တၢ်ပိာ် "တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်" အကျဲ
တၢ်ပိာ် "တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်" အကျဲ
The Myanmar Times, 09 Mar 2017
URL: http://www.mmtimes.com/index.php/special-features/educentre/25300-walking-the-road-to-rule-of-law.html
သဲစးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တၢ်လိၣ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ် အဂီၢ် လၢတၢ်ကဆီတလဲမၤဂ့ၤထီၣ်ကီၢ်ပယီၤအဂီၢ်, ဒီး
ကမျၢၢ်တဖၣ်ဒ်သိးကအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအ လၢအပှဲၤအပူၤ ဒ်လၢအလီၤပလိာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအ သိးန့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါနံၣ်အါလါ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်အဂ့ၢ်လီၤ.
လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤပဒိၣ်အဖီလာ် လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ် မဲအီၤလၢ ဒီၢ်အီၣ်ဆါစူး ကၠံၣ်, မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤလၢတၢ်ကပာ်ဖျါ တၢ်
ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ကသွီနုာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ, ဒီးမ့ၢ်တၢ်အလိၣ်လၢ ကမျၢၢ်တဖၣ်ကအိၣ်မူထွဲဒ်
တၢ်သိၣ်တၢ်သီအသိးအဂီၢ်လီၤ. ဒ်သိးပမၤတၢ်၀ဲအံၤကန့ၢ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါဒီးနၢ်ပၢၢ်တၢ်သိၣ်တၢ် သီန့ၣ်လီၤ.
ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိးကသိၣ်လိဒီးဒီသဒၢကမျၢၢ် ဘၣ်ဃးအ၀ဲ
သ့ၣ်သဲစးအ ခွဲးအယာ်ဒီး အဆၢပနီၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲလၢတၢ်ကကဲထီၣ်ပှၤသ့တၢ်သိၣ်တၢ်သီ စးထီၣ်အသးလၢတၢ်သိၣ်
တၢ်သီကၠိန့ၣ်လီၤ.
ပှၤကၠိဖိလၢအဒိးစဲးဖျိ တၢ်နုာ်လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတၢ်ဒိးစဲး ဒီးအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသ့တၢ်သိၣ်တၢ်သီ, ကျဲအိၣ်ဒၣ်ခံဘိလၢအ
ဂီၢ် လၢကီၢ်ပ ယီၤပူၤလီၤ - တၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအလံာ် ဒီးထီၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢမုၢ်ဆါခီ မ့တမ့ၢ် မၤလိတၢ်လၢတၢ်
ဒ့ၣ်စၢၤယံၤ, ပှဲၤထီၣ်ယဲၢ် နံၣ်လီၤ.
တၢ်သိၣ်တၢ်သီမ့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်ကံၢ်စီတခါ လၢတၢ်သိၣ်လိအီၤလၢဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ ကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ် ဒီးကၠိဖိလၢအဒိး
စဲးတၢ်နုာ် လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတၢ်ဒိးစဲး လၢအန့ၢ်အမးလၢ ၃၀၀ ဆူဖီခိၣ်တဖၣ်ဧိၤ, မၤလိတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤလိ
မိၢ်ပှၢ်သ့၀ဲလီၤ. တၢ် နုာ်လီၤကၠိတၢ်ဒိးစဲးအမးလၢကဘၣ်န့ၢ် တနံၣ်ဒီးတနံၣ်လီၤဆီလိာ်အသး ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိအိၣ်သူၣ်လီၤသးအ ဖီခိၣ် လၢကီၢ်ခီဒီးကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂၀၁၆-၁၇ ကၠိၣ်နံၣ်အပူၤ, တၢ်နုာ်လီၤဒိတၢ်ဒိးစဲး လၢကၠိဖိလၢကထီၣ်ကၠိလၢမုၢ်ဆါခီ အိၣ်၀ဲ ၃၅၀ ဂၤ, ဒီးကၠိဖိလၢက
မၤလိတၢ် လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤ အိၣ်၀ဲ ၃၀၀ ဂၤလီၤ. ကၠိဖိလၢအထီၣ်ကၠိလၢမုၢ်ဆါခီအဂီၢ် တၢ်လိၣ်ဆိလၢကမၤလိ တၢ်
သိၣ်တၢ်သီသ့ မ့တအိၣ် နီတမံၤဘၣ်ဆၣ်, ကၠိဖိလၢအမၤလိတၢ်လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတဖၣ်အဂီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒိးန့ၢ်
၀ဲအမး ၅၀ လၢကိၤလၤ၀ါအကျိာ် လၢတၢ်နုာ်လီၤကၠိတၢ်ဒိးစဲးအပူၤလီၤ.
သဲစးကၠိဖိလၢမၤလိတၢ်လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတဖၣ် ကဘၣ်မၤ၀ဲလံာ်တၢ်မၤလၢတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ် ဒီးကဘၣ်ထီၣ်မၤ
လိတၢ်လၢကၠိ အသီတဆံ နးနးကျံၤကျံၤ ကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ကၠိဖိလၢအထီၣ်မုၢ်ဆါခီကၠိ ကဘၣ်မၤလိ၀ဲသဲစးအ
လံာ် ကၠိနံၣ်ဒီတနံၣ်ကျၢၤ န့ၣ််လီၤ.
Art ဒီး Science ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကိတိာ်အဖီလာ် လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ခဲလၢာ်အိၣ်၀ဲ ၄၈ ဖျၢၣ်
လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကၠိလၢအသိၣ်လိ သဲစးအလံာ်အိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၆ ဖျၢၣ်လီၤ. ကၠိဖိလၢအမၤန့ၢ်အမးအါန့ၢ်ဒံး ၆၅ မးလၢလံာ် ၅ ဘ့ၣ်လၢာ်လၢလီၢ်ခံကတၢၢ်အနံၣ်တၢ်ဒိးစဲးတဖၣ် ကဆဲးထီၣ်မၤလိ LL.M (Master of Law) ကသ့လီၤ.
ပှၤလၢအသးဆူၣ်မၤလိဘၣ်ဃးသဲစးအဂ့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်တအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပီၢ်ရီဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်သိၣ်လိအိၣ်၀ဲခံခါလၢ
အဟ့ၣ် “လံာ်အုၣ်သးဘၣ်ဃး ပနံာ်တၢ်မၤသဲစး” “Diploma in Business Law” န့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်လိတခါန့ၣ်မ့ၢ်
ဘၣ်တၢ်မၤသဃဲၤ သကိးအီၤလၢ တီၤထီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့၀ဲၤကျိၤ ဒီး သဲးစးဂ့ၢ်၀ီ၀ဲၤကျိၤ, ဒီးအဂၤတခါ ဘၣ်တၢ်
သိၣ်လိအီၤလၢ ပှၤကညီဂံၢ်ထံး ကံၢ်စီ၀ဲၤကျိၤ Human Resources Department န့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ဂ့ၤလီၤဆီတခါန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ နမၤလိသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် လၢ online သ့ဒၣ်ထဲလၢ ၀့ၢ်တကူၣ်တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤဖၠၣ်ဆိ
မိၤကၠိ ဖဲတၢ် သိၣ်လိခီဖျိတၢ်သံကွၢ်ဒီးတၢ်စံးဆၢအကျဲ တၢ်မၤအီၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. နမၤလိသဲးစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် ဒီးဒိး
စဲးလၢ online အကျဲသ့စ့ၢ် ကီးလီၤ.” စံၣ်တွ့ၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ သဲစး၀ဲၤကျိၤခိၣ်ခံဂၤတဂၤ အူကၠီၤလွ့ၤစံး၀ဲလီၤ.
“သနာ်က့, တၢ်ဆဲးလီၤမံၤဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လံာ်အလဲ နကဘၣ်မၤအီၤလၢနကစၢ်ဒၣ်နဲ ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ် တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတၢ်
ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ် သ့ဖၠၣ်ဆိမိကၠိန့ၣ်လီၤ.
“နဃ့န့ၢ်တၢ်သံကွၢ်မ့ၢ်၀ံၤ နဒိးစဲးလၢ online သ့လီၤ. နမ့ၢ်ဖျိ online တၢ်ဒိးစဲးဒီး, နမၤန့ၢ် ဒံၣ်ကရံၣ်သ့လီၤ.”
၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိဒီး မါတလ့ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်သဲစးအိၣ်လၢအကထိ ကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ ၀့ၢ်လၢအဂၤတဖၣ် ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်လၢသဲစး အနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲစှၤဂၤလီၤ, အူကၠီၤလွ့ၤစံး၀ဲလီၤ.
ဖဲ ၂၀၁၆-၁၇ ကၠိနံၣ်တီၢ်ပူၤ, သဲစးကၠိဖိလၢထီၣ်မုၢ်ဆါခီကၠိဒီး တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤကၠိဖိလၢ စံၣ်တွ့ၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ အနီၢ်
ဂံၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်ဒၣ် ထဲ ၇၆ ဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်လၢ ၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတခီ, တနံၣ်အံၤတီၢ်ပူၤ မုၢ်ဆါခီကၠိဖိ
အိၣ်၀ဲ ၅၀ ဂၤဒီး တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤကၠိ ဖိအိၣ်၀ဲအဂၤ ၁၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ.
ကၠိဖိလၢဖျိထီၣ်သဲစး ဒိးန့ၢ် LL.B (Bachelor of Law) ဒံၣ်ကရံၣ်တဖၣ်, ဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်
ဒိၣ်စိ၀ံၤအ လီၢ်ခံ စးထီၣ်မၤတၢ်ဒ်ပီၢ်ရီမၤလိသ့အသး သ့၀ဲလီၤ.
“ပမၤန့ၢ်ဒံၣ်ကရံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, ပစးထီၣ်မၤတၢ်ဒ် သဲစးပှၤမၤလိသ့အသး သဲစးတၢ်မၤလီၢ်သ့လီၤ.” သဲစးကၠိဖိ
မၤလိတၢ်န့ၢ်ခံနံၣ် တနံၣ် မီၣ်အီၣ်သူၣ်ဟ့စံး၀ဲလီၤ.
နမၤတၢ်ဒ်ပှၤမၤလိသ့အသးဒီး သရၣ်တဂၤဂၤ တနံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, နဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်တဘျီကဒီး ဆူကွီၢ်
ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ အိၣ်ဃုာ် ဒီးလံာ်လဲၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်မၤလိသ့အသး ဒီးလံာ်အုၣ်သးလၢသရၣ်အအိၣ်, လၢကကဲထီၣ်ပီၢ်
ရီအဂီၢ်, သ့လီၤ.
တုၤမ့ၢ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အကံၢ်စီ လၢတၢ်လိၣ်တဖၣ်လၢပှဲၤဒီး, လၢသၢလါအတီၢ်ပူၤ တၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်နၤလၢ
ပီၢ်ရီန့ၣ်လီၤ.
ပီၢ်ရီတဂၤ စးထီၣ်လိာ်ကွီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်အပူၤသ့၀ဲ ဖဲအဆိကတၢၢ်သၢနံၣ်နုာ်လီၤမၤတၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်၀ဲ အံၤ, ဖဲပီၢ်ရီတဂၤ ကဘၣ်မၤန့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်နွံဖျၢၣ်အပူၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ,
နကဘၣ်ဆှၢထီၣ်ကဒီးလံာ်ပတံထီၣ် ဆူကီၢ်စၢဖှိၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ လၢကကဲထီၣ် ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီတဂၤ
အဂီၢ်လီၤ.
“နကဘၣ်အိၣ်ဒီးပီၢ်ရီအလံာ်အုၣ်သး တၢ်လဲၤခီဖျိသၢနံၣ်. နကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်လိာ်ကွီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်
လၢကီၢ် ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်နွံဖျၢၣ် လၢတဘၣ်ဒ်သိးလိာ်သးဘၣ်. နကဘၣ်အိၣ်ဒီးလံာ်အုၣ်သးလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.
“နကဘၣ်အၢၣ်လီၤအီလီၤနသး ခီဖျိဆှၢထီၣ်လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ လၢနတဃုလၢာ်တၢ်မၤလၢအဂၤဘၣ်.
ဃုာ်ဒီးလံာ်အုၣ်သး လၢ နအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းလၢအဂ့ၤ, နကဘၣ်ဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်ဆူ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်ကွီၢ်
ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ ဒ်သိးကကဲထီၣ်ဘၣ် ကွီၢ် ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီအဂီၢ်လီၤ.” ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီ ဒီၢ်ခဲၣ်စဲၤဒၤစံး၀ဲလီၤ.
လံာ်က့လဲၢ်က့ဒ်အမ့ၢ် ဟံၣ်ဒူၣ်စရီလံာ်အုၣ်သး ဒီးအိၣ်ဖျဲၣ်အလီၢ်အကျဲတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢ တၢ်ကပာ်ပနီၣ်
နၤဒ်ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢ အထီ ပီၢ်ရီတဂၤန့ၣ်လီၤ. နဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ် ခံနံၣ်ဃၣ်ဃၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, နလိာ်ကွီၢ်ဒ်ကွီၢ်
ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီတဂၤအသိးသ့ လီၤ.
ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီ, မ့ၢ်အပတီၢ်အထီကတၢၢ်လၢကီၢ်ပယီၤ, ဒီးလိာ်ကွီၢ်လၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်ခဲလၢာ် လၢကီၢ်အပူၤန့ၢ်လီၤ.
လၢထံကီၢ်လၢအိၣ်ဘူးဒီးကီၢ်ပယီၤ ဒီးလၢကီၢ်လၢအဂၤတဖၣ်, ပှၤတဂၤဒ်သိးကကဲထီၣ်ပီၢ်ရီဒီး ပှၤသ့တၢ်သိၣ်
တၢ်သီအဂီၢ်, မၤလိ တၢ်သ့တမ့ၢ်ထဲလၢ ကီၢ်ပဒိၣ်အဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိဧိၤဘၣ်, ထီၣ်သဲစးကၠိလၢအဂၤတဖၣ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.
ပှၤလၢမၤတၢ်လၢ သဲစးပှၤတ၀ၢတဖၣ်စံး၀ဲ, နမ့ၢ်မၤန့ၢ် Barrister degree လၢကီၢ်အဲကလံးဒီး, နလိာ်ကွီၢ်လၢ
ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့ လီၤ. လၢကီၢ်ပယီၤပီၢ်ရီ ဒ်သိးလိာ်ကွီၢ်ကန့ၢ်လၢ ထံကီၢ်လၢအဂၤအဂီၢ်, အ၀ဲဒၣ်ကဘၣ်မၤန့ၢ်
တၢ်ပျဲလၢ ထံကီၢ်လၢအပတံထီၣ်၀ဲ လၢကမၤတၢ်လၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီဒီး ပီၢ်ရီလၢထံကီၢ်အဂၤ လၢအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢကီၢ်ပယီၤ, အ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဆဲးလီၤအမံၤလၢ ကီၢ်
စၢဖှိၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် စိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢပှၤလၢအဖျိထီၣ်လၢသဲစးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ်အိၣ်၀ဲအါမး လၢကီၢ်ပယီၤအ
ပူၤလီၤ. နီၢ်ကစၢ် သဲစးတၢ်မၤခီပနံၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤဒ်သဲစးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်လၢခီပနံၣ်, လၢတၢ်ကစီၣ်သန့ ဒီး
လၢတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢ တၢ်ဘျၢနုာ်စ့မိၢ် ပှၢ်အါတဖၣ် အိၣ်၀ဲလီၤ.
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢကီၢ်ပယီၤ ကိးနံၣ်ဒဲးဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် သဲစးဖျိကၠိတဖၣ်လီၤ. ဒ်နီၢ်ဂံၢ်စရီအတၢ်ပာ်ဖျါအိၣ်၀ဲအသိး,
အခဲအံၤလၢကီၢ်ပ ယီၤအပူၤ, ပီၢ်ရီအနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲအဂၤ ၄၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်ဒီးကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီအနီၢ်ဂံၢ်မ့ၢ်၀ဲ
၁၁,၀၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ.
ဒီကလုာ်ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ကရၢစိ လီၢ်ခၢၣ်သးပၢဆှၢကမံးတံာ် ကရၢဖိ အူညၤ၀့စံး၀ဲလၢ, အ၀ဲဒၣ်ဘၣ်မၤလိသဲ
စးအလံာ်ယံာ်ယဲၢ် နံၣ်ဖဲ ၁၉၆၉ အဆၢကတီၢ်လီၤ. မၤလိ၀ဲလွံၢ်နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, အ၀ဲဒၣ်မၤန့ၢ်၀ဲ B.A. (Law) ဒံၣ်
ကရံၣ် ဒီးဆဲးမၤလိကဒီး၀ဲလၢခံတ နံၣ်၀ံၤ, အ၀ဲဒၣ်ဒိးန့ၢ်၀ဲ LL.B. ဒံၣ်ကရံၣ်လီၤ.
လၢအစိၤခဲအံၤ, ကၠိဖိတဖၣ်ဒ်သိးကမၤန့ၢ်၀ဲဒံၣ်ကရံၣ်အဂီၢ်, ကဘၣ်ဆဲးမၤလိ၀ဲတပယူာ်ဃီ ယံာ်ယဲၢ်နံၣ်လီၤ, အ
၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ. အူ ညၤ၀့ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ သးစၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤလိသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ်လီၤ.
“သဲစးမ့ၢ် တၢ်မၤလိလၢအကါဒိၣ်တခါလီၤ. နကလုၢ်အီၣ်နသးသမူ ဒ်သဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဂၤအသိး, မ့ၢ်ဂ့ၤ,
တမ့ၢ်ဂ့ၤ, နကဘၣ် သ့ၣ်ညါသဲစးအဂ့ၢ်အကျိၤလီၤ.
“သဲစးမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ဖံးတၢ်မၤတၢ်အဂီၢ်, ခီတရဲးတၢ်မၤအဂီၢ်, ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်, ဒီးတၢ်ဂုၤ
ဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လီၤ. ကီၢ်ပယီၤလိၣ်ဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် သးစၢ်သဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ်လၢအအါလီၤ.” အဂ့ၢ်,
အူညၤ၀့ စံး၀ဲလီၤ.
သဲစးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တၢ်အလိၣ်လၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီကပၢတၢ် လၢကီၢ်ပယီၤတၢ်ဘှီဘၣ်ဆီတလဲအဂီၢ်, ဒီး
လၢကမျၢၢ်ကအိၣ်မူ ဘၣ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢလၢပှဲၤပှဲၤအပူၤ ဒ်အလီၤပလိာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ်န့ၣ်
လီၤ. အဃိသတးဒီး သးစၢ်လၢကတီခိၣ်ရိၣ် မဲကီၢ်ပယီၤခါဆူညါတဖၣ်, ကဘၣ်သ့ၣ်ညါသဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ
အဂ့ၢ်, အ၀ဲသ့ၣ်ကမ့ၢ်ပှၤလုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ သဲစးတၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.
လၢဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ထံကီၢ်အပူၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလိၣ် ဒ်သိးဒီးတၢ်ကစိာ်ကဖီ
ထီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢ တၢ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအဂီၢ်, ဒီးဒ်သိးတၢ်ကဘှါၡဲ တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး တၢ်အကျိၤအကွာ်
လၢ တတီတြတၢ် သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ကမျၢၢ်တဖၣ်ဒ်သိးကအိၣ်မူဘၣ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအ လၢအပှဲၤအပူၤ ဒ်လၢအလီၤပလိာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအ သိးန့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအါနံၣ်အါလါ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်အဂ့ၢ်လီၤ.
လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤပဒိၣ်အဖီလာ် လၢဘၣ်တၢ်တီခိၣ်ရိၣ် မဲအီၤလၢ ဒီၢ်အီၣ်ဆါစူး ကၠံၣ်, မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤလၢတၢ်ကပာ်ဖျါ တၢ်
ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်ကသွီနုာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢတၢ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ, ဒီးမ့ၢ်တၢ်အလိၣ်လၢ ကမျၢၢ်တဖၣ်ကအိၣ်မူထွဲဒ်
တၢ်သိၣ်တၢ်သီအသိးအဂီၢ်လီၤ. ဒ်သိးပမၤတၢ်၀ဲအံၤကန့ၢ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါဒီးနၢ်ပၢၢ်တၢ်သိၣ်တၢ် သီန့ၣ်လီၤ.
ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ တၢ်လိၣ်ဘၣ်အါထီၣ် ပှၤသ့ပှၤဘၣ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိးကသိၣ်လိဒီးဒီသဒၢကမျၢၢ် ဘၣ်ဃးအ၀ဲ
သ့ၣ်သဲစးအ ခွဲးအယာ်ဒီး အဆၢပနီၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျဲလၢတၢ်ကကဲထီၣ်ပှၤသ့တၢ်သိၣ်တၢ်သီ စးထီၣ်အသးလၢတၢ်သိၣ်
တၢ်သီကၠိန့ၣ်လီၤ.
ပှၤကၠိဖိလၢအဒိးစဲးဖျိ တၢ်နုာ်လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတၢ်ဒိးစဲး ဒီးအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသ့တၢ်သိၣ်တၢ်သီ, ကျဲအိၣ်ဒၣ်ခံဘိလၢအ
ဂီၢ် လၢကီၢ်ပ ယီၤပူၤလီၤ - တၢ်ဟံးန့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီအလံာ် ဒီးထီၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢမုၢ်ဆါခီ မ့တမ့ၢ် မၤလိတၢ်လၢတၢ်
ဒ့ၣ်စၢၤယံၤ, ပှဲၤထီၣ်ယဲၢ် နံၣ်လီၤ.
တၢ်သိၣ်တၢ်သီမ့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်ကံၢ်စီတခါ လၢတၢ်သိၣ်လိအီၤလၢဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ ကီၢ်ပယီၤဒီတဘ့ၣ် ဒီးကၠိဖိလၢအဒိး
စဲးတၢ်နုာ် လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတၢ်ဒိးစဲး လၢအန့ၢ်အမးလၢ ၃၀၀ ဆူဖီခိၣ်တဖၣ်ဧိၤ, မၤလိတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤလိ
မိၢ်ပှၢ်သ့၀ဲလီၤ. တၢ် နုာ်လီၤကၠိတၢ်ဒိးစဲးအမးလၢကဘၣ်န့ၢ် တနံၣ်ဒီးတနံၣ်လီၤဆီလိာ်အသး ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိအိၣ်သူၣ်လီၤသးအ ဖီခိၣ် လၢကီၢ်ခီဒီးကီၢ်စဲၣ်တဖၣ်လီၤ.
ဖဲ ၂၀၁၆-၁၇ ကၠိၣ်နံၣ်အပူၤ, တၢ်နုာ်လီၤဒိတၢ်ဒိးစဲး လၢကၠိဖိလၢကထီၣ်ကၠိလၢမုၢ်ဆါခီ အိၣ်၀ဲ ၃၅၀ ဂၤ, ဒီးကၠိဖိလၢက
မၤလိတၢ် လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤ အိၣ်၀ဲ ၃၀၀ ဂၤလီၤ. ကၠိဖိလၢအထီၣ်ကၠိလၢမုၢ်ဆါခီအဂီၢ် တၢ်လိၣ်ဆိလၢကမၤလိ တၢ်
သိၣ်တၢ်သီသ့ မ့တအိၣ် နီတမံၤဘၣ်ဆၣ်, ကၠိဖိလၢအမၤလိတၢ်လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတဖၣ်အဂီၢ် အ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဒိးန့ၢ်
၀ဲအမး ၅၀ လၢကိၤလၤ၀ါအကျိာ် လၢတၢ်နုာ်လီၤကၠိတၢ်ဒိးစဲးအပူၤလီၤ.
သဲစးကၠိဖိလၢမၤလိတၢ်လၢတၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတဖၣ် ကဘၣ်မၤ၀ဲလံာ်တၢ်မၤလၢတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအ၀ဲသ့ၣ် ဒီးကဘၣ်ထီၣ်မၤ
လိတၢ်လၢကၠိ အသီတဆံ နးနးကျံၤကျံၤ ကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ကၠိဖိလၢအထီၣ်မုၢ်ဆါခီကၠိ ကဘၣ်မၤလိ၀ဲသဲစးအ
လံာ် ကၠိနံၣ်ဒီတနံၣ်ကျၢၤ န့ၣ််လီၤ.
Art ဒီး Science ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကိတိာ်အဖီလာ် လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ခဲလၢာ်အိၣ်၀ဲ ၄၈ ဖျၢၣ်
လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ကၠိလၢအသိၣ်လိ သဲစးအလံာ်အိၣ်ဒၣ်ထဲ ၁၆ ဖျၢၣ်လီၤ. ကၠိဖိလၢအမၤန့ၢ်အမးအါန့ၢ်ဒံး ၆၅ မးလၢလံာ် ၅ ဘ့ၣ်လၢာ်လၢလီၢ်ခံကတၢၢ်အနံၣ်တၢ်ဒိးစဲးတဖၣ် ကဆဲးထီၣ်မၤလိ LL.M (Master of Law) ကသ့လီၤ.
ပှၤလၢအသးဆူၣ်မၤလိဘၣ်ဃးသဲစးအဂ့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်တအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပီၢ်ရီဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်သိၣ်လိအိၣ်၀ဲခံခါလၢ
အဟ့ၣ် “လံာ်အုၣ်သးဘၣ်ဃး ပနံာ်တၢ်မၤသဲစး” “Diploma in Business Law” န့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်လိတခါန့ၣ်မ့ၢ်
ဘၣ်တၢ်မၤသဃဲၤ သကိးအီၤလၢ တီၤထီတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့၀ဲၤကျိၤ ဒီး သဲးစးဂ့ၢ်၀ီ၀ဲၤကျိၤ, ဒီးအဂၤတခါ ဘၣ်တၢ်
သိၣ်လိအီၤလၢ ပှၤကညီဂံၢ်ထံး ကံၢ်စီ၀ဲၤကျိၤ Human Resources Department န့ၣ်လီၤ.
“တၢ်ဂ့ၤလီၤဆီတခါန့ၣ်မ့ၢ်၀ဲ နမၤလိသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် လၢ online သ့ဒၣ်ထဲလၢ ၀့ၢ်တကူၣ်တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤဖၠၣ်ဆိ
မိၤကၠိ ဖဲတၢ် သိၣ်လိခီဖျိတၢ်သံကွၢ်ဒီးတၢ်စံးဆၢအကျဲ တၢ်မၤအီၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. နမၤလိသဲးစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် ဒီးဒိး
စဲးလၢ online အကျဲသ့စ့ၢ် ကီးလီၤ.” စံၣ်တွ့ၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ သဲစး၀ဲၤကျိၤခိၣ်ခံဂၤတဂၤ အူကၠီၤလွ့ၤစံး၀ဲလီၤ.
“သနာ်က့, တၢ်ဆဲးလီၤမံၤဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လံာ်အလဲ နကဘၣ်မၤအီၤလၢနကစၢ်ဒၣ်နဲ ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ် တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤတၢ်
ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ် သ့ဖၠၣ်ဆိမိကၠိန့ၣ်လီၤ.
“နဃ့န့ၢ်တၢ်သံကွၢ်မ့ၢ်၀ံၤ နဒိးစဲးလၢ online သ့လီၤ. နမ့ၢ်ဖျိ online တၢ်ဒိးစဲးဒီး, နမၤန့ၢ် ဒံၣ်ကရံၣ်သ့လီၤ.”
၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိဒီး မါတလ့ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်သဲစးအိၣ်လၢအကထိ ကိးနံၣ်ဒဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢ ၀့ၢ်လၢအဂၤတဖၣ် ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်လၢသဲစး အနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲစှၤဂၤလီၤ, အူကၠီၤလွ့ၤစံး၀ဲလီၤ.
ဖဲ ၂၀၁၆-၁၇ ကၠိနံၣ်တီၢ်ပူၤ, သဲစးကၠိဖိလၢထီၣ်မုၢ်ဆါခီကၠိဒီး တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤကၠိဖိလၢ စံၣ်တွ့ၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ အနီၢ်
ဂံၢ်ခဲလၢာ်အိၣ်ဒၣ် ထဲ ၇၆ ဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်မ့မ့ၢ်လၢ ၀့ၢ်တကူၣ်ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိတခီ, တနံၣ်အံၤတီၢ်ပူၤ မုၢ်ဆါခီကၠိဖိ
အိၣ်၀ဲ ၅၀ ဂၤဒီး တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤယံၤကၠိ ဖိအိၣ်၀ဲအဂၤ ၁၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ.
ကၠိဖိလၢဖျိထီၣ်သဲစး ဒိးန့ၢ် LL.B (Bachelor of Law) ဒံၣ်ကရံၣ်တဖၣ်, ဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ကီၢ်စၢဖှိၣ်ဘျီၣ်
ဒိၣ်စိ၀ံၤအ လီၢ်ခံ စးထီၣ်မၤတၢ်ဒ်ပီၢ်ရီမၤလိသ့အသး သ့၀ဲလီၤ.
“ပမၤန့ၢ်ဒံၣ်ကရံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, ပစးထီၣ်မၤတၢ်ဒ် သဲစးပှၤမၤလိသ့အသး သဲစးတၢ်မၤလီၢ်သ့လီၤ.” သဲစးကၠိဖိ
မၤလိတၢ်န့ၢ်ခံနံၣ် တနံၣ် မီၣ်အီၣ်သူၣ်ဟ့စံး၀ဲလီၤ.
နမၤတၢ်ဒ်ပှၤမၤလိသ့အသးဒီး သရၣ်တဂၤဂၤ တနံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, နဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်တဘျီကဒီး ဆူကွီၢ်
ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ အိၣ်ဃုာ် ဒီးလံာ်လဲၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်မၤလိသ့အသး ဒီးလံာ်အုၣ်သးလၢသရၣ်အအိၣ်, လၢကကဲထီၣ်ပီၢ်
ရီအဂီၢ်, သ့လီၤ.
တုၤမ့ၢ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အကံၢ်စီ လၢတၢ်လိၣ်တဖၣ်လၢပှဲၤဒီး, လၢသၢလါအတီၢ်ပူၤ တၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်နၤလၢ
ပီၢ်ရီန့ၣ်လီၤ.
ပီၢ်ရီတဂၤ စးထီၣ်လိာ်ကွီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်အပူၤသ့၀ဲ ဖဲအဆိကတၢၢ်သၢနံၣ်နုာ်လီၤမၤတၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်၀ဲ အံၤ, ဖဲပီၢ်ရီတဂၤ ကဘၣ်မၤန့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်နွံဖျၢၣ်အပူၤ၀ံၤအလီၢ်ခံ,
နကဘၣ်ဆှၢထီၣ်ကဒီးလံာ်ပတံထီၣ် ဆူကီၢ်စၢဖှိၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ လၢကကဲထီၣ် ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီတဂၤ
အဂီၢ်လီၤ.
“နကဘၣ်အိၣ်ဒီးပီၢ်ရီအလံာ်အုၣ်သး တၢ်လဲၤခီဖျိသၢနံၣ်. နကဘၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်လိာ်ကွီၢ်တၢ်ဂ့ၢ်
လၢကီၢ် ရ့ၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်နွံဖျၢၣ် လၢတဘၣ်ဒ်သိးလိာ်သးဘၣ်. နကဘၣ်အိၣ်ဒီးလံာ်အုၣ်သးလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်န့ၣ်လီၤ.
“နကဘၣ်အၢၣ်လီၤအီလီၤနသး ခီဖျိဆှၢထီၣ်လံာ်တၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤ လၢနတဃုလၢာ်တၢ်မၤလၢအဂၤဘၣ်.
ဃုာ်ဒီးလံာ်အုၣ်သး လၢ နအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းလၢအဂ့ၤ, နကဘၣ်ဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ်ဆူ န့ၢ်ပၠံၣ်ဒီၣ်ကွီၢ်
ဘျီၣ်ဒိၣ်စိ ဒ်သိးကကဲထီၣ်ဘၣ် ကွီၢ် ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီအဂီၢ်လီၤ.” ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီ ဒီၢ်ခဲၣ်စဲၤဒၤစံး၀ဲလီၤ.
လံာ်က့လဲၢ်က့ဒ်အမ့ၢ် ဟံၣ်ဒူၣ်စရီလံာ်အုၣ်သး ဒီးအိၣ်ဖျဲၣ်အလီၢ်အကျဲတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢ တၢ်ကပာ်ပနီၣ်
နၤဒ်ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢ အထီ ပီၢ်ရီတဂၤန့ၣ်လီၤ. နဆှၢထီၣ်လံာ်ပတံထီၣ် ခံနံၣ်ဃၣ်ဃၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, နလိာ်ကွီၢ်ဒ်ကွီၢ်
ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီတဂၤအသိးသ့ လီၤ.
ကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီပီၢ်ရီ, မ့ၢ်အပတီၢ်အထီကတၢၢ်လၢကီၢ်ပယီၤ, ဒီးလိာ်ကွီၢ်လၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်ခဲလၢာ် လၢကီၢ်အပူၤန့ၢ်လီၤ.
လၢထံကီၢ်လၢအိၣ်ဘူးဒီးကီၢ်ပယီၤ ဒီးလၢကီၢ်လၢအဂၤတဖၣ်, ပှၤတဂၤဒ်သိးကကဲထီၣ်ပီၢ်ရီဒီး ပှၤသ့တၢ်သိၣ်
တၢ်သီအဂီၢ်, မၤလိ တၢ်သ့တမ့ၢ်ထဲလၢ ကီၢ်ပဒိၣ်အဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိဧိၤဘၣ်, ထီၣ်သဲစးကၠိလၢအဂၤတဖၣ်သ့စ့ၢ်ကီးလီၤ.
ပှၤလၢမၤတၢ်လၢ သဲစးပှၤတ၀ၢတဖၣ်စံး၀ဲ, နမ့ၢ်မၤန့ၢ် Barrister degree လၢကီၢ်အဲကလံးဒီး, နလိာ်ကွီၢ်လၢ
ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့ လီၤ. လၢကီၢ်ပယီၤပီၢ်ရီ ဒ်သိးလိာ်ကွီၢ်ကန့ၢ်လၢ ထံကီၢ်လၢအဂၤအဂီၢ်, အ၀ဲဒၣ်ကဘၣ်မၤန့ၢ်
တၢ်ပျဲလၢ ထံကီၢ်လၢအပတံထီၣ်၀ဲ လၢကမၤတၢ်လၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီဒီး ပီၢ်ရီလၢထံကီၢ်အဂၤ လၢအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢကီၢ်ပယီၤ, အ၀ဲသ့ၣ်ကဘၣ်ဆဲးလီၤအမံၤလၢ ကီၢ်
စၢဖှိၣ်ကွီၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် စိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢပှၤလၢအဖျိထီၣ်လၢသဲစးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးအယာ်အိၣ်၀ဲအါမး လၢကီၢ်ပယီၤအ
ပူၤလီၤ. နီၢ်ကစၢ် သဲစးတၢ်မၤခီပနံၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤဒ်သဲစးပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်လၢခီပနံၣ်, လၢတၢ်ကစီၣ်သန့ ဒီး
လၢတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢ တၢ်ဘျၢနုာ်စ့မိၢ် ပှၢ်အါတဖၣ် အိၣ်၀ဲလီၤ.
ဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိလၢကီၢ်ပယီၤ ကိးနံၣ်ဒဲးဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် သဲစးဖျိကၠိတဖၣ်လီၤ. ဒ်နီၢ်ဂံၢ်စရီအတၢ်ပာ်ဖျါအိၣ်၀ဲအသိး,
အခဲအံၤလၢကီၢ်ပ ယီၤအပူၤ, ပီၢ်ရီအနီၢ်ဂံၢ်အိၣ်၀ဲအဂၤ ၄၀,၀၀၀ ဘျဲၣ်ဒီးကွီၢ်ဘျီၣ်လၢအထီ ပီၢ်ရီအနီၢ်ဂံၢ်မ့ၢ်၀ဲ
၁၁,၀၀၀ ဘျဲၣ်လီၤ.
ဒီကလုာ်ဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ကရၢစိ လီၢ်ခၢၣ်သးပၢဆှၢကမံးတံာ် ကရၢဖိ အူညၤ၀့စံး၀ဲလၢ, အ၀ဲဒၣ်ဘၣ်မၤလိသဲ
စးအလံာ်ယံာ်ယဲၢ် နံၣ်ဖဲ ၁၉၆၉ အဆၢကတီၢ်လီၤ. မၤလိ၀ဲလွံၢ်နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, အ၀ဲဒၣ်မၤန့ၢ်၀ဲ B.A. (Law) ဒံၣ်
ကရံၣ် ဒီးဆဲးမၤလိကဒီး၀ဲလၢခံတ နံၣ်၀ံၤ, အ၀ဲဒၣ်ဒိးန့ၢ်၀ဲ LL.B. ဒံၣ်ကရံၣ်လီၤ.
လၢအစိၤခဲအံၤ, ကၠိဖိတဖၣ်ဒ်သိးကမၤန့ၢ်၀ဲဒံၣ်ကရံၣ်အဂီၢ်, ကဘၣ်ဆဲးမၤလိ၀ဲတပယူာ်ဃီ ယံာ်ယဲၢ်နံၣ်လီၤ, အ
၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလီၤ. အူ ညၤ၀့ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ သးစၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကမၤလိသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ်လီၤ.
“သဲစးမ့ၢ် တၢ်မၤလိလၢအကါဒိၣ်တခါလီၤ. နကလုၢ်အီၣ်နသးသမူ ဒ်သဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဂၤအသိး, မ့ၢ်ဂ့ၤ,
တမ့ၢ်ဂ့ၤ, နကဘၣ် သ့ၣ်ညါသဲစးအဂ့ၢ်အကျိၤလီၤ.
“သဲစးမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢ ဖံးတၢ်မၤတၢ်အဂီၢ်, ခီတရဲးတၢ်မၤအဂီၢ်, ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်, ဒီးတၢ်ဂုၤ
ဂၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ် လီၤ. ကီၢ်ပယီၤလိၣ်ဒုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် သးစၢ်သဲစးပှၤသ့ပှၤဘၣ်လၢအအါလီၤ.” အဂ့ၢ်,
အူညၤ၀့ စံး၀ဲလီၤ.
သဲစးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တၢ်အလိၣ်လၢ တၢ်သိၣ်တၢ်သီကပၢတၢ် လၢကီၢ်ပယီၤတၢ်ဘှီဘၣ်ဆီတလဲအဂီၢ်, ဒီး
လၢကမျၢၢ်ကအိၣ်မူ ဘၣ်လၢ တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလၢလၢပှဲၤပှဲၤအပူၤ ဒ်အလီၤပလိာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဂီၢ်န့ၣ်
လီၤ. အဃိသတးဒီး သးစၢ်လၢကတီခိၣ်ရိၣ် မဲကီၢ်ပယီၤခါဆူညါတဖၣ်, ကဘၣ်သ့ၣ်ညါသဲစးတၢ်သိၣ်တၢ်သီ
အဂ့ၢ်, အ၀ဲသ့ၣ်ကမ့ၢ်ပှၤလုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ သဲစးတၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တမ့ၢ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.
လၢဒံၣ်မိၣ်ကရ့ၣ်စံၣ်ထံကီၢ်အပူၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါသဲစးတၢ်ဘျၢအဂ့ၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလိၣ် ဒ်သိးဒီးတၢ်ကစိာ်ကဖီ
ထီၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီပၢ တၢ်လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤအဂီၢ်, ဒီးဒ်သိးတၢ်ကဘှါၡဲ တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး တၢ်အကျိၤအကွာ်
လၢ တတီတြတၢ် သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.