တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် - မ့ၢ်ကျဲဟးထီၣ်လၢ ပှၤလၢတၢ်ဟဲနုာ်စှၤတဖၣ်အဂီၢ်

...

တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် - မ့ၢ်ကျဲဟးထီၣ်လၢ ပှၤလၢတၢ်ဟဲနုာ်စှၤတဖၣ်အဂီၢ်

The Myanmar Times, 09 Mar 2017

URL: http://www.mmtimes.com/index.php/business/property-news/25199-heritage-preservation-potential-boost-for-tourism.html
တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး တၢ်သိၣ်လိသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ် မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလၢ ပှၤတ၀ၢကိးဖုဒဲးဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲ
ဒီးဘၣ်ဂဲၤ ပျုၢ်ဂဲၤဆှး၀ဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး တၢ်ဟ့ၣ်တၢ်သိၣ်လိ မ့ၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤ ကွာ်လၢအအိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ကိးခါဒဲး အပျိၢ်ဃံလီၤ. ပှၤ လၢအ
ပာ်လီၤဖီလ်စံၣ်တၢ်မၤအကျဲ, လၢအပၣ်ဃုာ်ကီၢ် ကၠီၣ်တဲၣ်ပဒိၣ်တဖၣ်, သ့ၣ်ညါ၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဂ့ၤမး, အဃိ ဒီးကျဲးစၢးထဲး
ဂံၢ်ထဲးဘါ ဒီးသူ၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်အဂံၢ်ထံးကံၢ်စီ လၢတၢ်သိၣ်လိပှၤမၤတၢ်ဂံၢ်ဘါကရူၢ် လၢကအိၣ်ဒီးစုတၢ် သ့တၢ်ဘၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ပှၤအါဂၤနၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢ ထဲလၢတၢ် မၤအါထီၣ် ပှၤမၤတၢ်ဂံၢ်ဘါကရူၢ်လၢအမၤတၢ်သ့ဧိၤ က ဆှၢပှၤဆူတၢ်ထူၣ်ဖျဲး ထီၣ်
လၢ “တၢ်ဟဲနုာ်စှၤအထု” န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဘျၢနုာ်စ့လၢ ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘှီထီၣ် လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိတကပၤ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်
သ့ၣ်လၢ တၢ်ကဆီတလဲတၢ်အိၣ်သးန့ၢ် လၢ စဲးဖီကဟၣ်အတၢ်ဟးထီၣ်လၢ အလုၢ်ပှ့ၤစှၤ ဆူစဲးဖီကဟၣ်အတၢ်ဟးထီၣ်
လၢအလုၢ်ပှ့ၤအါန့ၣ်လီၤ.

တၢ်မ့ၢ်ကွၢ်လၢကီၢ်အီစြထံယါအတၢ်အိၣ်သး, တၢ်သိၣ်လိတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ် ဒီးပှၤမၤတၢ်ဂံၢ်ဘါကရူၢ်လၢအစုသ့, လီၤဆီ ဒၣ်
တၢ်လၢ တၢ်ဘှီစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤ, တၢ်ပာ်၀ဲလၢမ့ၢ်တၢ်အရ့ဒိၣ် လၢထံကီၢ်အတၢ်ကျဲၤခိၣ်သ့ၣ်အပူၤ, ဒီးလၢပှၤအါဂၤအတၢ်
ထံၣ်, မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ် မိၢ်ပှၢ်လၢ ပထံကီၢ်ဂုာ်ထီၣ်ပသီထီၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.

ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပနံာ်တၢ်မၤအခၢၣ်စး အတၢ်ထံၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိအိၣ်၀ဲအါမးလၢ အ၀ဲသ့ၣ်ကမၢကမၣ်၀ဲလၢ ကီၢ်အီစြထံယါအ
တၢ်ဟံးမူ ဒါအပတီၢ် ဘၣ်ဃးအ၀ဲသ့ၣ်ထံကီၢ် စဲးဖီကဟၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ပနံာ်တၢ်ဖိတၢ်လံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖံးတၢ်မၤသ့ၣ်
တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ် လီၤအးလီၤ၀ဲန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤလၢ “တၢ်ဖီၣ်တၢ်မၤဃၢ” ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်လီၤ.

ဖဲအံၤမ့ၢ် တၢ်အကါဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်သူၣ်ပာ် သး, အီစြထံယါထံကီၢ်ပှၤကၠိဖိသးနံၣ် ၁၄ နံၣ်ဆူဖီခိၣ်အမျးကယၤ ၈၀
ဃုထၢ တၢ်စုသ့ၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ အါန့ၢ်ဒံးမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တက့ၢ်လီၤ. အ၀ဲအံၤ
မ့ၢ်တၢ်လီၤဆီလၢ OECD ထံကီၢ်တဘ့ၣ်အဂီၢ်, လၢအ average ration မ့ၢ်၀ဲ 50 မျးကယၤလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်လၢကီၢ်အီစြထံယါ
အိၣ်ဒီးကၠိဖိမၤလိတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်အနီၢ်ဂံၢ်အါ ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်ခံထံၣ် ဒ်လၢလာ်အသိးလီၤ.

၁. တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိခံမံၤ မၤအသးတဘျီဃီ

တၢ်သိၣ်လိအကျိၤအကွာ်, လၢဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် လၢစိၤလၢညါလံၤလံၤ လၢကီၢ်ကၠၢမနံၣ်, အီစြထံယါ, ဒီးကီၢ်စွံၤစလဲၢ်,
လၢ တၢ်သိၣ်လိတၢ်နီၤဖးအီၤလၢ တၢ်မၤလိသ့သးလၢတၢ်မၤလီၢ်လၢခီပနံၣ်ပူၤ, ဒီးတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့လၢတီၤပူၤလီၤ.
ခီဖျိအလုၢ်လၢ် လၢအိၣ်ပာ်ယံာ်၀ဲ လၢခံနီၢ်ကစၢ်တၢ်ခီပနံၣ်တဖၣ် စးထီၣ်တူၢ်လိာ်ပှၤလၢကမၤလိသ့အသး လၢတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်အီစြထံယါခီပ နံၣ် အဆံးဒီးဒိၣ်ဖဲြကၢး အမျးကယၤ ၈၀ ဃၣ်ဃၣ် သိၣ်လိပှၤမၤလိသ့အသးလၢတၢ်မၤ, ဒီးပှၤမၤလိ
သ့အသးလၢတၢ်မၤ အါန့ၢ် ဒံးအမျးကယၤ ၉၀, မၤန့ၢ်တၢ်မၤလၢခီပနံၣ်လၢအသိၣ်လိအ၀ဲသ့ၣ်, ဖဲအ၀ဲသ့ၣ်မၤလိသ့အသး
လၢတၢ်မၤလီၢ်ပူၤ, သၢနံၣ်၀ံၤအ လီၢ်ခံလီၤ.

၂. ကီၢ်အီစြထံယါအဒိလၢ အိၣ်ဒီးကၠိအါဖျၢၣ်လၢအသိၣ်လိ တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ဘၣ်ဃးတၢ်မၤအကျဲလၢအပတီၢ်ထီ
ထီၣ်, လၢအပာ်ဖှိၣ်ဃုာ် ကၠိတၢ်မၤလိ ဒီးတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိ လၢတၢ်မၤအလီၢ်.

တုၤမ့ၢ်မၤလိတၢ်ယဲၢ်နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, ကၠိဖိတဖၣ်ဖျိထီၣ်ကၠိ အိၣ်ဒီးအကံၢ်အစီလၢ တၢ်မၤအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဃုာ်ဒီးတၢ်သ့လံာ်
အ ကံၢ်အစီလၢ ကနုာ်လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိအဂီၢ်လီၤ. ကၠိဖိလၢအဖျိထီၣ်ကၠိ တ၀ာ်ဆဲးမၤလိတၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအပတီၢ်ထီ,
လၢအ ၀ဲတ၀ာ်တခီနုာ်လီၤမၤတၢ်လၢတၢ်မၤပျီပူၤ ဖဲတၢ်လိၣ်ဘၣ်အ၀ဲသ့ၣ် အိၣ်အါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အဒိ၀ဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်
လၢ တၢ်က မၤလိသ့သးလၢ တၢ်မၤအကျဲလၢစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ဒီးတကတီၢ်ဃီ မ့ၢ်တၢ်မၤလီၤတံၢ် တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်
လိအံၤ တမ့ၢ်တၢ် လၢအကတၢၢ်လၢကျဲမုၢ်ခိၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်တခီအိးထီၣ်န့ၢ်တၢ်ထံၣ်လဲၢ် လၢခါဆူညါအဂီၢ်လီၤ.

လၢအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါဒီး ပာ်၀ဲတၢ်အတယၢၢ်ဒိၣ်လၢ တၢ်သိၣ်လိတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ တက
ပၤ လီၤ.

ပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဖၣ် စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်၀ဲ တၢ်ဆီတလဲဘှီဘၣ်အါမံၤ ဒ်သိးကထုးန့ၢ်ကၠိဖိတဖၣ်အသး လၢတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်
မၤ လိ ဒီးတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၢ်အလိၣ်ဒိၣ်လၢ တၢ်မၤကစၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်သ့ တၢ်ဘၣ်အကံၢ်
အစီတဖၣ် တၢ်ဆီလီၤပာ်လီၤက့ၤအီၤလၢအပတီၢ်ဒၣ်၀ဲ လၢအသနၢၣ်ဒၣ်၀ဲစုာ်စုာ်, တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်အကံၢ်အစီပတီၢ်
လၢကဘၣ်အိၣ်၀ဲ, ဒီးပှၤမၤတၢ်ဖိလၢအသ့ထီၣ်ဘၣ်ထီၣ်ဒၣ်၀ဲလၢအကစၢ်တဖၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အီၤအခွဲးအယာ်လၢကဒုးနဲၣ်အတၢ်
သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးဘၣ်တၢ် တယၢၢ်တယာ်ဒီး သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ တၢ်မၤတၢ်အကျဲနီၢ်နီၢ် န့ၣ်လီၤ.

ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ ကမၤဂ့ၤထီၣ် တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိအကျိၤအကွာ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအီၤဖဲ ကၠီၣ်
တဲၣ်-အီစြထံယါအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်သိၣ်လိ လၢတၢ်မၤအီၤဖဲ၀့ၢ်ဘီ ကီး,
လါယူၤ ၂ သီ, ၂၀၁၆ န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤအပူၤ ကၠီၣ်တဲၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ကိတိာ်ခိၣ် Dapong Ratanasuwan
ဒီးကၠီၣ်တဲၣ်ပှၤမၤ တၢ်ဖိကိတိာ်ခိၣ် Sirichai Distakul တဖၣ်ကတိၤအိးထီၣ်သဃဲၤ၀ဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးပာ်ဖျါ၀ဲၡဲအတၢ်ဟ့ၣ်
လီၤအသးလၢ ကမၤ ဆူၣ်ထီၣ်တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤမၤသကိးအီၤလၢ Siam Cement Group, လၢအမ့ၢ်ပှၤရဲၣ်ကျဲၤမၤဘၣ်ဂီၢ်တၢ်လၢ “Public
Private Steering Committee on Competitive Workforce” ဒီးကီၢ်အီစြထံယါမီၣ်သီ၀ဲၤဒၢး, ဒီး မုၢ်လၢ်၀ဲလၢ ကထုးဃီၤ
၀ၢ်ဃီၤ ပှၤသ့ပှၤဘၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်ပှာ်ဘျးစဲ, ဒ်သိးကဃုထံၣ်န့ၢ် “တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအဒိၣ်” ဒီးကစးထီၣ်မၤတၢ်ကွၢ်
စူၢ်က ယာ် တၢ်တိာ်ကျဲၤလၢတၢ်မၤပျီပူၤအဂီၢ်လီၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ မ့ၢ်တထုးထီၣ်ပာ်ဖျါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကျၢၢ်တံၢ်ဘၣ်ဆၣ်, လၢပှၤဟဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အကျါ တၢ်နၢ်ပၢၢ် သကိး
၀ဲလၢ တၢ်မၤအကျဲလၢအဘၣ်ထွဲ တၢ်အကျိၤအကွာ်ဒီတခါ တၢ်ကဘၣ်ဆီလီၤပာ်လီၤအီၤအလီၢ်အိၣ်၀ဲလီၤ. လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်
အပူၤ တၢ် ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢအဖီလာ်တဖၣ် တၢ်စံးကတိၤသကိး၀ဲလၢအဂ့ၢ်လီၤ.

၁. မၤဆူၣ်ထီၣ်ပနံာ်တၢ်မၤတ၀ၢအမူအဒါ လၢကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်သိၣ်လိ, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သိၣ်လိအလံာ်, ဒီးပာ်လီၤပှၤစုသ့ကံၢ်
စီအ ပတီၢ်.

ပှၤမၤတၢ်ဖိအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်လၢတၢ်လိၣ်ဘၣ်, ထဲလၢစဲးဖီကဟၣ်တၢ်မၤဘၣ်ထွဲတဖၣ် ကသ့ၣ် ညါ၀ဲ, ဒီး
တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢတၢ်သိၣ်လိ မ့ၢ်အြကၢး၀ဲဘၣ်၀ဲဒီးတၢ်မၤလီၢ်အတၢ်လိၣ်ဒံးဧါ, အဃိဒီးတၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်, လၢတၢ်ကဟ့ၣ်
တၢ် အလီၢ် တၢ်လိၣ်ဟံးန့ၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်မၤလီၢ်တအိၣ်နီတဖျၢၣ် လၢကကဲခၢၣ်စးလၢပနံာ် တၢ်ဘၣ်ဘျုးအဂီၢ်အခါ, က
မ့ၢ်တၢ် ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်လၢ တၢ်မၤလီၢ်လၢအိၣ်ပာ်တဖၣ် တၢ်ကထုးဃီၤ၀ၢ်ဃီၤအီၤလၢ တၢ်တီခိၣ်ရိၣ်မဲတခါဃီအဖီလာ် မ့တမ့ၢ် သ
ဒၢမုၢ်တၢ် ကရၢကရိတခါဃီအဖီလာ်လီၤ.

၂. မၤဆူၣ်ထီၣ်တၢ်မၤသကိးတၢ်လၢ ကီၢ်ပဒိၣ်ကရၢလီၤဆီတဖၣ်အကျါ

တၢ်၀ဲအံၤဖျါလၢကမ့ၢ်တၢ်ကီ, ဘၣ်ဆၣ်ကမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်လၢအကဲဘျုးကတၢၢ် လၢတၢ်ကမၤဂ့ၤထီၣ်အီၤလီၤ. တၢ်မၤစှၤလီၤ
တၢ် မၤဖှိၣ်ကထၢသး, ဒီးတၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်ဆဲးကျိာ်လၢပဒိၣ်ကရၢအကျါ, တၢ်မၤအီၤသ့အလီၢ်အိၣ်နီၢ်ကီၢ်လီၤ. တၢ်မၤအပ
တီၢ်တဖၣ် အခီပညီကအိၣ်နီၢ်နီၢ် ဖဲတၢ်စၢဖှိၣ်အီၤတပူၤဃီအခါလီၤ. လၢအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ, စုသ့တၢ်မၤအကံၢ်အစီ အပတီၢ်
လီၤဆီလိာ်အ သးတဖၣ် အိၣ်၀ဲယၢ်ခီယၢ်ခီလီၤ.

၃. တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ခံမံၤလဲၤအသးတဘျီဃီ, လၢအအိၣ်ပာ်လံတဖၣ်, အဘျုးကအိၣ်၀ဲဒိၣ်ထီၣ် ဖဲတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်
တၢ် သိၣ်လိလံာ်တခါဃီ လၢကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်အဂီၢ်.

တၢ်သိၣ်လိအလံာ်လၢ တၢ်သူအီၤအဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ, ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢတၢ်မၤအီၤ လၢခီပနံၣ်ဒီး
ဟီၣ် က၀ီၤကၠိတဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. သနာ်က့, တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအ၀ဲအံၤ ကမ့ၢ်တၢ်ြတီမၤတံာ်တာ်တခါလၢ တၢ်ကသ့ၣ်ညါ
ပာ်ပနီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢတၢ်မၤန့ၢ် လၢထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်အပတီၢ်အဂီၢ် ဒီးလၢတၢ်ကဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ် သ့တၢ်ဘၣ်၀ဲအံၤန့ၣ်လီၤ.

၄. ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကဘၣ်ဘျုးလၢ တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ် တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိခံမံၤ မၤအသးတဘျီဃီ အတၢ်ရဲၣ်တၢ် ကျဲၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ, တၢ်မ့ၢ်မၤအီၤလၢတၢ်မၤကွၢ်အပတီၢ်ဒၣ်လဲာ်, တၢ်မၤလဲၢ်ထီၣ်အီၤသ့ လၢတၢ်သိၣ်လိပဒိၣ်ပှၤ
မၤ တၢ်ဖိလၢ ပဒိၣ်တၢ်သူၣ်လီၤဆီလီၤကရၢတဖၣ်, မ့တမ့ၢ် လၢသုးမုၢ်ဂံၢ်ဘါအကျါဒၣ်လဲာ်လီၤ. တၢ်မၤလိသ့သးလၢတၢ်မၤ
အကျိၤအ ကွာ်, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဘျုးလၢခံခီယၢ်ပၤ လၢကၠိဖိဒီးခီပနံၣ်တဖၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. ကၠိဖိတဖၣ်ဖျိထီၣ် အိၣ်ဒီးစု
သ့တၢ်မၤအကံၢ် အစီ ဒီးတၢ်ကွၢ်စိဘၣ်ဃးတၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်မၤ, ဒီးတၢ်မၤကစၢ်တဖၣ် သိၣ်လိပှၤလၢခါဆူညါ ကကဲထီၣ်အပှၤ
မၤတၢ်ဖိ, လၢအခဲ အံၤတၢ်သိၣ်လိအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ် မၤစၢၤလံအီၤလၢတၢ်အူတရံးအပနံာ်တၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်ဖဲ
အံၤမ့ၢ် တၢ်နာ်န့ၢ်အီၣ်, လၢနမၤန့ၢ်ခီဖျိတၢ်လဲၤခီဖျိ, ဒီးမ့ၢ်တၢ်မၤသကိးတၢ်လၢ အကဲထီၣ်နီၢ်နီၢ်လီၤ.

၅. မၤအါထီၣ်တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ အတၢ်ထုးန့ၢ်သူၣ်န့ၢ်သး

မိၢ်ပၢ်တဖၣ်အါစုအါဘျီ အဲၣ်ဒိး၀ဲလၢအဖိတဖၣ် ကမၤလိမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤလံာ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, လၢတၢ်ကမၤလိတၢ်စုသ့ခီၣ်
ဘၣ် တၢ်မၤလိအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်၀ဲလၢ တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ မ့ၢ်တၢ်လၢအပတီၢ်တအိၣ်လၢ ပှၤတ၀ၢအ
ပူၤ, ဒီးထံၣ် ၀ဲတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်ဒ်အမ့ၢ် “ကျဲလၢအသံ” န့ၣ်လီၤ. သနာ်က့, တၢ်စံးဆၢကဒါက့ၤလၢအဂံၢ်ဆူၣ် အိၣ်၀ဲခံမံၤဖဲအံၤ.
တၢတထံၣ်မ့ၢ်၀ဲ ပဒိၣ်ကဘၣ်ပာ်ဖျါၡဲ အတၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ ဒီး တၢ်သိၣ်လိ, ခံထံၣ်တထံၣ်
မ့ၢ်၀ဲ, တၢ်ကဘၣ်မၤ ဂ့ၤထီၣ် တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီအကျဲ လၢတၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိ ဒီး တီၤထီပတီၢ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့
အဘၢၣ်စၢၤ, ခီဖျိမၤစၢၤကၠိ ဖိဖျိထီၣ်ကၠိ လၢကနုာ်လီၤဖၠၣ်ဆိမိၤကၠိ မ့တမ့ၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကမၤယိာ်ထီၣ်အ
၀ဲသ့ၣ်တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ် အတၢ်သ့ၣ် ညါ - အဒိဒ်သိး တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်မၤလီၢ် လၤ “စုတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် သရၣ်ဖးဒိၣ်” “master
of craftsmanship” အသိးလီၤ.

၆. ပှၤဂ့ၢ်၀ီ-မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်တၢ်အိၣ်သး မ့ၢ်လီၤဆီလၢထံကီၢ်တဘ့ၣ်ဒီးတဘ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ကျဲလၢတၢ်မၤ၀ဲလၢ တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်
တၢ်မၤ လိအပူၤတဖၣ် တၢ်စိာ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤအီၤသ့လီၤ.

တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒုးနဲၣ်၀ဲ တၢ်အဒိလၢအကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်မၤသကိးတၢ်အဂ့ၢ်, ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤသကိးတၢ်လၢ ကီၢ်အီစြထံ
ယါ ဒီးကီၢ်စလိဖဲၣ် Slovak Republic မၤ၀ဲဖဲ ၂၀၀၉, လၢအစးထီၣ်၀ဲလၢအခီၣ်ထံး ဒီးကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် - တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်
မၤလိ ခံမံၤ တၢ်မၤအီၤတဘျီဃီ လၢကီၢ်စလိဖဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤလိအံၤ ဘၣ်တၢ်စးထီၣ်အီၤလၢ သိလ့ၣ်စဲးဖီ
ကဟၣ်ခီပ နံၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အီစြထံယါပှၤမၤသကိးတၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤအ ၀ဲအံၤတယံာ်ဘၣ် သလၣ်လီၤအ
သးစ့ၢ်ကီးလၢ တၢ်မၤသနၢၣ်လၢအဂၤတဖၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢအဒုးကဲထီၣ် တၢ်မၤအံၤမ့ၢ်၀ဲ ကီၢ်စလိဖဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအ
သး, တၢ်စူးကါတၢ် သိၣ်လိခံမံၤတဘျီဃီအကျဲ, တၢ်အိၣ်သးလၢအဂ့ၤ, ဒီးလၢအကျါတၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်မ့ၢ် တၢ်မၤကစၢ်
တၢ်ကရၢကရိတဖၣ် သိၣ် လိပှၤမၤတၢ်ဖိလၢ စုတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် လီၤ.

ပနံာ်တၢ်မၤလၢလီၤဆီလိာ်သး အခၢၣ်စးတဖၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သကိးသးတပူၤဃီ ဒီး ရဲၣ်ကျဲၤမၤ၀ဲတၢ်မၤအကျိာ် ကွာ်သီ၀ဲအံၤ
ဃုာ်ဒီးကမျၢၢ်ပဒိၣ်ဘၣ်ထွဲတဖၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢဘီကီးအဆၢကတီၢ်, ကီၢ်ကၠီၣ် တဲၣ်အမီၣ်သီဆူ ကီၢ်အီစြထံယါ ဘၣ်
တၢ်ကွဲမုာ်အီၤလၢကဟဲကွၢ် တၢ်တိာ်ကျဲၤ၀ဲအံၤ လၢအကစၢ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဒီး တၢ်သိၣ်လိသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ် မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဒိၣ်ကတၢၢ်တခါလၢ ပှၤတ၀ၢကိးဖုဒဲးဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ် မဲာ်၀ဲ ဒီး
ဘၣ် ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး၀ဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်စံးဆၢလၢအညီဒီး တၢ်ဘှါၡဲလၢအချ့လၢတၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂီၢ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. မတၤတမၤမး
ဟ့ၣ်တၢ် စံးဆၢလၢအဘၣ် တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်.