တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတ၀ၢ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တလီၤတံၢ်လီၤမံ ဖဲ ၂၀၁၇
တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတ၀ၢ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တလီၤတံၢ်လီၤမံ ဖဲ ၂၀၁၇
Myanmar Times, 30 Dec 2016
URL: http://www.mmtimes.com/index.php/business/24373-farming-sector-faces-uncertain-2017.html
ပှၤမၤစံာ်ဖိဒီး ပှၤလၢအမၤတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးပနံာ်တၢ်မၤတဖၣ် မုၢ်လၢ်၀ဲလၢကထံၣ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတ၀ၢ ကဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်လၢ ပဒိၣ်သီအစိၤန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤတဂ့ၤ, စ့လဲအပှ့ၤလၢတဂၢၢ်တကျၢၤ ဒီးတၢ်ဆှၢပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤဆူတရူးကီၢ်လီၤစှၤ, လၢတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိ တနံၣ်
အံၤကမ့ၢ်နံၣ်လၢအနးန့ၣ်လီၤ. လၢ အနံၣ် ၂၀၁၇ အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဂ့ၤထီၣ်ကအိၣ်တမံၤမံၤဒါ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢကျိၣ်စ့သနၢၣ်, တၢ်ထုး
ထီၣ်ဆါတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဆူကီၢ်ချၢအဖၠါ, ဒီးတၢ်စူးကါစဲးဖီကဟၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢဆၢကတီၢ်အခဲအံၤ အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထံကီၢ်အပှၤသူၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် ညီနုၢ်ဒီးသးသမူအ တၢ်အူတရံးလၢ တၢ်ဘၣ်ဟံးလိၣ်စ့, တၢ်ကသူၣ် လီၤတၢ်, တၢ်ကူးဘၣ်က့ၤတၢ် ဒီးတၢ်ဘၣ်လိးကဒါ
က့ၤဒ့ၣ်ကမၣ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂ့ၢ်လီၤ. ခီဖျိ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်အံၤအဃိ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတၢ်မၤသနၢၣ်ဘၣ်
ဒိ ဆါ၀ဲဒိၣ်မး ဒီးလီၤဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီန့ၣ်လီၤ. တၢ် သူၣ်တၢ်ဖျး မ့ၢ်ထံကီၢ်အမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အမျးက ယၤ ၇၀ လီၤ.
"တနံၣ်ညါအံၤယတန့ၢ်တၢ်အထိးနါဘၣ်. ယမုၢ် လၢ်လၢ ယကန့ၢ်အါထီၣ် ခဲမဟိတနံၣ်လီၤ. ဘၣ် ဆၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ ယတဲ၀ံၤတဲက့ၤကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ,
ဒီးအခဲအံၤ ယသးနံၣ်အိၣ် ၆၀ လံ." ပှၤမၤစံာ်ဖိအူစါ၀့စံး၀ဲ လၢ တၢ်သးတမုာ်အပူၤလီၤ. တနံၣ်အံၤအ၀ဲဒၣ်သူၣ် ပဲချံ လါဒီးပထီးဆီဖိ ဖဲအကူးဘု၀ံၤအ
ခါလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ဆိမိၣ်ပာ်၀ဲလၢ တၢ်စူၤခါဘုလၢအသူၣ်၀ဲလၢစံာ် လီၢ်နွံအ့ခၢၣ်အပူၤ အတၢ်ကန့ၢ်အါဒီးကလိးဘၣ်က့ၤအကမၢ် ဒီးတၢ်လၢအအိၣ်တ့ၢ်ကမ့ၢ်စ့မိၢ်ပှၢ်
လၢ ကသူၣ်က ဒါက့ၤဘုလၢခံတဘျီအဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ်တကဲထီၣ်ဒ်န့ၣ် ဘၣ်. အဘုဟး ထီၣ်စှၤ ဒီးဘုဖၠါအပှ့ၤစ့ၢ်ကီးတဂ့ၤဘၣ်. "ယပီၣ်လီၤထူတနီၤ,ဘၣ်
ဆၣ်ယဟ့ၣ်ကဒါက့ၤစ့လၢယလိၢ်န့ၢ် လၢယသူၣ်ပဲ အဂီၢ် တန့ၢ်ဒံးဘၣ်." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ပှၤထူစံာ်ဖိလၢအဆံးဒ်သိးအီၤ တၢ်တယာ်၀ဲကအိၣ်အစှၤကတၢၢ် ၂ ကကွဲၢ်, ဒီးလၢအကျါအစှၤကတၢၢ် ၁.၈ ကကွဲၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအိၣ် ဒီးဒ့ၣ်ကမၢ်တဖၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်အခိၣ်အနၢ်လၢအဒိၣ်အထီလၢ သူၣ်ဖျးတၢ်မၤအပူၤ မုၢ်လၢ်တ့ၢ်၀ဲလၢ တၢ်ကဂ့ၤထီၣ်လၢ ၂၀၁၆ လီၤ. အူန့ၢ်လ့စ့ၣ်, လၢအမ့ၢ် နဲၢ်ရွဲၣ်သဃဲၤလၢ ကီၢ်
ပယီၤဘုဟုကရၢစၢဖှိၣ်, စံး၀ဲလၢ သူၣ်ဖျးတၢ်မၤခီပနံၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်၀ဲ လၢပဒိၣ်ပၢတၢ် သီအဆၢကတီၢ်, "တၢ်ဆီတလဲကအိၣ်အါဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ
အြကၢးအဘၣ် ကအိၣ်ဒိၣ်ထီၣ်" န့ၣ်လီၤ. "ဘၣ်ဆၣ်, ၂၀၁၆ မ့ၢ်နံၣ်လၢအကီခဲနီၢ်နီၢ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ထံလုၣ်ဘၢတၢ်လၢ ၂၀၁၅ ဒီးတဘျီကဒီးလၢ ၂၀၁၆, တမ့ၢ်ထဲလၢအမၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤဘုဟုဘၣ်, ဟးဂီၤစ့ၢ်ကီး စံာ်လီၢ်နးလီၢ်, ဒီးလၢတၢ်လီၢ်တတီၤတီၤ
စံာ်လီၢ်တဖၣ် လီၤဘျၢလၢတၢ်ကမှံၤမှိးလၢအစီှၤလၢအတၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ် ဆၣ်, သူၣ်ဖျးကိတိၤထီဘိနဲၢ် ရွဲၣ်, အူမၠိတ့ၣ်ထိစံး၀ဲ, မ့ၢ်နာ်သက့ထံလုၣ်
ဘၢတၢ်, စံာ်လီၢ် ၁၅.၂၄ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ်လၢပှၤ သူၣ်ဘုဂ့ၤ (၅.၅ ကကွဲၢ်ဟဲၢ်ထၢၣ်, မ့တမ့ၢ် ၉၃.၁၃ မျးကယၤလၢခဲလၢာ်အကျါ) တဖၣ်တၢ်သူၣ်ဘုန့ၢ်ဒံး
ဒၣ်တၢ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်အ၀ဲန့ၣ်၀ံၤဒီး ပှၤမၤစံာ်ဖိကဘၣ်ဆါကဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘုဟုလီၤ. တနံၣ်အံၤ, တရူးကီၢ် လၢအမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢတၢ် ထုးထီၣ်ဆါဘုဟုဆူအီၤအါကတၢၢ်
- လူၤဖီၣ်၀ဲတၢ်လၢအ၀ဲဒၣ်ပာ်၀ဲလၢအမ့ၢ် ဘုဟုဒီးစံာ်ပူၤတၢ်ဟးထီၣ်လၢအဂၤ လၢ ကီၢ်ပယီၤ လၢတၢ်စိာ်နုာ်ဆူ အကီၢ်ပူၤလၢတဖိးသဲစး, အဃိဘုဟုအပှ့ၤ
လီၤ၀ဲလီၤ.
ဘုစဲးကစၢ် ကိၣ်န့ၢ်စိ, လၢအအိၣ်လၢန့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၢ်, စံး၀ဲအပူၤကွံာ်တလါ, "မ့ၢ်လၢတရူးတၢ်ြတီကျဲအဃိသတးဒီး, ပှၤပှ့ၤဘု လၢတၢ်ဘၢၣ်တီၤလၢအပှ့ၤဘုလၢ
ပှၤမၤစံာ်ဖိအိၣ်တဖၣ်, တပှ့ၤလၢၤဘုဘၣ်. နးန့ၢ်အန့ၢ်, ဘုတၢ်ဟးထီၣ်တဂ့ၤ, ဒီးမူ ခိၣ်စူၤအဆၢတတဲာ်အဃိ, တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ ဘုကဟးဂီၤမ့ၢ်လၢတၢ်
စုၣ်စီၣ်အဃိလီၤ. ဘုအဖၠါ ဟးဂီၤ၀ဲလီၤ."
ဘုအပှ့ၤလီၤ အိၣ်လၢအနံၣ်အဆံလံ, ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တနံၣ်အံၤ တၢ်အပှ့ၤလီၤနးကတၢၢ်လီၤ, အူမၠိတ့ၣ်ထိ, စံး၀ဲလီၤ. ကီၢ်ပဒိၣ်ဘိး ဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ရဲၣ်တၢ်
ကျဲၤတခါလၢကပှ့ၤဘု လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤလီၤ, တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤကိတိၤ ပှၤနဲၣ်စၢၤတၢ်, အူမၠၣ်မိကၠီၣ် စံး၀ဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤလၢလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၃ ဒၣ်
လဲာ်, တၢ်တစးထီၣ်ပှ့ၤဒံး၀ဲဘၣ်.
ပဒိၣ်ကျဲးစၢးဃုထံဂုၤကီၢ်ဂၤဖၠါသီ လၢဘုဒီးစံာ်ပူၤတၢ်ဟးထီၣ်အဂၤတဖၣ်, လၢအပၣ်ဃုာ်၀ဲကီၢ်အ့ဒိၣ်နံၡါ, ကီၢ်ဖံးလံးပံ, အဲဖရံကး ဒီး ယူရပၤကီၢ်မိၢ်ပှၢ်တ
ဖၣ်, ဒီးပဲဒီးပထီးချံလၢအတၣ်လၢအကကွဲၢ် တၢ်ဆှၢဆါဘၣ်ဆူကီၢ်လၤသူကီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤလၢအပှ့ၤတၢ် တဖၣ် သံကွၢ်သံဒိး၀ဲကီၢ်ပယီၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤ
အကံၢ်အစီလီၤ. "ထံကီၢ်လၢအဂၤတဖၣ် တတူၢ် လိာ်ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်အကံၢ်အစီတၢ်ဂ့ၢ်အဃိလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲ ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် တၢ်
သူ၀ဲကသံၣ်က သီအါတလၢကွံာ်အခၢးလီၤ." ကိၣ်န့ၢ်စိ စံး၀ဲလီၤ.
ကီၢ်ပယီၤအတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး ဘၣ်တၢ်လဲၤကပာ်အီၤ ယံာ်လံလၢအနံၣ်အဆံတဖၣ်လံ, ဒီးတၢ်မၤကျဲလၢအသီဒီး တၢ်ပီး တၢ်လီစ့ၢ်ကီး တအိၣ်ဘၣ်. "ပတ
သ့ၣ်ညါတၢ်နီတမံၤဘၣ်," န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၢ်ပှၤမၤစံာ်ဖိ အူစါစ့စံး၀ဲလီၤ. "တၢ်မၤကျဲဒ်အမ့ၢ် Genetically Modified Organisms (GMO) ဒီး hybrids တဖၣ် မ့ၢ်
တၢ်အသီလၢပဂီၢ်လီၤ."
ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆှၢဆါဘုဆူကီၢ်ချၢဖၠါအဂ့ၢ်, အူန့ၢ်လ့စ့ၣ် စံး၀ဲ, ကီၢ်ပယီၤဘၣ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးဒီး ကီၣ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီး ဘံၣ်ယဲၢ် နၢ််, တမ့ၢ်ထဲလၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤအ
ကံၢ်အစီဘၣ်, လၢတၢ်အပှ့ၤဘၣ်စ့ၢ်ကီး အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤတဂ့ၤ, စ့လဲအပှ့ၤလၢတဂၢၢ်တကျၢၤ ဒီးတၢ်ဆှၢပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤဆူတရူးကီၢ်လီၤစှၤ, လၢတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဃိ တနံၣ်
အံၤကမ့ၢ်နံၣ်လၢအနးန့ၣ်လီၤ. လၢ အနံၣ် ၂၀၁၇ အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဂ့ၤထီၣ်ကအိၣ်တမံၤမံၤဒါ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဆီၣ်ထွဲလၢကျိၣ်စ့သနၢၣ်, တၢ်ထုး
ထီၣ်ဆါတၢ်ဖိတၢ်လံၤ ဆူကီၢ်ချၢအဖၠါ, ဒီးတၢ်စူးကါစဲးဖီကဟၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢဆၢကတီၢ်အခဲအံၤ အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.
ထံကီၢ်အပှၤသူၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် ညီနုၢ်ဒီးသးသမူအ တၢ်အူတရံးလၢ တၢ်ဘၣ်ဟံးလိၣ်စ့, တၢ်ကသူၣ် လီၤတၢ်, တၢ်ကူးဘၣ်က့ၤတၢ် ဒီးတၢ်ဘၣ်လိးကဒါ
က့ၤဒ့ၣ်ကမၣ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂ့ၢ်လီၤ. ခီဖျိ တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တ ဖၣ်အံၤအဃိ တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးတၢ်မၤသနၢၣ်ဘၣ်
ဒိ ဆါ၀ဲဒိၣ်မး ဒီးလီၤဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီန့ၣ်လီၤ. တၢ် သူၣ်တၢ်ဖျး မ့ၢ်ထံကီၢ်အမုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်အမျးက ယၤ ၇၀ လီၤ.
"တနံၣ်ညါအံၤယတန့ၢ်တၢ်အထိးနါဘၣ်. ယမုၢ် လၢ်လၢ ယကန့ၢ်အါထီၣ် ခဲမဟိတနံၣ်လီၤ. ဘၣ် ဆၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ ယတဲ၀ံၤတဲက့ၤကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ,
ဒီးအခဲအံၤ ယသးနံၣ်အိၣ် ၆၀ လံ." ပှၤမၤစံာ်ဖိအူစါ၀့စံး၀ဲ လၢ တၢ်သးတမုာ်အပူၤလီၤ. တနံၣ်အံၤအ၀ဲဒၣ်သူၣ် ပဲချံ လါဒီးပထီးဆီဖိ ဖဲအကူးဘု၀ံၤအ
ခါလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ဆိမိၣ်ပာ်၀ဲလၢ တၢ်စူၤခါဘုလၢအသူၣ်၀ဲလၢစံာ် လီၢ်နွံအ့ခၢၣ်အပူၤ အတၢ်ကန့ၢ်အါဒီးကလိးဘၣ်က့ၤအကမၢ် ဒီးတၢ်လၢအအိၣ်တ့ၢ်ကမ့ၢ်စ့မိၢ်ပှၢ်
လၢ ကသူၣ်က ဒါက့ၤဘုလၢခံတဘျီအဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ်တကဲထီၣ်ဒ်န့ၣ် ဘၣ်. အဘုဟး ထီၣ်စှၤ ဒီးဘုဖၠါအပှ့ၤစ့ၢ်ကီးတဂ့ၤဘၣ်. "ယပီၣ်လီၤထူတနီၤ,ဘၣ်
ဆၣ်ယဟ့ၣ်ကဒါက့ၤစ့လၢယလိၢ်န့ၢ် လၢယသူၣ်ပဲ အဂီၢ် တန့ၢ်ဒံးဘၣ်." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ပှၤထူစံာ်ဖိလၢအဆံးဒ်သိးအီၤ တၢ်တယာ်၀ဲကအိၣ်အစှၤကတၢၢ် ၂ ကကွဲၢ်, ဒီးလၢအကျါအစှၤကတၢၢ် ၁.၈ ကကွဲၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအိၣ် ဒီးဒ့ၣ်ကမၢ်တဖၣ်လီၤ.
ပဒိၣ်အခိၣ်အနၢ်လၢအဒိၣ်အထီလၢ သူၣ်ဖျးတၢ်မၤအပူၤ မုၢ်လၢ်တ့ၢ်၀ဲလၢ တၢ်ကဂ့ၤထီၣ်လၢ ၂၀၁၆ လီၤ. အူန့ၢ်လ့စ့ၣ်, လၢအမ့ၢ် နဲၢ်ရွဲၣ်သဃဲၤလၢ ကီၢ်
ပယီၤဘုဟုကရၢစၢဖှိၣ်, စံး၀ဲလၢ သူၣ်ဖျးတၢ်မၤခီပနံၣ်တဖၣ်ဆိကမိၣ်၀ဲ လၢပဒိၣ်ပၢတၢ် သီအဆၢကတီၢ်, "တၢ်ဆီတလဲကအိၣ်အါဒီး တၢ်အိၣ်သးလၢ
အြကၢးအဘၣ် ကအိၣ်ဒိၣ်ထီၣ်" န့ၣ်လီၤ. "ဘၣ်ဆၣ်, ၂၀၁၆ မ့ၢ်နံၣ်လၢအကီခဲနီၢ်နီၢ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ.
ထံလုၣ်ဘၢတၢ်လၢ ၂၀၁၅ ဒီးတဘျီကဒီးလၢ ၂၀၁၆, တမ့ၢ်ထဲလၢအမၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤဘုဟုဘၣ်, ဟးဂီၤစ့ၢ်ကီး စံာ်လီၢ်နးလီၢ်, ဒီးလၢတၢ်လီၢ်တတီၤတီၤ
စံာ်လီၢ်တဖၣ် လီၤဘျၢလၢတၢ်ကမှံၤမှိးလၢအစီှၤလၢအတၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ် ဆၣ်, သူၣ်ဖျးကိတိၤထီဘိနဲၢ် ရွဲၣ်, အူမၠိတ့ၣ်ထိစံး၀ဲ, မ့ၢ်နာ်သက့ထံလုၣ်
ဘၢတၢ်, စံာ်လီၢ် ၁၅.၂၄ ကကွဲၢ်အ့ခၢၣ်လၢပှၤ သူၣ်ဘုဂ့ၤ (၅.၅ ကကွဲၢ်ဟဲၢ်ထၢၣ်, မ့တမ့ၢ် ၉၃.၁၃ မျးကယၤလၢခဲလၢာ်အကျါ) တဖၣ်တၢ်သူၣ်ဘုန့ၢ်ဒံး
ဒၣ်တၢ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်အ၀ဲန့ၣ်၀ံၤဒီး ပှၤမၤစံာ်ဖိကဘၣ်ဆါကဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘုဟုလီၤ. တနံၣ်အံၤ, တရူးကီၢ် လၢအမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢတၢ် ထုးထီၣ်ဆါဘုဟုဆူအီၤအါကတၢၢ်
- လူၤဖီၣ်၀ဲတၢ်လၢအ၀ဲဒၣ်ပာ်၀ဲလၢအမ့ၢ် ဘုဟုဒီးစံာ်ပူၤတၢ်ဟးထီၣ်လၢအဂၤ လၢ ကီၢ်ပယီၤ လၢတၢ်စိာ်နုာ်ဆူ အကီၢ်ပူၤလၢတဖိးသဲစး, အဃိဘုဟုအပှ့ၤ
လီၤ၀ဲလီၤ.
ဘုစဲးကစၢ် ကိၣ်န့ၢ်စိ, လၢအအိၣ်လၢန့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၢ်, စံး၀ဲအပူၤကွံာ်တလါ, "မ့ၢ်လၢတရူးတၢ်ြတီကျဲအဃိသတးဒီး, ပှၤပှ့ၤဘု လၢတၢ်ဘၢၣ်တီၤလၢအပှ့ၤဘုလၢ
ပှၤမၤစံာ်ဖိအိၣ်တဖၣ်, တပှ့ၤလၢၤဘုဘၣ်. နးန့ၢ်အန့ၢ်, ဘုတၢ်ဟးထီၣ်တဂ့ၤ, ဒီးမူ ခိၣ်စူၤအဆၢတတဲာ်အဃိ, တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ ဘုကဟးဂီၤမ့ၢ်လၢတၢ်
စုၣ်စီၣ်အဃိလီၤ. ဘုအဖၠါ ဟးဂီၤ၀ဲလီၤ."
ဘုအပှ့ၤလီၤ အိၣ်လၢအနံၣ်အဆံလံ, ဘၣ်ဆၣ်တၢ်တနံၣ်အံၤ တၢ်အပှ့ၤလီၤနးကတၢၢ်လီၤ, အူမၠိတ့ၣ်ထိ, စံး၀ဲလီၤ. ကီၢ်ပဒိၣ်ဘိး ဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ရဲၣ်တၢ်
ကျဲၤတခါလၢကပှ့ၤဘု လၢတၢ်လီၢ်တနီၤနီၤလီၤ, တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤကိတိၤ ပှၤနဲၣ်စၢၤတၢ်, အူမၠၣ်မိကၠီၣ် စံး၀ဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤလၢလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၃ ဒၣ်
လဲာ်, တၢ်တစးထီၣ်ပှ့ၤဒံး၀ဲဘၣ်.
ပဒိၣ်ကျဲးစၢးဃုထံဂုၤကီၢ်ဂၤဖၠါသီ လၢဘုဒီးစံာ်ပူၤတၢ်ဟးထီၣ်အဂၤတဖၣ်, လၢအပၣ်ဃုာ်၀ဲကီၢ်အ့ဒိၣ်နံၡါ, ကီၢ်ဖံးလံးပံ, အဲဖရံကး ဒီး ယူရပၤကီၢ်မိၢ်ပှၢ်တ
ဖၣ်, ဒီးပဲဒီးပထီးချံလၢအတၣ်လၢအကကွဲၢ် တၢ်ဆှၢဆါဘၣ်ဆူကီၢ်လၤသူကီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤလၢအပှ့ၤတၢ် တဖၣ် သံကွၢ်သံဒိး၀ဲကီၢ်ပယီၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤ
အကံၢ်အစီလီၤ. "ထံကီၢ်လၢအဂၤတဖၣ် တတူၢ် လိာ်ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤဘၣ် မ့ၢ်လၢတၢ်အကံၢ်အစီတၢ်ဂ့ၢ်အဃိလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်စံး၀ဲ ပတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် တၢ်
သူ၀ဲကသံၣ်က သီအါတလၢကွံာ်အခၢးလီၤ." ကိၣ်န့ၢ်စိ စံး၀ဲလီၤ.
ကီၢ်ပယီၤအတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး ဘၣ်တၢ်လဲၤကပာ်အီၤ ယံာ်လံလၢအနံၣ်အဆံတဖၣ်လံ, ဒီးတၢ်မၤကျဲလၢအသီဒီး တၢ်ပီး တၢ်လီစ့ၢ်ကီး တအိၣ်ဘၣ်. "ပတ
သ့ၣ်ညါတၢ်နီတမံၤဘၣ်," န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၢ်ပှၤမၤစံာ်ဖိ အူစါစ့စံး၀ဲလီၤ. "တၢ်မၤကျဲဒ်အမ့ၢ် Genetically Modified Organisms (GMO) ဒီး hybrids တဖၣ် မ့ၢ်
တၢ်အသီလၢပဂီၢ်လီၤ."
ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆှၢဆါဘုဆူကီၢ်ချၢဖၠါအဂ့ၢ်, အူန့ၢ်လ့စ့ၣ် စံး၀ဲ, ကီၢ်ပယီၤဘၣ်ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးဒီး ကီၣ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီး ဘံၣ်ယဲၢ် နၢ််, တမ့ၢ်ထဲလၢတၢ်ဖိတၢ်လံၤအ
ကံၢ်အစီဘၣ်, လၢတၢ်အပှ့ၤဘၣ်စ့ၢ်ကီး အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.