တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤကိတိာ် ကွဲးပာ်လီၤတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤသဲစးလၢအသီ ဒ်သိးကဒီသဒၢကီၢ်ပူၤပှၤထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဒီး ဆီၣ်ထွဲတၢ်ဖိတၢ်
လံၤ လၢတၢ်ထုးထီၣ်လၢကီၢ်ပူၤ တၢ်ကဆှၢဆူကီၢ်ချၢန့ၣ်လီၤ, အဂ့ၢ် တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤကိတိာ်ခိၣ် အူသါမၠံၣ် စံး ဝဲလီၤ.

မ့ၢ်လၢတၢ်ဘျၢလီၤစ့ ဒီးစဲးဖီကဟၣ်ပီးလီတအိၣ်အဃိ, ကီၢ်ပယီၤပှၤထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ြပၢအဒိၣ် အဆူၣ်လၢ ကီၢ်ဘူး
ပှၤထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢအဂၤ, လၢအထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤန့ၢ်ချ့ ဒီးအပှ့ၤဘၣ် ဒီးထုးထီၣ်န့ၢ်အကံၣ်အ စီလၢအပတီၢ်ထီတဖၣ်လီၤ.

မ့ၢ်လၢတၢ်ဒ်န့ၣ်အသိးအဃိ, သဲစးအသီ လၢတၢ်ကွဲးပာ်လီၤသကိးအီၤဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်စ့တၢး ဒီးကၠၢမဲတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကရၢ, GIZ,
ကပၢနုာ်ဃုာ်တၢ်ဒီသဒၢသဲစးလၢအသီ ဘၣ်ဃးတၢ်စိာ်နုာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤကီၢ်ပူၤအါထီၣ် ဒီးသဲစးလၢအြတီတၢ်တၢၤလီၤတၢ် ဖိတၢ်လံၤလၢ
တဧိၤတသီၣ် ဒီးြတီဆၢကဒါအဂံၢ်အဘါလီၤ? သဲအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ် ဒ်သိးကဒီသဒၢကီၢ်ပူၤပှၤထုးထီၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤ လၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢတၢ်
စိာ်နုာ်လၢအပှ့ၤဘၣ် ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢတၢ်တ့အီၤလၢ ကီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

တကတီၢ်ဃီ, ကီၢ်ပဒိၣ်ကျဲးစၢးအါထီၣ်စ့ၢ်ကီး လၢကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် ခီဖျိတၢ်ဆှၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဆူကီၢ်ချၢ
ခီဖျိပာ်ဖှိၣ်အါထီၣ်တၢ်မၤသနၢၣ်လၢတၢ်ကဘၣ်မၤဆိ လၢဒီကလုာ်တၢ်ဆှၢဆါတၢ်ဖိတၢ်လံၤဆူကီၢ်ချၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ မိၢ်ပှၢ် National Export
Strategy (NES) အပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မျၢ်ပလဲဒီး တၢ်လုၢ်လိၢ်ပှ့ၤဒိၣ်အဃၢၤအဃိၣ်, ဒံးကၠံးတၢၣ်မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်, တၢ်သူတၢ်သၣ်ဒီးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး တၢ်အီၣ်တၢ်အီတၢ်ဖိ
တၢ်လံၤ ဒီးစဲးဖီကဟၣ်ဒွဲလာ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် တၢ်ပၢနုာ်အါထီၣ်လၢ NES 2020-2025 တၢ် ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤ, လၢအဟံး
န့ၢ်ကဒါက့ၤ NES 2014-2019 တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအလီၢ်, အဂ့ၢ် တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤကိတိာ်, စံးဝဲ လီၤ.

လၢတၢ်သူစ့နံၣ်တနံၣ်အံၤ အဆိကတၢၢ်ဃုလါအပူၤ, ထံကီၢ်တၢ်ဆှၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤဆူကီၢ်ချၢ ဒိးန့ၢ်စ့ခဲလၢာ် ၈ ဘ့လယၢၢ်အမဲရ ကၤဒီလၣ်, လၢ
အအါန့ၢ်ဒံးတၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီမဟိတနံၣ် ၆၅၀ ကကွဲၢ်ဒီလၣ်, မ့ၢ်လၢကီၢ်ချၢတၢ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ကူတၢ်သိး လၢတၢ်ထုးထီၣ်လၢကီၢ်ပူၤအါထီၣ်
အဃိ, မ့ၢ်နာ်သက့ တၢ်ဆှၢဘၣ်ဟုသး, သဘ့ ဒီးပဲချံတဖၣ်လီၤစှၤဒၣ်လဲၤလီၤ.

တကတီၢ်ဃီ, လၢတၢ်စိာ်နုာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤဆူကီၢ်ပူၤအဂီၢ် တၢ်သူလၢာ်စ့ ၈.၉ ကကွဲၢ်ဒီလၣ် ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီအတီၢ်ပူၤ ဒီးတၢ်လီၤဆီ
လၢတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤ တၢ်ဟးထီၣ်ဒီးတၢ်ဟဲနုာ်အဘၢၣ်စၢၤအိၣ်ဝဲ ၁၀၀ ကကွဲၢ်ဒီလၣ်, အဂ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢ တၢ်ကူၣ်လဲာ်မၤကၤကိတိာ် ပာ်ဖျါဝဲလီၤ.