀ဲခိၣ်သ့ၣ်မ့ၢ် ဘု လၢကီၢ်ချၢတၢ် ကဆါအဂီၢ် ဒီးလၢကီၢ်ပူၤတၢ်ကအီၣ်အဂီၢ် ခံမံၤလၢာ်လီၤ.
ဖဲလါမ့ၤ ၂၀၁၈, နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကိတိာ်ပာ်ဖျါ၀ဲအဖီခိၣ်, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ၅.၉ ကကွဲၢ်ဂၤ အလံာ်အုၣ်သး လၢကသူအီၣ်
ဟီၣ်ခိၣ်စံာ်လီၢ် ၂၄.၈၆ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ် ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဆဲးလီၤအဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ် ၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ.
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤ စံး၀ဲလၢ လီၢ်ခၢၣ်သးကမံးတံာ် ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်သ့ၣ်လၢ တၢ်ကသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ,
ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံ လၢတၢ်ကငါလီၤတုၤလၢအနံၣ် ၃၀, ဟီၣ်ခိၣ်အလဲၢ်ကမ့ၢ်၀ဲ ၃,၀၀၀ အ့ခၢၣ်တုၤ ၃၀,၀၀၀ အ့ခၢၣ်, လၢတၢ်ကသူၣ်ဘု ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤ
တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ်, လၢအပူၤကွံာ်သဲစးအပူၤ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢတၢ်က ပျဲငါသူလီၤမ့ၢ်၀ဲ ၅,၀၀၀ အ့ခၢၣ် တုၤ ၅၀,၀၀၀ အ့ခၢၣ်လီၤ.
သဲစးစံး၀ဲ ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအစံာ်လီၢ်အိၣ်လၢအဆံးတဖၣ် ပတံထီၣ်သ့လၢကငါမၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် တုၤ ၅၀ အ့ခၢၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်သူၣ် ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ
မ့တမ့ၢ် လၢတၢ်ဘုၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိမ့ၢ်ဂ့ၤလီၤ.
သဲစးပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီး တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ ပှၤလၢတဆဲးလီၤအဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်အလဲၢ်အဂီၢ်, စံး၀ဲလၢပှၤလၢတၢ်ထံၣ်န့ၢ်အိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ် လီၢ်လၢတၢ်တဆဲးလီၤအလံာ်
အလဲၢ်, တၢ်ကပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ်ပှၤနုာ်လီၤအိၣ်န့ၢ်ဆူၣ်တၢ်လီၢ် ဒီးတၢ်ကစံၣ်ညီၣ်အီၤ လီၤဘၣ်လၢဃိာ် ပူၤခံနံၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကအီၣ်လိးအီၤ ၅၀၀,၀၀၀ ကၠးလီၤ.
ပှၤလၢအမၤပာ်စၢၤတၢ်လၢ သူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤ, တၢ်ဘုၣ်တၢ်ဖီၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ခူၣ်စၢၢ်ထးတဖၣ် ဆဲးမၤအ၀ဲသ့ၣ်ပနံာ်တၢ်မၤသ့ ဘၣ်ဆၣ်ကဘၣ်ဃ့န့ၢ် တၢ်ပျဲလၢက
ဆဲးမၤတၢ် ဖဲအလီၢ်အိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢသဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်အပူၤ, ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢ အသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် လၢအလီၤဆီန့ၢ်ဒံးတၢ်လၢ အဆဲးလီၤ၀ဲလၢဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ်ပူၤ လၢလွံၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်ဒီး,
တၢ်ကဟံးန့ၢ်ကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.
သူဖျး, ဘုၣ်ဖီၣ်, ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ထံကိတိာ် ထီဘိနဲၢ်ရွဲၣ်ခံဂၤတဂၤ အူမၠိတ့ၣ်ထိ, အပူၤကွံာ်စံးဘၣ် အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အ၀ဲ သ့ၣ်ကျဲးစၢးအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ
ကမၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ် လၢပှၤအိၣ်လၢခိခိၣ်ဒူသ၀ီအဂီၢ် မ့ၢ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်အါဂၤတသ့ၣ်ညါဒံး တၢ်လၢတၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ၀ဲတဖၣ်အဃိလီၤ.
လၢတၢ်ကသူအီၤလၢသူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ်, ဒ် တၢ်ပၢဆှၢ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ, ဒီးဟီၣ်ခိၣ် စီထံသဲစး စံး၀ဲအသိး, က
ကတၢၢ်ဖဲလါမးၡး ၁၁ သီန့ၣ်လီၤ.
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်အီၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤသူအီၤ လၢကီၢ်စၢ ဖှိၣ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ဖဲအပူၤကွံာ်လါစဲးပထ့ဘၢၣ် တလါ၀ံၤအလီၢ်ခံ, ကီၢ်ပဒိၣ် စးထီၣ်ဟ့ၣ်
ကမျၢၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးသဲစးအဂ့ၢ်, စူးကါ၀ဲပဒိၣ်တၢ်ကစီၣ်သန့ ဒီးသဆၣ်ထီၣ်ကမျၢၢ် ဒ်သိးက လဲၤဆဲးလီၤအဟီၣ် ခိၣ်လံာ်လဲၢ်, မ့ၢ်ဒၣ်
လဲာ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအမၤၡဲထီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ် သီအဒ့လီၤဆီ တအိၣ်ဘၣ်ဒၣ်လဲာ်လီၤ.
ဘၣ်ဃးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ ပှၤထီဒါအါထီၣ်, ပှၤလၢစံၣ်ညီၣ်ဃၣ်၀ဲဒ် အမ့ၢ် တၢ်လၢတတီတြတၢ် ဒီးမၤတၢ်မၤပျံၤလၢ ကလုာ်ဒူၣ်ဆံး တၢ် ပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်
အခွဲးအယာ်အဂီၢ်, လၢအလူၤပိာ်မၤထွဲ၀ဲ မိၢ်လုၢ်ပၢ် လၢ်တၢ်မၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကျဲအလုၢ်အလၢ်, လၢအဘၣ်ယိၣ်ကၡူကွံာ် အ၀ဲသ့ၣ်ဟီၣ်ခိၣ် လၢအ၀ဲ
သ့ၣ်ပၢ၀ဲလၢတအိၣ်ဒီး ဖိးသဲစးလံာ်လဲၢ်နီ တမံၤဘၣ် လီၤ.
ဖဲအပူၤကွံာ်တနွံ, ခၠီဟီၣ်ခိၣ်ဂ့ၢ်၀ီပှာ်ဘျးစဲ Chin Land Affairs Network (CLAN), လၢအကရၢဖိအိၣ်လၢ ခၠီီကီၢ်စဲၣ်ကီၢ်ဆၣ်ခွံဘ့ၣ် လၢာ်,
သဆၣ်ထီၣ်၀ဲလၢတၢ်ကထုးကွံာ်သဲစး၀ဲအံၤ, စံး၀ဲလၢ သဲစး၀ဲအံၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ထီဒုၣ်ဒါ လၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
Mang Za Khup, လၢအမ့ၢ် CLAN’s ပှၤကတိၤတၢ်ပၢ, စံး၀ဲလၢခၠီကမျၢၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ပှၤပၢဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိ လၢခၠီကီၢ် စဲၣ်, ဒီးတၢ်၀ဲ
အံၤမ့တမ့ၢ်လၢ ခၠီကမျၢၢ်ပှၤထူလံၤဖိအတၢ်အၢၣ်လီၤထွဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်ဒီး တၢ်တဘၣ်ဆီတလဲအီၤဘၣ်လီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် အ့ယါ၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်ဖဲ
မုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလၢ ခၠီကမျၢၢ်အိၣ်ဆိးဒီးမၤအီၣ်မၤအီ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့အပူၤ အိၣ်လံ လၢအနံၣ်လၢအကထိတဖၣ်, ဒီးမ့ၢ်လၢ ၂၀၁၂ တၢ်ပၢဆှၢ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်
ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံအသဲစး ဒီး ၂၀၁၈ အတၢ်ဘှီဘၣ်အဃိဒီး, ကဒုးၡူကွံာ်အ၀ဲသ့ၣ်အခွဲးအယာ်လၢ ကပၢဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်
သဘျ့န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး, ကမျၢၢ်ပှၤတ၀ၢကရူၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အခွဲးအယာ်ပှာ်ဘျးစဲလၢကယၤ လၢကညီ, ကခၠ့ၣ်, ယိၤဒိၣ်, ခၠီ, ကရနံၣ်ဒီး မိၣ်ပှၤ တ၀ၢတဖၣ်
ပာ်ဖျါထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ဘၣ်ယိၣ် ဘၣ်ဃးသဲစး၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်, ကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ, လၢအမ့ၢ်ကရၢဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ်တဖု လၢထံကီၢ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ် လီၤ
nationwide ceasefire agreement (NCA), ထီဒါ၀ဲပျီပျီတၢ်သိၣ်တၢ်သီ၀ဲအံၤ ဒီးသဆၣ်ထီၣ်၀ဲလၢတၢ်ကထုးကွံာ်အီၤ, စံး၀ဲ
လၢမ့ၢ်တၢ်လၢအထီဒါ NCA တၢ်အၢၣ်လီၤသနူ လၢအစံး၀ဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကွဲးပာ်လီၤဟီၣ်ခိၣ်ဖီလ်စံၣ်အဂ့ၢ် တၢ်ကမၤအီၤဖဲ ကီၢ် စၢဖှိၣ်တၢ်မုာ်
တၢ်ခုၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဆၢကတီၢ်လီၤ.
ပဒိၣ်မါဘၣ်ထိ, လၢအမ့ၢ်ကညီဒီကလုာ်သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤခိၣ်, စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ် ဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလၢ ကညီဒီကလုာ် စၢဖှိၣ်ကရၢ
ကတဲသကိးတၢ်ဒီးပဒိၣ်ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ, မ့ၢ်လၢပဒိၣ်အသနူဘၣ်ဃးဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ် အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်ပဒိၣ်ပၢ၀ဲ, မ့မ့ၢ်လၢ
ကညီအလုၢ်လၢ်တခီ မ့ၢ်တၢ်လၢပှၤတ၀ၢပၢ၀ဲ အဃိလီၤ.
ပှၤအါဂၤလၢအိၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ဟီၣ်က၀ီၤပူၤတဖၣ် အဲၣ်ဒိးဆဲးမၤဒ်အ၀ဲသ့ၣ် အလုၢ်လၢ်ကျဲအသိး လၢဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢနပၢယ ပၢ, လၢအပၣ်ဃုာ်
ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့, ပှာ်တ၀ၢသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ, ဒီးတၢ်မၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်အလုၢ်လၢ် လၢတၢ်လဲၤတရံးမၤအီၣ်ခိၣ်န့ၣ် လီၤ.
အဒိ, လၢကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လၢတနီသရံၣ်ကီၢ်ခီဒိၣ် ဒီးကညီဒီးမိၣ်ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အလဲၢ် အိၣ်၀ဲ ၃ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ်
လၢတၢ်ပာ်၀ဲဒ်အမ့ၢ် ပှၤတ၀ၢသ့ၣ်ပှၢ်, ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ကဒုအလီၢ်, ဒီးသ့ၣ်ပှၢ်ပာ်ကီၤ, အဂ့ၢ် ပဒိၣ်မါဘၣ်ထိ စံး၀ဲလီၤ.
တၢ်ဘှီဘၣ်လၢသဲစးအပူၤ ဖဲလဲၣ်တခါလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘၣ် ယိၣ်လဲၣ်?
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ စံး၀ဲလၢဟီၣ်ခိၣ်လၢအိၣ်လၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ် တလိၣ်တဆဲးလီၤအလံာ်အလဲၢ်ဘၣ်. သဲစး လၢတၢ်ဘှီဘၣ်
အဆၢဒိၣ် ၃၀ (က ဒီး ခ) စံး၀ဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်လၢတၢ်ကဆဲးလီၤအလံာ်အလဲၢ် တပၣ်ဃုာ် (က) ဟီၣ် ခိၣ်လၢ မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢ
အဖီလာ် လၢကလုာ်ဒူၣ်ထူလံၤအိၣ်၀ဲအလီၢ် မ့တမ့ၢ် (ခ) ကမျၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢအပၣ်ဃုာ် တၢ်ဘူၣ် တၢ်ဘါကရၢၢ်, ပှၤဂ့ၢ်၀ီမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်
ဒီးကျဲမုၢ်ကျဲဘိတဖၣ်လီၤ.
ကလုာ်ဒူၣ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ်စှၤ ကရၢဖိတဖၣ် ကိးသြတီထီၣ်၀ဲလၢ ဘၣ်ဃးတၢ်ကပျဲပူၤဟီၣ်ခိၣ်လၢအိၣ်လၢမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဖီလာ် တၢ် ကမၤ၀ဲဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်
အကျိၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတအိၣ်ဘၣ်, ဒီးခီဖျိတၢ်လဲၤခီဖျိလၢအနံၣ်လၢအဆံတဖၣ် ဘၣ်ဃးပဒိၣ်တၢ်မၤကျဲ အ ပတီၢ်အပတီၢ်အဖီခိၣ်, တၢ်နာ်န့ၢ်အီၣ်
တၢ်သိၣ်တၢ်သီတသ့ဘၣ်လီၤ.
"တၢ်လၢပအဲၣ်ဒိးမ့ၢ် မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဟီၣ်ခိၣ်အလုၢ်လၢ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်သဘျ့တဖၣ် တၢ်ကဒီသဒၢအီၤ လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဖီ လာ်, တမ့ၢ်လၢ
တၢ်ကဘၣ်မၤဟးဂီၤအီၤဘၣ်." Mang Za Khup, လၢအမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်က၀ီၤဖိလၢ ခၠီကီၢ်စဲၣ် တံဒ့ၤကီၢ်ဆၣ်, စံး၀ဲ လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဒံး၀ဲလၢ တၢ်မၤအသးအိၣ်၀ဲ ပှၤလၢတၢ်ချၢတဖၣ် လၢတမ့ၢ်ခၠီကလုာ် ဒီးပှၤအိၣ်လၢကီၢ်စဲၣ်အပူၤ, ကျဲးစၢးဆဲးလီၤခၠီ ဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အလံာ်
အလဲၢ် ဒ်သိးအ၀ဲသ့ၣ်ကသူ၀ဲ လၢအ၀ဲသ့ၣ်ကစၢ်သူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ် ဒီးတၢ်၀ဲအံၤဘၣ်ဒိ ခၠီကမျၢၢ်မိၢ်လုၢ် ပၢ်လၢ်တၢ်ပၢဟီၣ်ခိၣ် အခွဲးအယာ်န့ၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤပူၤတဖၣ် လၢဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ဘျၢသဲစးအဖီခိၣ်, ဘၣ်တၢ်ပၢအီၤလၢထံကီၢ် ဒ် ၂၀၀၈ သုးဆီၣ်ထွဲ ဂံၢ်ခီၣ်ထံး တၢ်ဘျၢသဲစးစံး၀ဲအသိး,
ဒီးပှၤလၢအသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်လဲၤဆဲးလီၤဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်အလဲၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဆဲးလီၤ လံာ်လဲၢ် ၀ဲၤကျိၤန့ၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢကီၢ်ပယီၤ ၄၅ တုၤ ၅၀ ကကွဲၢ်, ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ မ့တမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်စီထံ တဖၣ်အသိးလီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်အံၤ ၈၂ မျးကယၤ, အိၣ်လၢကလုာ်ဒူၣ်ကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်, အဂ့ၢ် နိၣ်၀့ဘၢၣ်လံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ လၢဘၣ်တၢ်စဲးကျံးလၢ Land In Our Hands ကရၢ,
လၢအမ့ၢ်ကမျၢၢ်သဘျ့ကရၢ ဟီၣ်ခိၣ်ခွဲးယာ်ကရူၢ်, လၢအဟံးန့ၢ်၀ဲလၢ ပဒိၣ် ၀ဲၤကျိၤဘၣ်ဃး တၢ်ပၢဆှၢစံာ်လီၢ်ဟီၣ်ခိၣ် ဒီးနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွး, စံး၀ဲလီၤ.
သဲစးစံး၀ဲလၢ ပဒိၣ်မၤတၢ်ဆဲးလီၤဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ်အတၢ်မၤကျဲ အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဒ်သိး ကမၤဆူၣ်ထီၣ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီ လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ
ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ် လၢထံဖိကီၢ်ဖိလၢအဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်တအိၣ်ဘၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ခီဖျိစူးကါ ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ,
ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံ လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဂီၢ်, တၢ်ဘုၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအဂီၢ်, တၢ်ခူၣ် စၢၢ်ထး ဒီးပနံာ်တၢ်မၤလၢအဖိးသဲစးအဂ့ၤသ့ၣ်တဖၣ် အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ထူၣ်တၢ်
ဘိလၢ တၢ်ကသူၣ်၀ဲခိၣ်သ့ၣ်မ့ၢ် ဘု လၢကီၢ်ချၢတၢ် ကဆါအဂီၢ် ဒီးလၢကီၢ်ပူၤတၢ်ကအီၣ်အဂီၢ် ခံမံၤလၢာ်လီၤ.
ဖဲလါမ့ၤ ၂၀၁၈, နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးလၢ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကိတိာ်ပာ်ဖျါ၀ဲအဖီခိၣ်, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ၅.၉ ကကွဲၢ်ဂၤ အလံာ်အုၣ်သး လၢကသူအီၣ်
ဟီၣ်ခိၣ်စံာ်လီၢ် ၂၄.၈၆ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ် ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်ဆဲးလီၤအဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ် ၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ.
သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤ စံး၀ဲလၢ လီၢ်ခၢၣ်သးကမံးတံာ် ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်သ့ၣ်သ့ၣ်လၢ တၢ်ကသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် အိၣ်ကလီ, ဟီၣ်ခိၣ်အိၣ်လီၤဟိ,
ဒီးဟီၣ်ခိၣ်စီထံ လၢတၢ်ကငါလီၤတုၤလၢအနံၣ် ၃၀, ဟီၣ်ခိၣ်အလဲၢ်ကမ့ၢ်၀ဲ ၃,၀၀၀ အ့ခၢၣ်တုၤ ၃၀,၀၀၀ အ့ခၢၣ်, လၢတၢ်ကသူၣ်ဘု ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤ
တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိတဖၣ်, လၢအပူၤကွံာ်သဲစးအပူၤ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်လၢတၢ်က ပျဲငါသူလီၤမ့ၢ်၀ဲ ၅,၀၀၀ အ့ခၢၣ် တုၤ ၅၀,၀၀၀ အ့ခၢၣ်လီၤ.
သဲစးစံး၀ဲ ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအစံာ်လီၢ်အိၣ်လၢအဆံးတဖၣ် ပတံထီၣ်သ့လၢကငါမၤအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် တုၤ ၅၀ အ့ခၢၣ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်သူၣ် ဖျးပနံာ်တၢ်မၤအဂီၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ
မ့တမ့ၢ် လၢတၢ်ဘုၣ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိမ့ၢ်ဂ့ၤလီၤ.
သဲစးပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီး တၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢ ပှၤလၢတဆဲးလီၤအဟီၣ်ခိၣ်အလံာ်အလဲၢ်အဂီၢ်, စံး၀ဲလၢပှၤလၢတၢ်ထံၣ်န့ၢ်အိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ် လီၢ်လၢတၢ်တဆဲးလီၤအလံာ်
အလဲၢ်, တၢ်ကပာ်အီၤဒ်အမ့ၢ်ပှၤနုာ်လီၤအိၣ်န့ၢ်ဆူၣ်တၢ်လီၢ် ဒီးတၢ်ကစံၣ်ညီၣ်အီၤ လီၤဘၣ်လၢဃိာ် ပူၤခံနံၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ကအီၣ်လိးအီၤ ၅၀၀,၀၀၀ ကၠးလီၤ.
ပှၤလၢအမၤပာ်စၢၤတၢ်လၢ သူၣ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤ, တၢ်ဘုၣ်တၢ်ဖီၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ခူၣ်စၢၢ်ထးတဖၣ် ဆဲးမၤအ၀ဲသ့ၣ်ပနံာ်တၢ်မၤသ့ ဘၣ်ဆၣ်ကဘၣ်ဃ့န့ၢ် တၢ်ပျဲလၢက
ဆဲးမၤတၢ် ဖဲအလီၢ်အိၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.
လၢသဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်အပူၤ, ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢ အသူအီၣ်ဟီၣ်ခိၣ် လၢအလီၤဆီန့ၢ်ဒံးတၢ်လၢ အဆဲးလီၤ၀ဲလၢဟီၣ်ခိၣ်လံာ်လဲၢ်ပူၤ လၢလွံၢ်နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်ဒီး,
တၢ်ကဟံးန့ၢ်ကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.
သူဖျး, ဘုၣ်ဖီၣ်, ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ထံကိတိာ် ထီဘိနဲၢ်ရွဲၣ်ခံဂၤတဂၤ အူမၠိတ့ၣ်ထိ, အပူၤကွံာ်စံးဘၣ် အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အ၀ဲ သ့ၣ်ကျဲးစၢးအဂ့ၤကတၢၢ်လၢ
ကမၤန့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃး သဲစးလၢတၢ်ဘှီဘၣ်ထီၣ်အဂ့ၢ် လၢပှၤအိၣ်လၢခိခိၣ်ဒူသ၀ီအဂီၢ် မ့ၢ် လၢအ၀ဲသ့ၣ်အါဂၤတသ့ၣ်ညါဒံး တၢ်လၢတၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ၀ဲတဖၣ်အဃိလီၤ.