ကီၢ်ပယီၤကွဲးပာ်လီၤ ဒီကလုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်
ကီၢ်ပယီၤကွဲးပာ်လီၤ ဒီကလုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်
Myanmar Business Today, 09 Apr 2019
URL: https://www.mmbiztoday.com/articles/myanmar-drafts-national-strategy-disabled
ကီၢ်ပယီၤမၤခံသီ တၢ်ထံၣ်လိာ်တၢၣ်ပီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဖဲဝ့ၢ်န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ် ဒ်သိးကကွဲးပာ်လီၤ ဒီကလုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤနီၢ်ခိ က့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်,
အဂ့ၢ် ကိတိာ်ဘၣ်ဃး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤကိတိာ်, စံး၀ဲဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤနံၤလီၤ.
ဖဲခံသီတီၢ်ပူၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢအဝံၤဝဲဖဲမုၢ်ပျဲၤနံၤ အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတ ဂၤ, အူစိအီၣ် စံးလီၤက
ထၢဝဲလၢ တၢ်လိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ် ထၢဖှိၣ်ဂၢ်ဖှိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအကပၤကပၤၡဲၡဲ လၢတၢ်ကကွဲးပာ်လီၤ ဒီက လုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ်အဂီၢ် ခီဖျိတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်
ASEAN ထံကီၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခိၣ်သ့ၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးသ့ဒုးဘၣ်ထီၣ် ဒီးကီၢ် ပယီၤတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲဒၣ်မၢဝဲလၢ တၢ်ကဒုးစဲဘူးဃုာ် တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် ဒီး ၂၀၃၀ ဖီတၢၣ်လၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ Sustainable Goals-2030,
လၢအမ့ၢ် ဒီကလုာ်ပတီၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂီၢ်, ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ထွဲဒီးကိတိာ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
အဝဲဒၣ်တဲလီၤကထၢဝဲစ့ၢ်ကီး တၢ်လိၣ်လၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် ကဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤလၢ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ ဒ်သိးကမၤန့ၢ် ညီတၢ်လိၣ်ဆိဃုမံၤ
လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်မၤစၢၤ ဖဲအ၀ဲ သ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တတၢၢ်တနါ
ဒီးဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သး လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ.
တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် တၢ်ပာ်လီၤတၢ်ဆၢကတီၢ် ကဝံၤဝဲဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီဖဲန့ၣ်, ပဒိၣ်အၢၣ်လီၤအသးလၢ ကဆီၣ်ထွဲတၢ်ခွဲးယာ်လၢ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ် လၢထံကီၢ်အပူၤ, စံးလီၤက ထၢဝဲတၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ
တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ် ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် လၢကအိၣ်မူအိၣ်ဒီးတၢ်အသူးအ သ့ၣ် ဒီးတၢ်သဘျ့အဂီၢ်လီၤ.
ကီၢ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ, အူဟဲနရ့ၣ်ဘဲၤထံယိ, လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လၢဒီကလုာ်ကမံးတံာ်ဘၣ်ဃး ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတ လၢပှဲၤအခွဲးယာ်,
အၢၣ်လီၤပှၤကညီအခွဲးယာ် လၢပှၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ် လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ဒီးကမျၢၢ်ဂ့ၢ်ဝီ, တၢ်မၤန့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲ, ပနံာ်တၢ်မၤ,
တၢ်ဆဲးလၤ, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ, တၢ်အိၣ်မူသဘျ့လၢပှၤတဝၢပူၤ, တၢ်ထဲသိးတုၤသိးဒီး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢတၢ်မၤသနၢၣ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကၠိစ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ဝါထီၣ်တၢ်အဂီၢ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လီၤဆီတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒီးတၢ်နုာ်လီၤအိၣ်ဘၣ် ဂီၢ်က့ၤဒီးပှၤတဝၢ
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢအပၣ်ဃုာ်တၢ်ကွၢ်ထွဲမူးနီၣ်, ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးလၢအပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, ဒီးက မျၢၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ
လၢကကဲဘျုးလၢပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ် ၂.၃ ကကွဲၢ်, မ့ၢ်ထံကီၢ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ် ၄.၆ မျးကယၤလီၤ.
ကီၢ်ပယီၤကဲထီၣ်ထံကီၢ်ဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ် လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအခွဲးယာ်ဖဲ လါဒံၣ်စ့ ဘၢၣ် ၇ သီ,
၂၀၁၁, ဒီးစးထီၣ်မၤထွဲ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအခွဲးယာ်သဲစး ဖဲလါယူၤ ၂၀၁၅, ဒီးလၢခံဒုးအိၣ်ထီၣ် NCRPD ဖဲ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၀၁၇ လီၤ.
အဂ့ၢ် ကိတိာ်ဘၣ်ဃး ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤကိတိာ်, စံး၀ဲဖဲမုၢ်လ့ၢ်ဧိၤနံၤလီၤ.
ဖဲခံသီတီၢ်ပူၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢအဝံၤဝဲဖဲမုၢ်ပျဲၤနံၤ အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ဒီးတၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတ ဂၤ, အူစိအီၣ် စံးလီၤက
ထၢဝဲလၢ တၢ်လိၣ်လၢတၢ်ကဘၣ် ထၢဖှိၣ်ဂၢ်ဖှိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအကပၤကပၤၡဲၡဲ လၢတၢ်ကကွဲးပာ်လီၤ ဒီက လုာ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ်အဂီၢ် ခီဖျိတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်
ASEAN ထံကီၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခိၣ်သ့ၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဒုးသ့ဒုးဘၣ်ထီၣ် ဒီးကီၢ် ပယီၤတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤန့ၣ်လီၤ.
အဝဲဒၣ်မၢဝဲလၢ တၢ်ကဒုးစဲဘူးဃုာ် တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် ဒီး ၂၀၃၀ ဖီတၢၣ်လၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ Sustainable Goals-2030,
လၢအမ့ၢ် ဒီကလုာ်ပတီၢ်တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအဂီၢ်, ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ထွဲဒီးကိတိာ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
အဝဲဒၣ်တဲလီၤကထၢဝဲစ့ၢ်ကီး တၢ်လိၣ်လၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် ကဟ့ၣ်တၢ်အုၣ်ကီၤလၢ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤ ဒ်သိးကမၤန့ၢ် ညီတၢ်လိၣ်ဆိဃုမံၤ
လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးပှၤဂ့ၢ်ဝီတၢ်ဆီၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်မၤစၢၤ ဖဲအ၀ဲ သ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တတၢၢ်တနါ
ဒီးဂ့ၢ်ဂီၢ်အူတၢ်အိၣ်သး လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ.
တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤမိၢ်ပှၢ် တၢ်ပာ်လီၤတၢ်ဆၢကတီၢ် ကဝံၤဝဲဖဲလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ်လီၤ.
တကတီၢ်ဃီဖဲန့ၣ်, ပဒိၣ်အၢၣ်လီၤအသးလၢ ကဆီၣ်ထွဲတၢ်ခွဲးယာ်လၢ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ် လၢထံကီၢ်အပူၤ, စံးလီၤက ထၢဝဲတၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ
တၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ် ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ် လၢကအိၣ်မူအိၣ်ဒီးတၢ်အသူးအ သ့ၣ် ဒီးတၢ်သဘျ့အဂီၢ်လီၤ.
ကီၢ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ, အူဟဲနရ့ၣ်ဘဲၤထံယိ, လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လၢဒီကလုာ်ကမံးတံာ်ဘၣ်ဃး ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတ လၢပှဲၤအခွဲးယာ်,
အၢၣ်လီၤပှၤကညီအခွဲးယာ် လၢပှၤလၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ် လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲး ဒီးကမျၢၢ်ဂ့ၢ်ဝီ, တၢ်မၤန့ၢ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တၢ်ကွၢ်ထွဲ, ပနံာ်တၢ်မၤ,
တၢ်ဆဲးလၤ, တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ, တၢ်အိၣ်မူသဘျ့လၢပှၤတဝၢပူၤ, တၢ်ထဲသိးတုၤသိးဒီး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢတၢ်မၤသနၢၣ်ခဲလၢာ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကၠိစ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ဝါထီၣ်တၢ်အဂီၢ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လီၤဆီတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒီးတၢ်နုာ်လီၤအိၣ်ဘၣ် ဂီၢ်က့ၤဒီးပှၤတဝၢ
တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢအပၣ်ဃုာ်တၢ်ကွၢ်ထွဲမူးနီၣ်, ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်သးလၢအပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, ဒီးက မျၢၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ
လၢကကဲဘျုးလၢပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအနီၣ်ဂံၢ်အိၣ် ၂.၃ ကကွဲၢ်, မ့ၢ်ထံကီၢ်ပှၤနီၣ်ဂံၢ် ၄.၆ မျးကယၤလီၤ.
ကီၢ်ပယီၤကဲထီၣ်ထံကီၢ်ဆဲးစုမုၢ်ကျၢၢ် လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢအတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအခွဲးယာ်ဖဲ လါဒံၣ်စ့ ဘၢၣ် ၇ သီ,
၂၀၁၁, ဒီးစးထီၣ်မၤထွဲ ပှၤနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတလၢပှဲၤအခွဲးယာ်သဲစး ဖဲလါယူၤ ၂၀၁၅, ဒီးလၢခံဒုးအိၣ်ထီၣ် NCRPD ဖဲ လါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၀၁၇ လီၤ.