တၢ်အိခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ် ဟဲအါထီၣ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်
တၢ်အိခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ် ဟဲအါထီၣ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်
The Irrawaddy, 10 Apr 2017
URL: https://www.irrawaddy.com/features/coffee-culture-grows-in-rangoon.html
တၢ်ဆၢကတီၢ်မ့ၢ်၀ဲ ဂီၤခီ ၂း၃၀, ဘၣ်ဖဲယက့ၤဆူဟံၣ် လၢတၢ်ဟးထီၣ်အီၣ်တၢ်ဒီးယသကိးတဖၣ် မနၤကၢာ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, ဒီးယ ထံၣ်ဘၣ်ပိာ်ခွါဖိလၢမၤတၢ်လၢ လးဖးထံကျးတဖၣ် ဆီလီၤပာ်လီၤစီၤနီၢ်ခိၣ် လီၢ်ဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်,
ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံဘံၣ်စီၣ်ဘံၣ်စီၣ် လီၤ.
လၢလးဖးထံကျးအပူၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ကပီၤဖဲဘၣ်ဒးအဃိ နထံၣ် ဘၣ်ပှၤလၢအတ့နၤပၠါ ဖျါဂ့ၤကစီဒီလီၤ. ပှၤလၢအသးနံၣ်အိၣ် ထီၣ်ဖဲဘၣ်တဂၤ လၢအပာ်ကဖၢလၢအသးလၢ အကွၢ်ထွဲခိၣ် ဃၢၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤ
၀ဲဒီးလးဖးထံခွးတခွးလၢအ မဲာ်ညါ ကူသိး၀ဲတၢ်ကူတၢ်ကၤတဘျုးကထၢလီၤ. စီၤနီၢ်ခိၣ် လၢကျးပူၤ ပှၤတအိၣ်နီတဂၤအခဲအံၤ တယံာ်ဘၣ်ကပှဲၤဒီးလီၢ် ဘူးပှၤကညီတဖၣ် ကတဲသကိးတၢ်ဖဲ အိအီၣ်လးဖးထံဒီး ကိၣ် နၤပၠါ
အခါလီၤ.
တၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤသိး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ယၤလၢအိၣ်လၢဟံၣ်အခါ, ဒီးတၢ် ဆိကမိၣ် ဟဲက့ၤကဒါဆူယအိၣ်တလီၢ်လီၢ် ဖဲယအိၣ်ယံၤဒီးဟံၣ်အခါလီၤ. တၢ်အိလးဖးထံအလုၢ်အလၢ် ဒိၣ်စိ၀ဲလၢကီၢ်ပယီၤအ ပူၤ အိၣ်တ့ၢ်လံလၢအနံၣ်
လၢအဆံတဖၣ်, ဒီးလးဖးထံကျးဒ်အံၤအသိး နကထံၣ်ဘၣ်လၢ ၀့ၢ်တကူၣ်ကျဲအနၢၣ် အသရ့း လၢတၢ် လီၢ်ကိးပူၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်အတီၢ်ပူၤ ခီဖံၣ်ကျးတဖၣ်အိၣ်ထီၣ် လၢပှၤမၤန့ၢ်
အီၣ်သ့ဖဲအ ြကၢးအကျါ ဒီးလၢကီၢ်ချၢပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အကျါ ဒီးကဲထီၣ်တၢ်ြပၢတၢ်ဒီး ကျးလၢအိၣ်ပာ်တဖၣ်လီၤ.
နကထံၣ်ဘၣ် ပှၤကီၢ်ချၢဖိဒီး ပှၤကီၢ်ပယီၤဖိတဖၣ် ဆ့ၣ်နီၤတဲသကိးတၢ်လၢ ခီဖံၣ်ကျးဘၣ်တၢ်မၤခုၣ်လၢကလံၤလၢအချံၣ် ဒီးဘၣ် တၢ်မၤဃံမၤလၤအီၤဒီး ဟီၣ်က၀ီၤဖိစုအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ. တကတီၢ်ဃီ လၢတၢ်က
ထုးန့ၢ်သးစၢ် လၢစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ အဂီၢ်, တၢ်ပျဲသူပှာ်ယဲာ်သန့လၢအသဘျ့, တၢ်အိးထီၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒ့တၢ်အူလၢအမုာ်, လၢတၢ်အံၤအဃိ, နကထံၣ်ဘၣ်ပှၤသးနံၣ် ကိးကလုာ်ဒဲး ဆ့ၣ်နီၤလၢပလးစတ့းလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လၢစီၤ
နီၢ်ခိၣ်အဖုၣ်, ဆူးသ၀ံး၀ဲမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်ကီၢ်ပယီၤလးဖးထံ လၢခိတၢ်ကိၢ်ကျါ န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ချၢခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ, အါဒၣ်တက့ၢ်အကလုာ် လၢအဟဲလၢ ကီၢ်လၢအဘူးကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, ဒ်အမ့ၢ် Black Canyon, True Cofee ဒီး Chao Doi တဖၣ် အိးထီၣ်၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်အဒ့လၢ၀့ၢ် တကူၣ်အပူၤ, ဟဲစိာ်နုာ်၀ဲတၢ်အိခီ
ဖံၣ်လုၢ်လၢ်လၢအသီ လၢထံ ကီၢ်အပူၤလီၤ.
အပူၤကွံာ်မဟိတနံၣ်, ကီၢ်အီစြထ့လယါခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ Gloria Jean အိးထီၣ်၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်အဒ့ အဆိကတၢၢ်တခါလၢ ၀့ၢ်တကူၣ် တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤအလီၢ်ကျဲ Myanmar Plaza လၢဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤလၢ ပှၤဘံၣ်ယဲၢ်
နၣ်ခီပနံၣ် ဖဲ ၂၀၁၅ နံၣ်က တၢၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အဒ့ခံခါတခါ တၢ်အိးထီၣ်အီၤတယံာ်ဒံးဘၣ်ဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ်တၢ်ဆါတၢ်လီၢ်တၢ်သူၣ် ထီၣ်အသီ, Junction City အပူၤလီၤ. ကီၢ်အမဲရကၤအကလုာ် The Coffee Bean
& Tea Leaf တၢ်အိးထီၣ်ဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကဘီယူၤ သန့အသီန့ၣ်လီၤ.
ခီဖံၣ်ကလုာ်လၢအလီၤဆီ မၤန့ၢ်အလီၢ်ကျဲလၢကီၢ်ပူၤဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အိခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ်ဒၣ်၀ဲ တမ့ၢ်တၢ်အသီလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ဘၣ်. ဒ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဘၣ်ဃးတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကရၢ UN Food and
Agriculture Organization (FAO), အတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါ၀ဲအသိး, ကီၢ်ချၢပှၤဟဲစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် စးထီၣ်သူၣ်၀ဲခီဖံၣ်လၢ တနီသရံၣ်ကီၢ်ခီအပူၤဖဲ ၁၈၈၅ လီၤ. ရိမ့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် ဟဲ
စိာ်နုာ်၀ဲ Arabica ခီ ဖံၣ်ဖဲ ၁၉၃၀ လၢကလံၤထံးဒီး ကလံၤစိးယိၤ ဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်အပူၤ, ဒီးပၠ့ၣ်အူလွ့ၢ်တၢ်လီၢ်, အဂ့ၢ် FAO စံး၀ဲလီၤ.
၀့ၢ်တကူၣ ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်ပယီၤခီဖံၣ်ကျးဒ်အမ့ၢ် လၣ်ယွ့ၤစ့ၤတဖၣ် မ့ၢ်ခီဖံၣ်ကျးအဆိကတၢၢ်လၢ ထုးထီၣ်ဆါခီဖံၣ်လၢဖၠါ အါအါဂီၢ် ဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ခီဖံၣ်ကျးလၢအဂၤဒ်အမ့ၢ် Café Aroma တဖၣ်ဟဲစိာ်နုာ်၀ဲ ကီၢ်မုၢ်နုာ်လုၢ်လၢ်
အခီဖံၣ် ဖဲအနံၣ် ၂၀၀၀ စးထီၣ်န့ၣ် လီၤ.
ကိၣ်ငွ့ၤထိ, လၢအမ့ၢ်ပနံာ်ပှၤမၤတၢ်ဖိ ဒီးမ့ၢ် Genius Coffee ကျးကစၢ်, ထုးထီၣ်ဆါန့ၢ်ပှၤ၀့ၢ်တကူၣ်ဖိခီဖံၣ် သၢကလုာ်တက လုာ်, လၢအဟ့ၣ်၀ဲခီဖံၣ်ကလုာ်လီၤဆီ ဃုာ်ဒီးခီၣ်ဖံၣ်ကလုာ်ခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတခွး, တၢ်၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်
လၢတၢ် တမၤဒံးအီၤလၢ ၀့ၢ်တ ကူၣ်အပူၤဘၣ်လီၤ.
"ခီဖံၣ်ကျးတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအထုးန့ၢ်သးဒီး ပှၤလူၤ၀ဲအါလၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်လုၢ်လၢ်၀ဲအံၤဟဲတုၤဖဲအံၤဒီး, ပှၤဟီၣ်က ၀ီၤဖိတဖၣ် ကတီၤအသးလၢကတူၢ်လိာ်၀ဲလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် The Irrawaddy တၢ်ကစီၣ်လီၤ.
ဖဲစံၣ်ကဖိဒီမိ၀ၤ Javier Phua ဒီး Melissa Koh ဟဲတုၤသီသီလၢ၀့ၢ်တကူၣ်ဖဲ ၂၀၁၃ နံၣ်ကတၢၢ်ဒီးအိးထီၣ်၀ဲ Easy Café ခီ ဖံၣ်ကျး ဖဲဘိၣ်ယၤညူၣ်ကျဲအဆၢကတီၢ်, ဖဲဘူးဒီးအလီၢ်ဖဲန့ၣ် ခီဖံၣ်ကျးအဂၤအိၣ်ဒၣ်ထဲတ
ဖျၢၣ် လၢအမ့ၢ် Santino န့ၣ်လီၤ. လွံၢ် နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, လၢကျဲတဘိဃီအပူၤခီဖံၣ်ကျးအိၣ်ထီၣ် လၢအဂၤလွံၢ်ဖျၢၣ် လၢအပၣ်ဃုာ်၀ဲ Craft ခီဖံၣ်ကျး လၢဘၣ်တၢ်ပၢအီၤ လၢ စံၣ်ကဖိခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ Killeney န့ၣ်လီၤ.
လၢ Javier အဂီၢ်, ခီဖံၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢပှၤအီလၢတၢ်လီၢ်သကုၤဆးဒး ဘၣ်ဆၣ်ခီဖံၣ်ကျးတခီ မ့ၢ်တၢ်လၢအါန့ၢ်ဒံးတၢ်လီၢ်တခါလၢ ပှၤ ဟဲအီခီဖံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ် 'တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ' လၢဟံၣ်ဒီးတၢ်မၤလီၢ်အမဲာ်ညါလီၤ.
"မ့ၢ်တၢ်လၢခီဖံၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလီၤ. စးထီၣ်လၢကျးပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ လၢနထံၣ်ကတိၤဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤ, တၢ်မၤဃံမၤလၤလၢကျး အပူၤ, တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်လၢကပိၤကပၤ, တၢ်ဒ့တၢ်အူလၢ တၢ်အိးထီၣ်န့ၢ်တဖၣ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်
စံးဘၣ် The Irrawaddy လီၤ.
"ပမ့ၢ်တဲလၢတၢ်ခဲလၢာ်, မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလၢ အပၣ်ဃုာ်တၢ်ထံၣ်, တၢ်လ့ၣ်ကွၢ်, တၢ်နၢ ဒီးတၢ်ကလုၢ်လီၤ. ယဆိမိၣ်အ၀ဲအံၤမ့ၢ် တၢ်လၢ ခီဖံၣ်ကျးအတၢ်ဘၣ်ဘျုးလၢ ပှၤတ၀ၢအဂီၢ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
ကိၣ်ငွ့ၤထိဒီး Javier ခံဂၤလၢာ် နာ်၀ဲလၢတၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ အ ထုးန့ၢ်ပှၤဟဲအီတၢ်ဖိလၢ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢ တၢ်လီၢ်တ ခါမ့ၢ်၀ဲ တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလီၤ.
"တုၤမ့ၢ်နံၤကတၢၢ်ဒီး, ပှၤကဘၣ်တူၢ်ဘၣ် သးအတၢ်ဘျးစဲဒီး တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ." Javier စံး.
Erina Iwasaki, လၢအမ့ၢ်ကီၢ်ချၢပှၤသိၣ်လိတၢ် ဒီးတၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢအမူးပှၤနဲၣ်တၢ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်, ဆီၣ်ထွဲ၀ဲတၢ်ကူၣ်ဆိကမိၣ် လၢ ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ်တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ, ဒီးစံး၀ဲတဘျီဘျီဖဲအ၀ဲဒၣ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ကွၢ်ကီလၢအသီ
မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအဘှ့ၣ်ဘှီၣ် အခါ, အ၀ဲဒၣ်ဟဲဖဲခီဖံၣ်ကျးလီၤ.
"ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဂ့ၤဖးဒိၣ်တခါ လၢတၢ်မၤဒီးတၢ်အိၣ်ကသုၣ်ကသီအဘၢၣ်စၢၤလီၤ. မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအမၤစၢၤယၤလၢ ယ ကဆိကမိၣ်လီၤတံၢ်တၢ်, မ့မ့ၢ်လၢဟံၣ်တခီ ယအိၣ်ဒီးယမၤယံၤမၤနီၣ်ယသးလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး,
ဒီးစံးကဒီး၀ဲလၢ ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ်အိၣ် ဘူးဒီးလဲၤဘၣ်ညီဒီး အ၀ဲဒၣ်ကလဲၤ၀ဲအဘျီအါလီၤ.
ပယီၤဟီၣ်က၀ီၤဖိ ပါပါ စံး၀ဲ, အ၀ဲဒၣ်လဲၤဆူခီဖံၣ်ကျးဒ်သိးကမၤမုာ်အသး ဒီးသူပှာ်ယဲၤသန့လီၤ. အ၀ဲဒၣ်အိၣ်၀ဲဒီး အဟံၣ်ဖိဃီ ဖိဒီးတအဲၣ်ဒိးမၤလၢာ်နွံကတၢၢ်လၢ တၢ်ပျိာ်သးလၢအဒၢးဖိပူၤဘၣ်.
"လၢနွံကတၢၢ်အနံၤ ယမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢခီဖံၣ်ကျး ဘူးကအိၣ်ဒီတနံၤညါ, မ့တမ့ၢ် အစှၤကတၢၢ်နံၤတ၀ာ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ် စံး.
အ၀ဲဒၣ်စံး, ခီဖံၣ်မ့ၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်လၢခံလီၤ. အ၀ဲဒၣ်အဲၣ်ဒိးတၢ်လီၢ်လၢအဘှ့ၣ်ဘှီၣ် ဒိၣ်တက့ၢ် လၢတၢ်လီၢ်လၢပှၤအါဂၤ တဲတၢ်သီၣ် ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ, စံး၀ဲ အ၀ဲဒၣ်လဲၤဆူမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လးဖးထံကျး ထဲလၢဂီၤခီတၢ်အီၣ်အဂီၢ်လီၤ. တ
မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ အ၀ဲဒၣ်ကသူလၢာ်အ တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂီၢ်ဘၣ်.
ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျးမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဂ့ဒိၣ်တခါလၢ ကီၢ်ပယီၤဖိပှၤတ၀ၢအပူၤ လၢတၢ်သူအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢပှၤ လဲၤဖှိၣ်၀ဲ, ပှၤအါဂၤစးထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်မုၢ်နံၤအလီၢ်, အီၣ်ဂီၤခီတၢ်အီၣ်ဒီး နီၤခီသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ, လးဖးထံကျးမ့ၢ်တၢ်လၢအအါန့ၢ်ဒံး တၢ်လီၢ်လၢပှၤလဲၤအီၣ်တၢ် ဒီးအီလးဖးထံလီၤ. ဖဲထံကီၢ်ဘၣ်တၢ်ပၢ အီၤလၢသုးအဆၢကတီၢ်, ပှၤအါဂၤတဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ် ဖဲတၢ်လီၢ်အ၀ဲအံၤလီၤ. ဘၣ်ယိၣ်
၀ဲလၢ မ့ၢ်တဲလၢတၢ်လီၢ်လၢအဂၤ ဒီး ပှၤကနၣ်ဟူးချုးအ၀ဲသ့ၣ်အဃိလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, တၢ်ကနၣ်ဟူဘၣ်ပှၤပဲာ်အၢပဲာ် သီပဒိၣ်ပျီပျီလၢလးဖးထံကျးအပူၤ, လၢအမ့ၢ်တၢ်အုၣ်သးလၢ တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်လၢ ထံကီၢ်အထံ
ရူၢ်ကီၢ်သဲးမူခိၣ် ကလံၤသီၣ်ဂီၤအတၢ်အိၣ်သးအပူၤလီၤ.
လၢတၢ်တဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအလီၢ်အမဲာ်ညါ, လးဖးထံကျးမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ ဟီၣ်က၀ီၤပှၤကွဲးလံာ်, ပှၤတ့တၢ်ဂီၤ, ပှၤကွဲးထါ, ဒီး ပှၤတ့တၢ်ဂီၤလီၤနံၤတဖၣ် နီၤခီသကိးတၢ်ထံၣ်ဒီး တၢၣ်ပီၣ်သကိးအ၀ဲသ့ၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အလီၢ်န့ၣ်
လီၤ.
မ့ၢ်လၢတၢ်ခဲလၢာ်လဲၤသကုၤဟီၣ်ခိၣ်အါထီၣ်အဃိ, တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲတခါ. မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လးဖးထံကျးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဘၣ် တၢ်မၤဘံးမၤဘၢအီၤလၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤအသဟီၣ် ခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ် လၢအဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်န့ၣ်ဧါ.
Genius Coffee ကျးအကစၢ်, ကိၣ်ငွ့ၤထိစံး၀ဲ, တၢ်လီၢ်ခံခါလၢာ်အံၤ ကဆဲးမၤဘျုးဒံးပှၤတ၀ၢ အတၢ်အဲၣ်ဒိးလီၤဆီလိာ်သးန့ၣ် လီၤ.
"တၢ်လုၢ်တၢ်လၢ်ခံခါလၢာ်အံၤ ကအိၣ်သကိး၀ဲသဃဲၤလီၤ, ကိၣ်ငွ့ၤထိစံး, "ပှၤလၢအလဲၤဆူလးဖးထံကျးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ခီဖံၣ် ကျးကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ လီၤတၢ်ကၢၣ်ပသး. ပှၤလၢအလဲၤမုာ်ခီဖံၣ်ကျးအဂီၢ်, လးဖးထံကျးကမ့ၢ် တၢ်
လီၢ်လၢ အသီၣ်သဲဒိၣ်လီၤ." အ ၀ဲဒၣ်စံး.
လၢပှၤတနီၤနီၤအဂီၢ် ခီဖံၣ်ကျးကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအတူၢ်လိာ်ပှၤခဲလၢာ်လီၤ. ခီဖံၣ်ကျး ကအိးထီၣ်၀ဲတၢ်သး၀ံလၢ ကပုးလုးကဖီလီ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး တူၢ်လိာ်မုာ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒီး ဖျၢၣ်
ထူတၢ်လိၣ်ကွဲလီၤ. ခီဖံၣ်ကျးက ဟ့ၣ် ခီဖံၣ်ကလုာ်လီၤဆီ လၢတၢ်လီၢ်ခုၣ်ချံၣ်အပူၤ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး ကဒုးနဲၣ်၀ဲ တၢ်ဂီၤမူ TV လၢပှၤမၤတၢ်ဖိပတီၢ် ဟံၣ်ဖိ ဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ဖဲယဆၢထၢၣ်လၢခီဖံၣ်ကျးအပူၤ တသ့ၣ်ညါယကဘၣ်မၣ်လိာ်တၢ်မနုၤအဆၢကတီၢ်, ပိာ်ခွါဖိလၢမၤတၢ်လၢလးဖးထံကျး ကိးပသူ ထီၣ်၀ဲတၢ်ပနီၣ်တခါ လၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်အီၤထဲလၢတၢ်လီၢ်ဖဲအံၤ လၢလးဖးထံလၢယအဲၣ်ဒိးအဂီၢ်
န့ၣ်လီၤ.
၀့ၢ်တကူၣ်အခဲအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ဃုထၢအါမံၤ ဖဲယအဲၣ်ဒိးအီခီဖံၣ်လၢတၢ်ကျဲအီၤဂ့ၤအခါ မ့တမ့ၢ် အဲၣ်ဒိးထံၣ်လိာ်ဒီးတံၤသကိးတ ဖၣ်အခါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျးလၢယကျဲပူၤတခီ ထီဘိကမ့ၢ်၀ဲဒ်သိးလၢဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံဘံၣ်စီၣ်ဘံၣ်စီၣ် လီၤ.
လၢလးဖးထံကျးအပူၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ကပီၤဖဲဘၣ်ဒးအဃိ နထံၣ် ဘၣ်ပှၤလၢအတ့နၤပၠါ ဖျါဂ့ၤကစီဒီလီၤ. ပှၤလၢအသးနံၣ်အိၣ် ထီၣ်ဖဲဘၣ်တဂၤ လၢအပာ်ကဖၢလၢအသးလၢ အကွၢ်ထွဲခိၣ် ဃၢၤတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤ
၀ဲဒီးလးဖးထံခွးတခွးလၢအ မဲာ်ညါ ကူသိး၀ဲတၢ်ကူတၢ်ကၤတဘျုးကထၢလီၤ. စီၤနီၢ်ခိၣ် လၢကျးပူၤ ပှၤတအိၣ်နီတဂၤအခဲအံၤ တယံာ်ဘၣ်ကပှဲၤဒီးလီၢ် ဘူးပှၤကညီတဖၣ် ကတဲသကိးတၢ်ဖဲ အိအီၣ်လးဖးထံဒီး ကိၣ် နၤပၠါ
အခါလီၤ.
တၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤသိး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ယၤလၢအိၣ်လၢဟံၣ်အခါ, ဒီးတၢ် ဆိကမိၣ် ဟဲက့ၤကဒါဆူယအိၣ်တလီၢ်လီၢ် ဖဲယအိၣ်ယံၤဒီးဟံၣ်အခါလီၤ. တၢ်အိလးဖးထံအလုၢ်အလၢ် ဒိၣ်စိ၀ဲလၢကီၢ်ပယီၤအ ပူၤ အိၣ်တ့ၢ်လံလၢအနံၣ်
လၢအဆံတဖၣ်, ဒီးလးဖးထံကျးဒ်အံၤအသိး နကထံၣ်ဘၣ်လၢ ၀့ၢ်တကူၣ်ကျဲအနၢၣ် အသရ့း လၢတၢ် လီၢ်ကိးပူၤဒဲးဃၣ်ဃၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်အတီၢ်ပူၤ ခီဖံၣ်ကျးတဖၣ်အိၣ်ထီၣ် လၢပှၤမၤန့ၢ်
အီၣ်သ့ဖဲအ ြကၢးအကျါ ဒီးလၢကီၢ်ချၢပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ်အကျါ ဒီးကဲထီၣ်တၢ်ြပၢတၢ်ဒီး ကျးလၢအိၣ်ပာ်တဖၣ်လီၤ.
နကထံၣ်ဘၣ် ပှၤကီၢ်ချၢဖိဒီး ပှၤကီၢ်ပယီၤဖိတဖၣ် ဆ့ၣ်နီၤတဲသကိးတၢ်လၢ ခီဖံၣ်ကျးဘၣ်တၢ်မၤခုၣ်လၢကလံၤလၢအချံၣ် ဒီးဘၣ် တၢ်မၤဃံမၤလၤအီၤဒီး ဟီၣ်က၀ီၤဖိစုအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ. တကတီၢ်ဃီ လၢတၢ်က
ထုးန့ၢ်သးစၢ် လၢစိၤဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ အဂီၢ်, တၢ်ပျဲသူပှာ်ယဲာ်သန့လၢအသဘျ့, တၢ်အိးထီၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒ့တၢ်အူလၢအမုာ်, လၢတၢ်အံၤအဃိ, နကထံၣ်ဘၣ်ပှၤသးနံၣ် ကိးကလုာ်ဒဲး ဆ့ၣ်နီၤလၢပလးစတ့းလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤ လၢစီၤ
နီၢ်ခိၣ်အဖုၣ်, ဆူးသ၀ံး၀ဲမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်ကီၢ်ပယီၤလးဖးထံ လၢခိတၢ်ကိၢ်ကျါ န့ၣ်လီၤ.
ကီၢ်ချၢခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ, အါဒၣ်တက့ၢ်အကလုာ် လၢအဟဲလၢ ကီၢ်လၢအဘူးကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, ဒ်အမ့ၢ် Black Canyon, True Cofee ဒီး Chao Doi တဖၣ် အိးထီၣ်၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်အဒ့လၢ၀့ၢ် တကူၣ်အပူၤ, ဟဲစိာ်နုာ်၀ဲတၢ်အိခီ
ဖံၣ်လုၢ်လၢ်လၢအသီ လၢထံ ကီၢ်အပူၤလီၤ.
အပူၤကွံာ်မဟိတနံၣ်, ကီၢ်အီစြထ့လယါခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ Gloria Jean အိးထီၣ်၀ဲအ၀ဲသ့ၣ်အဒ့ အဆိကတၢၢ်တခါလၢ ၀့ၢ်တကူၣ် တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤအလီၢ်ကျဲ Myanmar Plaza လၢဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤလၢ ပှၤဘံၣ်ယဲၢ်
နၣ်ခီပနံၣ် ဖဲ ၂၀၁၅ နံၣ်က တၢၢ်န့ၣ်လီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အဒ့ခံခါတခါ တၢ်အိးထီၣ်အီၤတယံာ်ဒံးဘၣ်ဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ်တၢ်ဆါတၢ်လီၢ်တၢ်သူၣ် ထီၣ်အသီ, Junction City အပူၤလီၤ. ကီၢ်အမဲရကၤအကလုာ် The Coffee Bean
& Tea Leaf တၢ်အိးထီၣ်ဖဲ ၀့ၢ်တကူၣ် ထံဂုၤကီၢ်ဂၤကဘီယူၤ သန့အသီန့ၣ်လီၤ.
ခီဖံၣ်ကလုာ်လၢအလီၤဆီ မၤန့ၢ်အလီၢ်ကျဲလၢကီၢ်ပူၤဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အိခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ်ဒၣ်၀ဲ တမ့ၢ်တၢ်အသီလၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ဘၣ်. ဒ်ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဘၣ်ဃးတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီးတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးကရၢ UN Food and
Agriculture Organization (FAO), အတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါပာ်ဖျါ၀ဲအသိး, ကီၢ်ချၢပှၤဟဲစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် စးထီၣ်သူၣ်၀ဲခီဖံၣ်လၢ တနီသရံၣ်ကီၢ်ခီအပူၤဖဲ ၁၈၈၅ လီၤ. ရိမ့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် ဟဲ
စိာ်နုာ်၀ဲ Arabica ခီ ဖံၣ်ဖဲ ၁၉၃၀ လၢကလံၤထံးဒီး ကလံၤစိးယိၤ ဒိၣ်ကီၢ်စဲၣ်အပူၤ, ဒီးပၠ့ၣ်အူလွ့ၢ်တၢ်လီၢ်, အဂ့ၢ် FAO စံး၀ဲလီၤ.
၀့ၢ်တကူၣ ်မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်ပယီၤခီဖံၣ်ကျးဒ်အမ့ၢ် လၣ်ယွ့ၤစ့ၤတဖၣ် မ့ၢ်ခီဖံၣ်ကျးအဆိကတၢၢ်လၢ ထုးထီၣ်ဆါခီဖံၣ်လၢဖၠါ အါအါဂီၢ် ဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ခီဖံၣ်ကျးလၢအဂၤဒ်အမ့ၢ် Café Aroma တဖၣ်ဟဲစိာ်နုာ်၀ဲ ကီၢ်မုၢ်နုာ်လုၢ်လၢ်
အခီဖံၣ် ဖဲအနံၣ် ၂၀၀၀ စးထီၣ်န့ၣ် လီၤ.
ကိၣ်ငွ့ၤထိ, လၢအမ့ၢ်ပနံာ်ပှၤမၤတၢ်ဖိ ဒီးမ့ၢ် Genius Coffee ကျးကစၢ်, ထုးထီၣ်ဆါန့ၢ်ပှၤ၀့ၢ်တကူၣ်ဖိခီဖံၣ် သၢကလုာ်တက လုာ်, လၢအဟ့ၣ်၀ဲခီဖံၣ်ကလုာ်လီၤဆီ ဃုာ်ဒီးခီၣ်ဖံၣ်ကလုာ်ခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတခွး, တၢ်၀ဲအံၤမ့ၢ်တၢ်
လၢတၢ် တမၤဒံးအီၤလၢ ၀့ၢ်တ ကူၣ်အပူၤဘၣ်လီၤ.
"ခီဖံၣ်ကျးတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအထုးန့ၢ်သးဒီး ပှၤလူၤ၀ဲအါလၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်လုၢ်လၢ်၀ဲအံၤဟဲတုၤဖဲအံၤဒီး, ပှၤဟီၣ်က ၀ီၤဖိတဖၣ် ကတီၤအသးလၢကတူၢ်လိာ်၀ဲလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ် The Irrawaddy တၢ်ကစီၣ်လီၤ.
ဖဲစံၣ်ကဖိဒီမိ၀ၤ Javier Phua ဒီး Melissa Koh ဟဲတုၤသီသီလၢ၀့ၢ်တကူၣ်ဖဲ ၂၀၁၃ နံၣ်ကတၢၢ်ဒီးအိးထီၣ်၀ဲ Easy Café ခီ ဖံၣ်ကျး ဖဲဘိၣ်ယၤညူၣ်ကျဲအဆၢကတီၢ်, ဖဲဘူးဒီးအလီၢ်ဖဲန့ၣ် ခီဖံၣ်ကျးအဂၤအိၣ်ဒၣ်ထဲတ
ဖျၢၣ် လၢအမ့ၢ် Santino န့ၣ်လီၤ. လွံၢ် နံၣ်၀ံၤအလီၢ်ခံ, လၢကျဲတဘိဃီအပူၤခီဖံၣ်ကျးအိၣ်ထီၣ် လၢအဂၤလွံၢ်ဖျၢၣ် လၢအပၣ်ဃုာ်၀ဲ Craft ခီဖံၣ်ကျး လၢဘၣ်တၢ်ပၢအီၤ လၢ စံၣ်ကဖိခီဖံၣ်ကွီၤဘျးစဲ Killeney န့ၣ်လီၤ.
လၢ Javier အဂီၢ်, ခီဖံၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢပှၤအီလၢတၢ်လီၢ်သကုၤဆးဒး ဘၣ်ဆၣ်ခီဖံၣ်ကျးတခီ မ့ၢ်တၢ်လၢအါန့ၢ်ဒံးတၢ်လီၢ်တခါလၢ ပှၤ ဟဲအီခီဖံၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ် 'တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ' လၢဟံၣ်ဒီးတၢ်မၤလီၢ်အမဲာ်ညါလီၤ.
"မ့ၢ်တၢ်လၢခီဖံၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလီၤ. စးထီၣ်လၢကျးပူၤပှၤမၤတၢ်ဖိ လၢနထံၣ်ကတိၤဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤ, တၢ်မၤဃံမၤလၤလၢကျး အပူၤ, တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်လၢကပိၤကပၤ, တၢ်ဒ့တၢ်အူလၢ တၢ်အိးထီၣ်န့ၢ်တဖၣ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်
စံးဘၣ် The Irrawaddy လီၤ.
"ပမ့ၢ်တဲလၢတၢ်ခဲလၢာ်, မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလၢ အပၣ်ဃုာ်တၢ်ထံၣ်, တၢ်လ့ၣ်ကွၢ်, တၢ်နၢ ဒီးတၢ်ကလုၢ်လီၤ. ယဆိမိၣ်အ၀ဲအံၤမ့ၢ် တၢ်လၢ ခီဖံၣ်ကျးအတၢ်ဘၣ်ဘျုးလၢ ပှၤတ၀ၢအဂီၢ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး.
ကိၣ်ငွ့ၤထိဒီး Javier ခံဂၤလၢာ် နာ်၀ဲလၢတၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ အ ထုးန့ၢ်ပှၤဟဲအီတၢ်ဖိလၢ ကဟဲက့ၤကဒါက့ၤလၢ တၢ်လီၢ်တ ခါမ့ၢ်၀ဲ တၢ်လဲၤခီဖျိဒီတခါလီၤ.
"တုၤမ့ၢ်နံၤကတၢၢ်ဒီး, ပှၤကဘၣ်တူၢ်ဘၣ် သးအတၢ်ဘျးစဲဒီး တၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ." Javier စံး.
Erina Iwasaki, လၢအမ့ၢ်ကီၢ်ချၢပှၤသိၣ်လိတၢ် ဒီးတၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢအမူးပှၤနဲၣ်တၢ်လၢ၀့ၢ်တကူၣ်, ဆီၣ်ထွဲ၀ဲတၢ်ကူၣ်ဆိကမိၣ် လၢ ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ်တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ, ဒီးစံး၀ဲတဘျီဘျီဖဲအ၀ဲဒၣ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်ကွၢ်ကီလၢအသီ
မ့တမ့ၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအဘှ့ၣ်ဘှီၣ် အခါ, အ၀ဲဒၣ်ဟဲဖဲခီဖံၣ်ကျးလီၤ.
"ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဂ့ၤဖးဒိၣ်တခါ လၢတၢ်မၤဒီးတၢ်အိၣ်ကသုၣ်ကသီအဘၢၣ်စၢၤလီၤ. မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအမၤစၢၤယၤလၢ ယ ကဆိကမိၣ်လီၤတံၢ်တၢ်, မ့မ့ၢ်လၢဟံၣ်တခီ ယအိၣ်ဒီးယမၤယံၤမၤနီၣ်ယသးလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး,
ဒီးစံးကဒီး၀ဲလၢ ခီဖံၣ်ကျးမ့ၢ်အိၣ် ဘူးဒီးလဲၤဘၣ်ညီဒီး အ၀ဲဒၣ်ကလဲၤ၀ဲအဘျီအါလီၤ.
ပယီၤဟီၣ်က၀ီၤဖိ ပါပါ စံး၀ဲ, အ၀ဲဒၣ်လဲၤဆူခီဖံၣ်ကျးဒ်သိးကမၤမုာ်အသး ဒီးသူပှာ်ယဲၤသန့လီၤ. အ၀ဲဒၣ်အိၣ်၀ဲဒီး အဟံၣ်ဖိဃီ ဖိဒီးတအဲၣ်ဒိးမၤလၢာ်နွံကတၢၢ်လၢ တၢ်ပျိာ်သးလၢအဒၢးဖိပူၤဘၣ်.
"လၢနွံကတၢၢ်အနံၤ ယမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢခီဖံၣ်ကျး ဘူးကအိၣ်ဒီတနံၤညါ, မ့တမ့ၢ် အစှၤကတၢၢ်နံၤတ၀ာ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ် စံး.
အ၀ဲဒၣ်စံး, ခီဖံၣ်မ့ၢ်တၢ်ဆိကမိၣ်လၢခံလီၤ. အ၀ဲဒၣ်အဲၣ်ဒိးတၢ်လီၢ်လၢအဘှ့ၣ်ဘှီၣ် ဒိၣ်တက့ၢ် လၢတၢ်လီၢ်လၢပှၤအါဂၤ တဲတၢ်သီၣ် ဒိၣ်န့ၣ်လီၤ, စံး၀ဲ အ၀ဲဒၣ်လဲၤဆူမိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လးဖးထံကျး ထဲလၢဂီၤခီတၢ်အီၣ်အဂီၢ်လီၤ. တ
မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ အ၀ဲဒၣ်ကသူလၢာ်အ တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂီၢ်ဘၣ်.
ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျးမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဂ့ဒိၣ်တခါလၢ ကီၢ်ပယီၤဖိပှၤတ၀ၢအပူၤ လၢတၢ်သူအီၤဒ်အမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢပှၤ လဲၤဖှိၣ်၀ဲ, ပှၤအါဂၤစးထီၣ်အ၀ဲသ့ၣ်မုၢ်နံၤအလီၢ်, အီၣ်ဂီၤခီတၢ်အီၣ်ဒီး နီၤခီသကိးတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ, လးဖးထံကျးမ့ၢ်တၢ်လၢအအါန့ၢ်ဒံး တၢ်လီၢ်လၢပှၤလဲၤအီၣ်တၢ် ဒီးအီလးဖးထံလီၤ. ဖဲထံကီၢ်ဘၣ်တၢ်ပၢ အီၤလၢသုးအဆၢကတီၢ်, ပှၤအါဂၤတဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအဂ့ၢ် ဖဲတၢ်လီၢ်အ၀ဲအံၤလီၤ. ဘၣ်ယိၣ်
၀ဲလၢ မ့ၢ်တဲလၢတၢ်လီၢ်လၢအဂၤ ဒီး ပှၤကနၣ်ဟူးချုးအ၀ဲသ့ၣ်အဃိလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ, တၢ်ကနၣ်ဟူဘၣ်ပှၤပဲာ်အၢပဲာ် သီပဒိၣ်ပျီပျီလၢလးဖးထံကျးအပူၤ, လၢအမ့ၢ်တၢ်အုၣ်သးလၢ တၢ်ဆီတလဲအိၣ်ထီၣ်လၢ ထံကီၢ်အထံ
ရူၢ်ကီၢ်သဲးမူခိၣ် ကလံၤသီၣ်ဂီၤအတၢ်အိၣ်သးအပူၤလီၤ.
လၢတၢ်တဲသကိးထံရူၢ်ကီၢ်သဲးအလီၢ်အမဲာ်ညါ, လးဖးထံကျးမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ ဟီၣ်က၀ီၤပှၤကွဲးလံာ်, ပှၤတ့တၢ်ဂီၤ, ပှၤကွဲးထါ, ဒီး ပှၤတ့တၢ်ဂီၤလီၤနံၤတဖၣ် နီၤခီသကိးတၢ်ထံၣ်ဒီး တၢၣ်ပီၣ်သကိးအ၀ဲသ့ၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အလီၢ်န့ၣ်
လီၤ.
မ့ၢ်လၢတၢ်ခဲလၢာ်လဲၤသကုၤဟီၣ်ခိၣ်အါထီၣ်အဃိ, တၢ်သံကွၢ်အိၣ်ထီၣ်၀ဲတခါ. မိၢ်လုၢ်ပၢ်လၢ်လးဖးထံကျးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဘၣ် တၢ်မၤဘံးမၤဘၢအီၤလၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤအသဟီၣ် ခီဖံၣ်အလုၢ်လၢ် လၢအဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်န့ၣ်ဧါ.
Genius Coffee ကျးအကစၢ်, ကိၣ်ငွ့ၤထိစံး၀ဲ, တၢ်လီၢ်ခံခါလၢာ်အံၤ ကဆဲးမၤဘျုးဒံးပှၤတ၀ၢ အတၢ်အဲၣ်ဒိးလီၤဆီလိာ်သးန့ၣ် လီၤ.
"တၢ်လုၢ်တၢ်လၢ်ခံခါလၢာ်အံၤ ကအိၣ်သကိး၀ဲသဃဲၤလီၤ, ကိၣ်ငွ့ၤထိစံး, "ပှၤလၢအလဲၤဆူလးဖးထံကျးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ခီဖံၣ် ကျးကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ လီၤတၢ်ကၢၣ်ပသး. ပှၤလၢအလဲၤမုာ်ခီဖံၣ်ကျးအဂီၢ်, လးဖးထံကျးကမ့ၢ် တၢ်
လီၢ်လၢ အသီၣ်သဲဒိၣ်လီၤ." အ ၀ဲဒၣ်စံး.
လၢပှၤတနီၤနီၤအဂီၢ် ခီဖံၣ်ကျးကမ့ၢ်တၢ်လီၢ်သၢခါတခါ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအတူၢ်လိာ်ပှၤခဲလၢာ်လီၤ. ခီဖံၣ်ကျး ကအိးထီၣ်၀ဲတၢ်သး၀ံလၢ ကပုးလုးကဖီလီ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး တူၢ်လိာ်မုာ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒီး ဖျၢၣ်
ထူတၢ်လိၣ်ကွဲလီၤ. ခီဖံၣ်ကျးက ဟ့ၣ် ခီဖံၣ်ကလုာ်လီၤဆီ လၢတၢ်လီၢ်ခုၣ်ချံၣ်အပူၤ, ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျး ကဒုးနဲၣ်၀ဲ တၢ်ဂီၤမူ TV လၢပှၤမၤတၢ်ဖိပတီၢ် ဟံၣ်ဖိ ဃီဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ဖဲယဆၢထၢၣ်လၢခီဖံၣ်ကျးအပူၤ တသ့ၣ်ညါယကဘၣ်မၣ်လိာ်တၢ်မနုၤအဆၢကတီၢ်, ပိာ်ခွါဖိလၢမၤတၢ်လၢလးဖးထံကျး ကိးပသူ ထီၣ်၀ဲတၢ်ပနီၣ်တခါ လၢတၢ်နၢ်ပၢၢ်အီၤထဲလၢတၢ်လီၢ်ဖဲအံၤ လၢလးဖးထံလၢယအဲၣ်ဒိးအဂီၢ်
န့ၣ်လီၤ.
၀့ၢ်တကူၣ်အခဲအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ဃုထၢအါမံၤ ဖဲယအဲၣ်ဒိးအီခီဖံၣ်လၢတၢ်ကျဲအီၤဂ့ၤအခါ မ့တမ့ၢ် အဲၣ်ဒိးထံၣ်လိာ်ဒီးတံၤသကိးတ ဖၣ်အခါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လးဖးထံကျးလၢယကျဲပူၤတခီ ထီဘိကမ့ၢ်၀ဲဒ်သိးလၢဟံၣ်န့ၣ်လီၤ.