ခီတရဲးတၢ်မၤစံာ် လၢကမၤစၢၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ဒ်သိးကသဂၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်
ခီတရဲးတၢ်မၤစံာ် လၢကမၤစၢၤပှၤမၤစံာ်ဖိ ဒ်သိးကသဂၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်
Myanmar Times, 10 May 2019
URL: https://www.mmtimes.com/news/contract-farming-help-farmers-deal-challenges.html
ခီတရဲးတၢ်မၤစံာ် ကမၤစၢၤဘှါၡဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီအကလုာ်ကလုာ် လၢ ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအဆံးတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲကသ့ လၢအပၣ် ဃုာ် စ့မိၢ်ပှၢ်တ
အိၣ်, ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တဖၣ်, အဂ့ၢ် အူလၣ်ကၠီၤ, လၢအမ့ၢ်တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး, တၢ်ဘုၣ်တၢ်ဖီၣ် ဒီးတၢ် ဟ့ၣ်ထံကိတိာ်ခိၣ်, စံးဝဲလီၤ.
လၢစ့မိၢ်ပှၢ်တအိၣ်ဒီး စဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တအိၣ်အမဲာ် ညါ, ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအဆံးတဖၣ် ဘၣ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးစ့ၢ်ကီးဒီး တၢ် မုၢ်တၢ်ဘိအကံၢ်စီ,
တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတၢ်ဃုဖၠါလၢအဝဲသ့ၣ်စံာ်တၢ် ဟးထီၣ်အဂီၢ်, အိၣ်ဝဲအါမံၤအါကလုာ်, အဂ့ၢ် သူၣ်ဖျးပှၤသ့ပှၤ ဘၣ် ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤသနၢၣ်
ပှၤပၢဆှၢတၢ်တဖၣ်, စံးဝဲဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်, မုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလီၤ.
"ဒ်သိးပဘှါၡဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤကန့ၢ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်မၤသကိးဂ့ၤထီၣ် လၢပနံာ်တၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အကျါ, လၢ ပှၤမၤစံာ်ဖိဒီး
ပဒိၣ်ကရၢအဖုဖုတဖၣ်အကျါလီၤ." အူလၣ်ကၠီၣ်စံး, "ပကဘၣ်စးထီၣ်မၤစ့ၢ်ကီး ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်လီၤ."
ကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ သဆၣ်ထီၣ်ပဒိၣ်ကရၢဘၣ်ထွဲတဖၣ် ဒီးတၢ် သူၣ်တၢ်ဖျးပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဖၣ် လၢကကွဲးပာ်လီၤတၢ်နဲၣ်ကျဲဒ် သိးကကွၢ်ထွဲတၢ်
လဲၤသးကဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး လၢခီထရဲးတၢ်မၤစံာ် ဒီးတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤကမျၢၢ် တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူအဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.
အူယဲမ့အီၣ်, လၢအမ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤဘုဟုကရၢ Myanmar Rice Federation ပှၤပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် စံးဝဲလၢတၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤအိၣ်
ပာ်လံလၢ တၢ်ကကွဲးပာ်လီၤတၢ်မၤအတကွီၢ် လၢခီ ထရဲးတၢ်မၤတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဂီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိခွံ ကလုာ်လၢအမ့ၢ် ဘု,
ဘုခ့, ကထံ, ဟီၣ်လာ်သဘ့, နံၣ်သိ, မုၢ်ဖီ, ပဲလါ, gram, ဒီးထီနီးအုၣ်တဖၣ်လီၤ.
ခီထရဲးတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး တၢ်မၤတကွီၢ် ကပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ထုးထီၣ်ကျီၢ်နုၢ်ထံလီၤ, အဝဲဒၣ်စံး. တၢ်မၤတကွီၢ်ကပၣ်ဃုာ်ဝဲ ခီထရဲး တၢ်အိၣ်
သးတၢ်ဘျၢ, တၢ်ပာ်တၢ်အပှ့ၤ, တၢ်အကံၢ်အစီအပတီၢ်, ဒီးတၢ်ထီၣ်ရူတ့အကျိၤအကျဲတဖၣ်လီၤ.
"ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်ခီထရဲး တၢ်ကဘၣ်မၢဆူၣ်မၤထွဲအီၤ ဒ်သိးတၢ်ပူၤဖျဲးကအိၣ်လၢ ပှၤဘျၢလီၤစ့အဂီၢ် ဒီးပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ် သုတ ၡူတဂ့ၤအ
ဂီၢ်လီၤ." အူယဲမ့အီၣ် စံးဝဲလီၤ.
တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တခါလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိကီၢ်ချၢပှၤဘျၢလီၤစ့တဖၣ် တအဲၣ်ဒိးဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတၢ်မၤ သနၢၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဘၣ်ဃး
ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်အဂီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဘျၢအတကွီၢ်တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတအိၣ် ဒီးခီပနံၣ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးတၢ်ဒီသဒၢလၢ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘျၢလီၤစ့အဂီၢ်အဃိလီၤ.
ကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ အူလၣ်ကၠီၣ် စံးဝဲလၢခီထရဲးတၢ်မၤစံာ် ကမ့ၢ်စုဖီၣ်လၢအလိၤသူ လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးသနၢၣ်တၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီအဂီၢ် လၢထံ
ကီၢ်အပူၤ, ဒီးတၢ်တၢ်မၤထွဲထီၣ်အီၤဒံးဆိ ဒံးဂ့ၤလၢပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအဆံးအဂီၢ် ဒီးနီၢ်သဘျ့ခီပနံၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လီၤ.
အိၣ်, ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တဖၣ်, အဂ့ၢ် အူလၣ်ကၠီၤ, လၢအမ့ၢ်တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး, တၢ်ဘုၣ်တၢ်ဖီၣ် ဒီးတၢ် ဟ့ၣ်ထံကိတိာ်ခိၣ်, စံးဝဲလီၤ.
လၢစ့မိၢ်ပှၢ်တအိၣ်ဒီး စဲးဖီကဟၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တအိၣ်အမဲာ် ညါ, ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအဆံးတဖၣ် ဘၣ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးစ့ၢ်ကီးဒီး တၢ် မုၢ်တၢ်ဘိအကံၢ်စီ,
တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢတၢ်ဃုဖၠါလၢအဝဲသ့ၣ်စံာ်တၢ် ဟးထီၣ်အဂီၢ်, အိၣ်ဝဲအါမံၤအါကလုာ်, အဂ့ၢ် သူၣ်ဖျးပှၤသ့ပှၤ ဘၣ် ဒီးစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤသနၢၣ်
ပှၤပၢဆှၢတၢ်တဖၣ်, စံးဝဲဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖဲ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်, မုၢ်လ့ၢ်ဧိၤအနံၤလီၤ.
"ဒ်သိးပဘှါၡဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်အံၤကန့ၢ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်မၤသကိးဂ့ၤထီၣ် လၢပနံာ်တၢ်မၤသ့ၣ်တဖၣ်အကျါ, လၢ ပှၤမၤစံာ်ဖိဒီး
ပဒိၣ်ကရၢအဖုဖုတဖၣ်အကျါလီၤ." အူလၣ်ကၠီၣ်စံး, "ပကဘၣ်စးထီၣ်မၤစ့ၢ်ကီး ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်လီၤ."
ကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ သဆၣ်ထီၣ်ပဒိၣ်ကရၢဘၣ်ထွဲတဖၣ် ဒီးတၢ် သူၣ်တၢ်ဖျးပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဖၣ် လၢကကွဲးပာ်လီၤတၢ်နဲၣ်ကျဲဒ် သိးကကွၢ်ထွဲတၢ်
လဲၤသးကဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး လၢခီထရဲးတၢ်မၤစံာ် ဒီးတၢ်မၤဂ့ၤထီၣ်ဟီၣ်ကဝီၤကမျၢၢ် တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူအဂီၢ်န့ၣ် လီၤ.
အူယဲမ့အီၣ်, လၢအမ့ၢ်ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤဘုဟုကရၢ Myanmar Rice Federation ပှၤပၢဆှၢရဲၣ်ကျဲၤတၢ်ခိၣ်ကျၢၢ် စံးဝဲလၢတၢ်ရဲၣ် တၢ်ကျဲၤအိၣ်
ပာ်လံလၢ တၢ်ကကွဲးပာ်လီၤတၢ်မၤအတကွီၢ် လၢခီ ထရဲးတၢ်မၤတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဂီၢ် လၢအပၣ်ဃုာ်တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိခွံ ကလုာ်လၢအမ့ၢ် ဘု,
ဘုခ့, ကထံ, ဟီၣ်လာ်သဘ့, နံၣ်သိ, မုၢ်ဖီ, ပဲလါ, gram, ဒီးထီနီးအုၣ်တဖၣ်လီၤ.
ခီထရဲးတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး တၢ်မၤတကွီၢ် ကပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ထုးထီၣ်ကျီၢ်နုၢ်ထံလီၤ, အဝဲဒၣ်စံး. တၢ်မၤတကွီၢ်ကပၣ်ဃုာ်ဝဲ ခီထရဲး တၢ်အိၣ်
သးတၢ်ဘျၢ, တၢ်ပာ်တၢ်အပှ့ၤ, တၢ်အကံၢ်အစီအပတီၢ်, ဒီးတၢ်ထီၣ်ရူတ့အကျိၤအကျဲတဖၣ်လီၤ.
"ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်ခီထရဲး တၢ်ကဘၣ်မၢဆူၣ်မၤထွဲအီၤ ဒ်သိးတၢ်ပူၤဖျဲးကအိၣ်လၢ ပှၤဘျၢလီၤစ့အဂီၢ် ဒီးပှၤမၤစံာ်ဖိတဖၣ် သုတ ၡူတဂ့ၤအ
ဂီၢ်လီၤ." အူယဲမ့အီၣ် စံးဝဲလီၤ.
တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တခါလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိကီၢ်ချၢပှၤဘျၢလီၤစ့တဖၣ် တအဲၣ်ဒိးဘျၢလီၤစ့လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတၢ်မၤ သနၢၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဘၣ်ဃး
ခီထရဲးတၢ်မၤစံာ်အဂီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်ဘျၢအတကွီၢ်တၢ်ကွဲးပာ်လီၤတအိၣ် ဒီးခီပနံၣ်တဖၣ်အဲၣ်ဒိးတၢ်ဒီသဒၢလၢ အဝဲသ့ၣ်တၢ်ဘျၢလီၤစ့အဂီၢ်အဃိလီၤ.
ကိတိာ်ခိၣ်ခံဂၤတဂၤ အူလၣ်ကၠီၣ် စံးဝဲလၢခီထရဲးတၢ်မၤစံာ် ကမ့ၢ်စုဖီၣ်လၢအလိၤသူ လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးသနၢၣ်တၢ်လဲၤထီၣ် လဲၤထီအဂီၢ် လၢထံ
ကီၢ်အပူၤ, ဒီးတၢ်တၢ်မၤထွဲထီၣ်အီၤဒံးဆိ ဒံးဂ့ၤလၢပှၤမၤစံာ်ဖိလၢအဆံးအဂီၢ် ဒီးနီၢ်သဘျ့ခီပနံၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လီၤ.