ဖဲလၢအပူၤကွံာ်နွံနံၣ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိတဖုလၢအမ့ၢ်ကညီပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံလၢကီၢ်ပယီၤတဖၣ်ဟဲတုၤဝဲဒၣ်ဖဲကထါနံဝ့ၢ်,ကီၢ်အီၣ်စထြ့လယါ
မုၢ်နုာ်တခီဒ်သိးကစးထီၣ်က့ၤအတၢ်အိၣ်မူလၢအိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤန့ၣ်လီၤ.

ပိာ်ခွါနွံဂၤဒီးပိာ်မုၣ်တဂၤလၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤအပူၤလၢအဟဲဃ့ၢ်မှံဟးဖျိးတ့ၢ်ခီဖျိအတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်သုးမုၢ်အတၢ်ဆီၣ်တံၢ်
မၤနၢၤဖဲကီၢ်ပယီၤမုၢ်ထီၣ်တခီအံၤလဲၤသုးလီၢ်သုးကျဲက့ၤဆူကီၢ်အီၣ်စထြ့လယါန့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖုအံၤဖဲအခီၣ်ထံးတတီၤဆီလီၤဝဲအလီၢ်အိၣ်လီၢ်ဆိးဖဲဖၢး(Perth)အဝ့ၢ်ပူၤတချုးလၢအလဲၤဖံးလဲၤမၤတၢ်လၢဝံၣ်ဘဲၣ်(Wheatbelt)အဝ့ၢ်,
လၢအတူၢ်လိာ်ပှၤမၤတၢ်ဖိလၢကတိၤအဲကလံးကျိာ်တသ့ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.


စးထီၣ်လၢအခီၣ်ထံးကညီခရံာ်ဖိဟဲအိၣ်ဆိးဖဲခၤထနံကီၢ်ဆၣ်အံၤအနီၣ်ဂံၢ်အါထီၣ်ဝဲ(၁၅၀)ဂၤ(ဟံၣ်ဒူၣ်-၄၀)န့ၣ်လီၤ.ခဲကနံၣ်အံၤအဝဲသ့ၣ်
မုၢ်လၢ်ဝဲဒၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ်တၢ်ဘါသရိာ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတဖုအံၤပှ့ၤန့ၢ်ဝဲဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အလဲၢ်အိၣ်(၁၆)အ့ကၢၢ်လၢအအိၣ်ယံၤဒီးဝ့ၢ်(၂)ကံလိမံထၢၣ်န့ၣ်လီၤ.အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤအိၣ်လၢကသူၣ်
ထီၣ်ဝဲတၢ်ဘါသရိာ်ဒ်သိးကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤလၢအဝဲသ့ၣ်နီၣ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအတၢ်ကတိၤအကျိာ်န့ၣ်လီၤ.


တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဘျီၣ်တဒိၣ်တဆံးလၢကီၢ်ပယီၤပှၤဘျထံတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂီၢ်အံၤကဘၣ်အိၣ်ခိးတုၤလၢစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၢ်အါထီၣ်ဝဲအခါန့ၣ်လီၤ.ဘၣ်
ဆၣ်ဒီးခဲကနံၣ်အံၤပှၤတဝၢခိၣ်နၢ်စိပှဲၤမူကွါမုၢ်လၢ်ဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်ကစူးကါဆိဝဲဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်အံၤလၢကဆါတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒ်သိးကန့ၢ်စ့ပာ်ကီၤ
လၢတၢ်ဘါသရိာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.


အဝဲအံၤမ့ၢ်ပတၢ်မုၢ်လၢ်ကွၢ်စိန့ၣ်လီၤ.ပသူၣ်ထီၣ်တၢ်ဘါသရိာ်တဘျီဃီတန့ၢ်ဒံးဘၣ်အဃိပကဟ့ၣ်လီၤကဒါက့ၤဟီၣ်ခိၣ်အပှ့ၤလၢပဘၣ်ဟ့ၣ်
လီၤအနံၣ်(၂၀)အတီၢ်ပူၤအံၤတလါဘၣ်တလါန့ၣ်လီၤ.

လၢကဟ့ၣ်ကဒါက့ၤဟီၣ်ခိၣ်အပှ့ၤတလါဘၣ်တလါအဂီၢ်ဖၢၣ်(သ်)အဘျၢထံသရိာ်ရဲၣ်ကျဲၤပာ်ဝဲဒၣ်လၢအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဂၤစုာ်စုာ်ကဟ့ၣ်မၤ
ဘူၣ်လီၤဝဲစ့(၅-၁၀)ဒီလၣ်လၢတနွံစုာ်စုာ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ.

မုဂါ(Jean)လၢကညီဖိတဖၣ်ကိးဝဲ(Mrs Phillips)အံၤသိၣ်လိစၢၤဝဲကိလၤဝါကျိာ်လၢပှၤတဝၢဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဒီးသိၣ်လိစ့ၢ်ကီးဝဲအဝဲသ့ၣ်
ဘၣ်ဃးထံကီၢ်အသီတဘ့ၣ်အံၤအလုၢ်လၢ်ထူသနူတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဒီးမ့ၢ်ပှၤလၢအတီအလိၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.အဝဲသ့ၣ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အဖိအလံၤဒ်သိးကအိၣ်ဒီးလုၢ်လၢ်သကဲးပ
ဝာ်လၢအဂ့ၤ,အိၣ်ဒီးတၢ်ယူးယီၣ်ပာ်ကဲသူၣ်က့သးပှၢ်ဒီးကကဲပှၤဟံၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃၢၤလၢအဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်အဂ့ၢ်,အဝဲစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်လဲၤပူၤကွံာ်နွံနံၣ်အတီၢ်ပူၤဟံၣ်ဒူၣ်(၂၇)ဒူၣ်ပှ့ၤအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဟံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.ကထါနံဝ့ၢ်အံၤမ့ၢ်ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်လၢပှၤတဝၢ
ဖိအါကလုာ်အိၣ်ဆိးဝဲအလီၢ်ဒီးကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အိၣ်ဝဲအဒူၣ်(၅၀)ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကထါနံဘျၢထံအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဘျၢထံပှၤတဝၢလၢဖၢး(သ်)အဒ့အတြၢ်န့ၣ်လီၤ.ဖဲလၢဝ့ၢ်အံၤအပူၤပှၤကီၢ်ပယီၤဖိပိာ်မုၣ်,ပိာ်ခွါဒီးဖိသၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်အနီၢ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အသးဒ်အမ့ၢ်"တၢ်တူၢ်လိာ်ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိအလီၢ်ကဝီၤ"န့ၣ်လီၤ.

ကလုာ်ဒူၣ်ကရူၢ်အဒူၣ်(၅၀)လၢအိၣ်ဆိးဝဲဖဲကထါနံအဝ့ၢ်ပူၤအံၤအါဒၣ်တက့ၢ်မ့ၢ်ဝဲပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဖိသ့ၣ်တဖၣ်ဒီးပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံသ့ၣ်တဖၣ်
လၢအဃ့ၢ်မှံဟးဖျိခီဖျိသုးမုၢ်အတၢ်ဆီၣ်တံၢ်မၤနၢၤဖဲတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤလၤကပီၤအမုၢ်နံၤဖဲကထါနံအဝ့ၢ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲကလုာ်ဒူၣ်အကလုာ်ကလုာ်,တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်ဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်သီမိၢ်ပှၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်နာ်န့ၢ်ဝဲ
တဖၣ်အံၤအတၢ်လီၤဆီလိာ်အသးန့ၣ်လီၤ.


ပှၤ(Cocos Island Malays)ဖိ,ပှၤ(Burundians)ဖိ,ပှၤ(Afghanis)ဖိ,ပှၤ(Somalians)ဖိဒီးကညီဖိသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအဟဲအိၣ်
ကဒုဝဲဖဲဝ့ၢ်အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.


တၢ်ဘါသရိာ်အိၣ်ဆီလီၤအသး(၁၅)ဖျၢၣ်လၢပှၤအါန့ၢ်ဒံး(၄,၀၀၀)ဂၤလၢအတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်အ
ဂီၢ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဖဲန့ၣ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအိၣ်ဝဲအကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ.

O'Connor Rick Wilson)လၢအမ့ၢ်ဖဲၣ်ဒရဲၣ်ကရၢဖိအံၤပတြၢၤဝဲကညီဖိခီဖျိလၢအဝဲသ့ၣ်တဖၣ်မ့ၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးကျိာ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်
ဆၣ်အဝဲသ့ၣ်အိၣ်မူမၤဘၣ်လိာ်က့ၤအတၢ်အိၣ်မူဖဲကီၢ်အီၣ်စထြ့လယါမုၢ်နုာ်လီၢ်ကဝီၤအပူၤသ့ဂ့ၤဂ့ၤအဃိန့ၣ်လီၤ.

ကညီဖိအဖိအလံၤသ့ၣ်တဖၣ်နုာ်လီၤထီၣ်ဘၣ်ကၠိဖဲလီၢ်ကဝီၤကၠိတဖၣ်အပူၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကတိၤကျိာ်ခံကျိာ်သ့ဝဲဂ့ၤဂ့ၤဒီးဒိးန့ၢ်
ဘၣ်တၢ်အစၢအိၣ်ဖျါလၢအဂ့ၤန့ၣ်အဂ့ၢ်,အဝဲစံးဝဲန့ၣ်လီၤ.

ပှၤလၢအဖျိထီၣ်ကၠိသ့ၣ်တဖၣ်ခဲကနံၣ်အံၤနုာ်လီၤဖံးတၢ်မၤတၢ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ,ဒ်အမ့ၢ်ပှၤမၤလိသ့အသးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီးဃုအါထီၣ်တၢ်ကူၣ်
ဘၣ်ကူးသ့ဆူညါ,ဃုာ်ဒီးသူၣ်ဘီၣ်သးစၢ်ပိာ်ခွါလၢအမၤလိသ့အသးဒ်အမ့ၢ်ပှၤဘှီထံပီၤ,ပှၤခဲၣ်တၢ်ဂီၤဒီးပှၤဘှီစဲးဖီကဟၣ်ဒီးမ့မ့ၢ်ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်
တဖၣ်မၤလိသ့အသးလၢတၢ်ကွၢ်ထွဲပှၤဆါ,တၢ်သိၣ်လိကၠိတၢ်မၤလိဒီးကွၢ်ထွဲဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်ကပံာ်လၢသရိာ်အဂီၢ်အံၤယထံၣ်လၢမ့ၢ်တၢ်တူၢ်လိာ်ခီၣ်ဆၢဝဲတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတမံၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့လၢကထါနံပှၤတဝၢဖဲလီၢ်ကဝီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.ဘၣ်ဆၣ်ဒီးပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲဒၣ်
လၢအဝဲသ့ၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ်အံၤဟံးန့ၢ်ဃာ်ဝဲတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲတဖၣ်အံၤလၢအပှၤတဝၢတဖၣ်အခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ.