ကရူၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤသၢဖု စံး၀ဲကပတုာ်တၢ်ဒုး, ဒီးနုာ်လီၤတဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုး
ကရူၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤသၢဖု စံး၀ဲကပတုာ်တၢ်ဒုး, ဒီးနုာ်လီၤတဲတၢ်မုာ်တၢ်ခုး
Irrawaddy, 13 Dec 2018
URL: https://www.irrawaddy.com/news/burma/three-armed-groups-offer-stop-fighting-enter-peace-talks.html
ကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် - ကလုာ်ဒူၣ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤသၢဖု လၢအိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ ကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်ကလံၤစိး, စံး၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်သးအိၣ် ပတုာ်တၢ်ဒုး ဒီးနုာ်လီၤတၢ်တဲသကိးတၢ် ဖဲအထံၣ်လိာ်သးဒီး ပဒိၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်ကရၢဖိ ဖဲမုၢ်ပျဲၤနံၤ လၢတရူးကီၢ်ယူၤနၤ ကီၢ်ရ့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်အသုးမုၢ် တအဲၣ်ဒိးတၢ်တဲသကိးလၢတၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အကျဲ ဒီးကရူၢ်လွံၢ်ဖုအံၤဘၣ်, လၢအမ့ၢ် ရၢၢ်ခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ် Army (AA), ကီၢ်ပယီၤဒီကလုာ် ဒံၣ်မိၣ်ကရဲးတံး သိၣ်မှံၤသုးမုၢ်ဒိၣ် Myanmar National Democratic Alliance Army (MNDAA) ဒီး တအါဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် Ta’ang Nationalities Liberation Army (TNLA), မ့တမ့ၢ်လၢအ ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ၡူစုက၀ဲၤတၢ်ဂဲၤလိာ်ဘၣ်လီၤ.
တရူးကီၢ် ကျဲၤန့ၢ်တၢ်လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်ဒီး ကရူၢ်သၢဖုအံၤအ ဘၢၣ်စၢၤ ဒ်သိးကတဲသိးတၢ်လၢမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤကျဲ စးထီၣ်လၢမဟိတ နံၣ်, ကိးလါဒဲးစးထီၣ်လၢလါအီကူးလီၤ. ကရူၢ်သၢဖုအံၤမ့ၢ် ကရၢနွံ ဖုကလံၤစိးသိၣ်မှံၤကရူၢ် အကရၢဖိခဲလၢာ်လီၤ.
"ပသးအိၣ်ဘှါၡဲ တၢ်ဒုးလၢအဆဲးမၤသး, တၢ်ထီဒုၣ်ဒါ ဒီးထံရူၢ်ကီၢ် သဲးဂ့ၢ်ကီ ခီဖျိတၢ်တဲသကိးအကျဲလီၤ… ပသးအိၣ်ပိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်ဘှါၡဲကျဲ လၢသုးဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဘှါၡဲကျဲအလီၢ်, ဒီးအဆိကတၢၢ်ကပတုာ်သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ဒ်သိးတၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် လီၤ." ကရူၢ်သၢဖုစံး၀ဲလၢ လံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤသဃဲၤအပူၤ ဖဲမုၢ်ပျဲၤနံၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သး၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ.
အ၀ဲသ့ၣ်စံး, အ၀ဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်၀ဲ ကီၢ်သုးမုၢ်ဒိၣ် "ကကျဲးစၢးစ့ၢ်ကီး၀ဲ ဒ် သိးကပတုာ်တၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ."
တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်တၢ်ကစီၣ်လီၤ.
"တၢ်ကဆဲးတဲသကိးတၢ်ဒံးဒီး TNLA, AA ဒီး MNDAA ဒ်သိး တၢ်ကမၤန့ၢ်ခံခီယၢ်ပၤတၢ်အၢၣ်လီၤ လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ် ခးဒီး တၢၣ်ပီၣ်သကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ." တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ် စံး၀ဲလၢအလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ ဖဲမုၢ် ပျဲၤနံၤလီၤ.
တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်အနဲၢ်ရွဲၣ် အူခ့ၣ်စီၤအူ နာ်လီၤလၢ ဖ့းစ်ဘူးပူၤဒီး ပာ်ဖျါအတၢ်သူၣ်မံသးမံဒီး အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ စးထီၣ် လၢ ၂၀၁၆ ဒီးစံးဘျုၢအ၀ဲသ့ၣ်ပှၤမၤသကိးတၢ်လီၤ.
"ပတၢ်လဲၤတတုၤဒံးဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်အိၣ်တယံၤလၢၤဘၣ်." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ဖ့းစ်ဘူး အလံာ်ကဘျံးပာ်အပူၤလီၤ.
အပူၤကွံာ်ကီၢ်အသုးခးလိာ်အသးဒီး AA လၢကလံၤစိးရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်, ဒီးခးလိာ်အသးဒီး TNLA လၢကလံၤစိးယိၤဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်, ကရူၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤခံဖု စံး၀ဲလီၤ.
ကီၢ်အသုးမုၢ် တအဲၣ်ဒိးတၢ်တဲသကိးလၢတၢ်သ့ၣ်ညါပာ်ပနီၣ်အကျဲ ဒီးကရူၢ်လွံၢ်ဖုအံၤဘၣ်, လၢအမ့ၢ် ရၢၢ်ခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ် Army (AA), ကီၢ်ပယီၤဒီကလုာ် ဒံၣ်မိၣ်ကရဲးတံး သိၣ်မှံၤသုးမုၢ်ဒိၣ် Myanmar National Democratic Alliance Army (MNDAA) ဒီး တအါဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် Ta’ang Nationalities Liberation Army (TNLA), မ့တမ့ၢ်လၢအ ၀ဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ၡူစုက၀ဲၤတၢ်ဂဲၤလိာ်ဘၣ်လီၤ.
တရူးကီၢ် ကျဲၤန့ၢ်တၢ်လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်ဒီး ကရူၢ်သၢဖုအံၤအ ဘၢၣ်စၢၤ ဒ်သိးကတဲသိးတၢ်လၢမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤကျဲ စးထီၣ်လၢမဟိတ နံၣ်, ကိးလါဒဲးစးထီၣ်လၢလါအီကူးလီၤ. ကရူၢ်သၢဖုအံၤမ့ၢ် ကရၢနွံ ဖုကလံၤစိးသိၣ်မှံၤကရူၢ် အကရၢဖိခဲလၢာ်လီၤ.
"ပသးအိၣ်ဘှါၡဲ တၢ်ဒုးလၢအဆဲးမၤသး, တၢ်ထီဒုၣ်ဒါ ဒီးထံရူၢ်ကီၢ် သဲးဂ့ၢ်ကီ ခီဖျိတၢ်တဲသကိးအကျဲလီၤ… ပသးအိၣ်ပိာ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲး တၢ်ဘှါၡဲကျဲ လၢသုးဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဘှါၡဲကျဲအလီၢ်, ဒီးအဆိကတၢၢ်ကပတုာ်သုးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ ဒ်သိးတၢ်ကမၤန့ၢ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ် လီၤ." ကရူၢ်သၢဖုစံး၀ဲလၢ လံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤသဃဲၤအပူၤ ဖဲမုၢ်ပျဲၤနံၤတၢ်ထံၣ်လိာ်သး၀ံၤအလီၢ်ခံလီၤ.
အ၀ဲသ့ၣ်စံး, အ၀ဲသ့ၣ်မုၢ်လၢ်၀ဲ ကီၢ်သုးမုၢ်ဒိၣ် "ကကျဲးစၢးစ့ၢ်ကီး၀ဲ ဒ် သိးကပတုာ်တၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ."
တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်တၢ်ကစီၣ်လီၤ.
"တၢ်ကဆဲးတဲသကိးတၢ်ဒံးဒီး TNLA, AA ဒီး MNDAA ဒ်သိး တၢ်ကမၤန့ၢ်ခံခီယၢ်ပၤတၢ်အၢၣ်လီၤ လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ် ခးဒီး တၢၣ်ပီၣ်သကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတၢ်ဂ့ၢ်ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ." တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ် စံး၀ဲလၢအလံာ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤအပူၤ ဖဲမုၢ် ပျဲၤနံၤလီၤ.
တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်အနဲၢ်ရွဲၣ် အူခ့ၣ်စီၤအူ နာ်လီၤလၢ ဖ့းစ်ဘူးပူၤဒီး ပာ်ဖျါအတၢ်သူၣ်မံသးမံဒီး အ၀ဲသ့ၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ စးထီၣ် လၢ ၂၀၁၆ ဒီးစံးဘျုၢအ၀ဲသ့ၣ်ပှၤမၤသကိးတၢ်လီၤ.
"ပတၢ်လဲၤတတုၤဒံးဘၣ် ဘၣ်ဆၣ်အိၣ်တယံၤလၢၤဘၣ်." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ဖ့းစ်ဘူး အလံာ်ကဘျံးပာ်အပူၤလီၤ.
အပူၤကွံာ်ကီၢ်အသုးခးလိာ်အသးဒီး AA လၢကလံၤစိးရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်, ဒီးခးလိာ်အသးဒီး TNLA လၢကလံၤစိးယိၤဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်, ကရူၢ်ဖီၣ်စုက၀ဲၤခံဖု စံး၀ဲလီၤ.