'ပနံာ်တၢ်မၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်' အဒိ, တၢ်ကသူအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်
'ပနံာ်တၢ်မၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်' အဒိ, တၢ်ကသူအီၤလၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ထံကီၢ်ဒီတဘ့ၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်
Irrawaddy, 22 May 2018
URL: https://www.irrawaddy.com/news/burma/business-peace-model-utilized-nationwide-peacebuilding.html
ကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် - ကီၢ်ပယီၤ 'ပနံာ်တၢ်မၤလၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်' အဒိ, တၢ်မၤစးထီၣ်တခါလၢ တၢ်ကဆီၣ်ထွဲ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဒီး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢအယံာ်အထၢ, စးထီၣ်အသးမဟိတနံၣ်, ဒီးလဲၤအသးဂ့ၤကစီဒီ, အဂ့ၢ် မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိသ ရၣ်, ဒီးက်ထၢၣ် အီၣ်ထိသဲၣ် စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် ဖဲလါမ့ၤ ၁၉ သီ, အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်၀ဲဒ်သိး ကဟ့ၣ်ဂံၢ် ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤအီၤလၢ ဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ တၢ်ဘူၣ် တၢ်ဘါ, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢ ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤလၢအတီအြတၢ်ကရၢ, ကီၢ်အ့ၡၢၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ်, လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤခံဂၤတဂၤလၢ ဒီကလုာ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဒီး ပှၤဂ့ၢ်၀ီ ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်ကီၣ် ကး လၢကီၢ်ပယီၤ National Economic and Social Advisory Council of Myanmar, ၡဲပၠး၀ဲလၢအတၢ်ကတိၤလီၤမိၢ် ပှၢ်အပူၤ ပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤအဒိ လၢကီၢ်ပယီၤပှၤကိး၀ဲလၢ 'ပနံာ်တၢ်မၤလၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အဂီၢ်' န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ တၢ်အဒိ၀ဲအံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ကစီဒီ, မ့ၢ်လၢကရူၢ်ဆဲးစုမုၢ် ကျၢၢ်လၢ တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤ Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲအ ဃိလီၤ.
ကီၢ်ပဒိၣ်ကျဲးစၢး၀ဲဆူၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ကဟဲစိာ်နုာ်ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ် ဘျၢလီၤစ့ ဆူကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘျၢလီၤစ့တဖၣ်အံၤ က မၤစၢၤဟီၣ်က၀ီၤတၢ်မူထီၣ်ဂဲၤထီၣ်ကဒါက့ၤ ဒီးကသူၣ်ထီၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢအဂၢၢ်အကျၢၤ, လၢအဂံၢ်အဘါဆူၣ်, ဒီးအ စဲးနီၢ် လၢတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ, အ၀ဲဒၣ်စံး.
"ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပှၤဘျၢလီၤစ့တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်ပူၤတၢ်ဖျဲး လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး. "ယကတိၤတၢ်ဒီးခီပနံၣ်အါဖျၢၣ်လၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤလီၤ.
ပကွဲအ၀ဲသ့ၣ်မ့န့ၢ်လၢ ကဟဲ ဘျၢလီၤစ့ဒီး, တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ကအိၣ်၀ဲလၢ ဟီၣ်က၀ီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ."
ကီၢ်ပဒိၣ်အတၢ်ကျဲးစၢးမ့အိၣ်၀ဲဒ်လဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်, အပူၤကွံာ်သုးဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဖ့ၣ်ဆၢလၢ ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီးကီၢ်ပယီၤ သုးမုၢ်အဘၢၣ်စၢၤ လၢဖၣ်ပူၣ်, ကညီကီၢ်စဲၣ်, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီဘၣ်ဃး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲလီၤ.
တကတီၢ်ဃီ တၢ်ခးလိာ်သးဒီး ကလံၤစိးသိၣ်မှံၤကရၢဖိ - ကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့သုးမုၢ်ဒိၣ်, တအါဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီးရၢၢ် ခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်တဖၣ်စုာ်စုာ်, လၢကလံၤစိး, မုၢ်ထီၣ်ကလံၤစိး ဒီးကီၢ်ပယီၤမုၢ်နုာ်တဖၣ်အိၣ်ဒံး၀ဲ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်တၢ် သဘံၣ်ဘုၣ်တဖၣ် တၢ်တဘှါၡဲဒံး၀ဲဘၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢပှၤဘျၢလီၤစ့ တ အဲၣ်ဒိးဟဲဘျၢလီၤစ့ဘၣ်လီၤ.
ပှၤကွၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်တဖၣ်ထံၣ်၀ဲ ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲ ကဲထီၣ်တၢ်ဟးဂီၤ, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ်ထံၣ်၀ဲ အဂၤတမံၤဒၣ်, ဒီးကိး၀ဲလၢအမ့ၢ်, '"တၢ်မၤကျဲလၢအဆဲးလဲၤအသး" န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ၡဲပၠး၀ဲလၢ ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤကျဲဘၣ်ဃး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢအဒိၣ်အထီ လီၤဆီဒီးတၢ်မၤအီၤ လၢအပူၤ ကွံာ်မ့ၢ်လၢ လၢတၢ်မၤကျဲအပူၤ တၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်လိာ်သကိးသးဒီး ကမျၢၢ်ပှၤဘၣ်ထွဲ ဘၣ်ဃးတၢ်ဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးလၢကဲထီၣ်သ့ တဖၣ်အဃိလီၤ.
"အဒိ, လၢဒ၀ဲၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဟီၣ်က၀ီၤလီၤဆီအပူၤ, တၢ်တၢၣ်သကိးဒီး ကမျၢၢ်ပှၤတ၀ၢကရူၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ် ထီဒါဘၣ်ဃး တၢ်တိာ်ကျဲၤအဂ့ၢ်အိၣ်အါမး, ဒီးပကျဲးစၢးနၢ်ပၢၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲဖဲလဲၣ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ် စံး.
ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးကီၢ်ပဒိၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်ကရၢဖိတဂၤလီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ဘၣ်ထွဲပနံာ်တၢ်မၤ အဂ့ၢ်တဖၣ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိး၀ဲလၢ ကရူၢ်ဆဲး NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအကျါလီၤ.
"အခဲအံၤ ပဒုးအိၣ်ထီၣ်ပနံာ်တၢ်မၤအခွဲးအယာ်လၢ ပအိၣ်ကလုာ်အဂီၢ်, လၢတနီသရံၣ်ဃုာ်ဒီးကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးလၢ ကရနံၣ်ကီၢ်စဲၣ်စ့ၢ်ကီး (ဖဲစုက၀ဲၤကရူၢ်တဆဲးတၢ်အၢၣ်လီၤ ကရနံၣ်ဒီကလုာ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကရၢ KNPP ဆဲးကတိၤဒံးတၢ် မုာ်တၢ်ခုၣ် ဘၣ်ဖၢန့ၣ်လီၤ).
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးလၢ ဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ပၣ်ဃုာ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတဘျုးထံၣ်, လၢအမ့ၢ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲ, ပှၤဘၣ်ကီ ဘၣ်ခဲဒီး ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံအိၣ်လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ, ကမျၢၢ်ဖီလ်စံၣ်, ဒီးပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤ လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်, ဒီးပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်မၤကျဲလၢအတီအြတၢ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
မၣ်မိၤမိၤမၠၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပှၤဖီၣ်ဂၢၢ်တၢ် ဒီး Ph.D. ကၠိဖိလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ၀ဲၤလီၢ်, လၢဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ, စံး၀ဲလၢ တၢ်စံးကတိၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကဲဘျုး မ့ၢ်လၢပှၤကတိၤတၢ်အါဂၤ ကွၢ်ထံ နီၤဖးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကျဲတၢ်မၤ, မၤတၢ်လၢကီၢ်ဆၢ မ့တမ့ၢ် စးထီၣ်မၤပနံာ်တၢ်မၤ လၢတၢ်မုာ်တၢ် ခုၣ်အဒိအတဲာ်အဂီၢ်လီၤ.
ရူၢ်ပၤမဲၢ်တၤ, လၢအမ့ၢ်ကရၢဖိလၢ WFTO Asia Board of Directors စံး၀ဲ, ပှၤကတိၤခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကတိၤတၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ဘၣ်ဃး တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်, ပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤ ဒီးတၢ်နီၤလီၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢတၢ်ဖီ လာ်အဂ့ၢ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးအပူၤ, တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢအကပုာ်, ပိာ်မုၣ်စုတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တၢ်မၤ, ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲအီၤ လၢ ပိာ်မုၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး တၢ်ဒုးသ့ဒုးဘၣ်ထီၣ်အဂီၢ်ကရၢ Women’s Education for Advancement and Empowerment Foundation (WEAVE) လီၤ. WEAVE မၤတၢ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲပိာ် မုၣ် လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢ ဒီးမ့ၢ် World Fair Trade Organization,Asia ကရၢဖိ တဂၤလီၤ.
"WFTO Asia ကရၢဖိတဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်န့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအဂီၢ်လီၤ. တၢ်လၢအ၀ဲသ့ထုးထီၣ်တဖၣ် တၢ်ဆါ ဘၣ်အီၤလၢ အအါ ဒီးလၢအစှၤလီၤ. ဒီးခီဖျိအ၀ဲသ့ၣ်ပှ့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ, မ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ် ဆီၣ်ထွဲပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ပှၤတ၀ၢလီၤ." Roopa Mehta စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ပနံာ်တၢ်ကၤလၢအတီအြတၢ်တၢ်မၤ လၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး ဒိၣ်ထီၣ်လဲၢ်ထီၣ်အါန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံ ဒီးကဲဘျုးလၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ အဖီတၢၣ်အဂီၢ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဒံး, "တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢအဒိၣ်မ့ၢ်၀ဲ တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ လၢပှၤလၢအဖှီၣ်အယာ်အဂီၢ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ် ကဘှါၡဲ တၢ်တထဲသိးတုၤသိး, တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်, တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘူးလဲလၢထဲသိးတုၤသိး, မုၣ်ခွါတၢ်ထဲသိးတုၤ သိး, ဖိသၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိ, ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်အိၣ်သး, ဒီးတၢ်မၤလီၢ်လၢအပူၤဖျဲး တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအဘျးစဲ လိာ်အသးလီၤ."
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် လၢကံၣ်မဲ, ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ် ဖဲလါမ့ၤ ၁၉ သီ, အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်၀ဲဒ်သိး ကဟ့ၣ်ဂံၢ် ဟ့ၣ်ဘါ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤအီၤလၢ ဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ တၢ်ဘူၣ် တၢ်ဘါ, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကရၢ ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤလၢအတီအြတၢ်ကရၢ, ကီၢ်အ့ၡၢၣ် န့ၣ်လီၤ.
ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ်, လၢအမ့ၢ်စ့ၢ်ကီးပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤခံဂၤတဂၤလၢ ဒီကလုာ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဒီး ပှၤဂ့ၢ်၀ီ ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်ကီၣ် ကး လၢကီၢ်ပယီၤ National Economic and Social Advisory Council of Myanmar, ၡဲပၠး၀ဲလၢအတၢ်ကတိၤလီၤမိၢ် ပှၢ်အပူၤ ပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤအဒိ လၢကီၢ်ပယီၤပှၤကိး၀ဲလၢ 'ပနံာ်တၢ်မၤလၢ တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် အဂီၢ်' န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဘၣ်အ့ယၣ်၀တံၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ တၢ်အဒိ၀ဲအံၤဘၣ်တၢ်မၤအီၤကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ကစီဒီ, မ့ၢ်လၢကရူၢ်ဆဲးစုမုၢ် ကျၢၢ်လၢ တၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအတၢ်အၢၣ်လီၤ Nationwide Ceasefire Agreement (NCA) တဖၣ်ပၣ်ဃုာ်၀ဲအ ဃိလီၤ.
ကီၢ်ပဒိၣ်ကျဲးစၢး၀ဲဆူၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ကဟဲစိာ်နုာ်ထံဂုၤကီၢ်ဂၤတၢ် ဘျၢလီၤစ့ ဆူကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘျၢလီၤစ့တဖၣ်အံၤ က မၤစၢၤဟီၣ်က၀ီၤတၢ်မူထီၣ်ဂဲၤထီၣ်ကဒါက့ၤ ဒီးကသူၣ်ထီၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် လၢအဂၢၢ်အကျၢၤ, လၢအဂံၢ်အဘါဆူၣ်, ဒီးအ စဲးနီၢ် လၢတၢ်လီၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ, အ၀ဲဒၣ်စံး.
"ထံဂုၤကီၢ်ဂၤပှၤဘျၢလီၤစ့တဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်ဘၣ်ဃး တၢ်ပူၤတၢ်ဖျဲး လၢတၢ်ပတုာ်တၢ်ဒုးတၢ်ခးအဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး. "ယကတိၤတၢ်ဒီးခီပနံၣ်အါဖျၢၣ်လၢ ကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ဒီးကီၢ်ပယီၤလီၤ.
ပကွဲအ၀ဲသ့ၣ်မ့န့ၢ်လၢ ကဟဲ ဘျၢလီၤစ့ဒီး, တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ကအိၣ်၀ဲလၢ ဟီၣ်က၀ီၤသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ."
ကီၢ်ပဒိၣ်အတၢ်ကျဲးစၢးမ့အိၣ်၀ဲဒ်လဲၣ်ဘၣ်ဆၣ်, အပူၤကွံာ်သုးဂ့ၢ်၀ီတၢ်ဖ့ၣ်ဆၢလၢ ကညီဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီးကီၢ်ပယီၤ သုးမုၢ်အဘၢၣ်စၢၤ လၢဖၣ်ပူၣ်, ကညီကီၢ်စဲၣ်, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီဘၣ်ဃး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲလီၤ.
တကတီၢ်ဃီ တၢ်ခးလိာ်သးဒီး ကလံၤစိးသိၣ်မှံၤကရၢဖိ - ကခၠ့ၣ်တၢ်သဘျ့သုးမုၢ်ဒိၣ်, တအါဒီကလုာ်တၢ်ထူၣ်ဖျဲးသုးမုၢ်ဒိၣ် ဒီးရၢၢ် ခၢၣ်သုးမုၢ်ဒိၣ်တဖၣ်စုာ်စုာ်, လၢကလံၤစိး, မုၢ်ထီၣ်ကလံၤစိး ဒီးကီၢ်ပယီၤမုၢ်နုာ်တဖၣ်အိၣ်ဒံး၀ဲ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီ လၢရၢၢ်ခၢၣ်ကီၢ်စဲၣ်တၢ် သဘံၣ်ဘုၣ်တဖၣ် တၢ်တဘှါၡဲဒံး၀ဲဘၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢပှၤဘျၢလီၤစ့ တ အဲၣ်ဒိးဟဲဘျၢလီၤစ့ဘၣ်လီၤ.
ပှၤကွၢ်ပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်တဖၣ်ထံၣ်၀ဲ ကီၢ်ပယီၤတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲ ကဲထီၣ်တၢ်ဟးဂီၤ, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ်ထံၣ်၀ဲ အဂၤတမံၤဒၣ်, ဒီးကိး၀ဲလၢအမ့ၢ်, '"တၢ်မၤကျဲလၢအဆဲးလဲၤအသး" န့ၣ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်ၡဲပၠး၀ဲလၢ ကီၢ်ပယီၤတၢ်မၤကျဲဘၣ်ဃး တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢအဒိၣ်အထီ လီၤဆီဒီးတၢ်မၤအီၤ လၢအပူၤ ကွံာ်မ့ၢ်လၢ လၢတၢ်မၤကျဲအပူၤ တၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်လိာ်သကိးသးဒီး ကမျၢၢ်ပှၤဘၣ်ထွဲ ဘၣ်ဃးတၢ်ဘၣ်ဒိ ဘၣ်ထံးလၢကဲထီၣ်သ့ တဖၣ်အဃိလီၤ.
"အဒိ, လၢဒ၀ဲၢ်မုၢ်ကျိၤ၀ဲၤကွာ်ဟီၣ်က၀ီၤလီၤဆီအပူၤ, တၢ်တၢၣ်သကိးဒီး ကမျၢၢ်ပှၤတ၀ၢကရူၢ်တဖၣ်အိၣ်၀ဲလီၤ. အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ် ထီဒါဘၣ်ဃး တၢ်တိာ်ကျဲၤအဂ့ၢ်အိၣ်အါမး, ဒီးပကျဲးစၢးနၢ်ပၢၢ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဟဲဖဲလဲၣ်လီၤ." အ၀ဲဒၣ် စံး.
ဒီးက်ထၢၣ်အီၣ်ထိသဲၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးကီၢ်ပဒိၣ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ခီမၡ့ၣ်ကရၢဖိတဂၤလီၤ. အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ဘၣ်ထွဲပနံာ်တၢ်မၤ အဂ့ၢ်တဖၣ် တၢ်တၢၣ်ပီၣ်သကိး၀ဲလၢ ကရူၢ်ဆဲး NCA တၢ်အၢၣ်လီၤအကျါလီၤ.
"အခဲအံၤ ပဒုးအိၣ်ထီၣ်ပနံာ်တၢ်မၤအခွဲးအယာ်လၢ ပအိၣ်ကလုာ်အဂီၢ်, လၢတနီသရံၣ်ဃုာ်ဒီးကညီဒီကလုာ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးလၢ ကရနံၣ်ကီၢ်စဲၣ်စ့ၢ်ကီး (ဖဲစုက၀ဲၤကရူၢ်တဆဲးတၢ်အၢၣ်လီၤ ကရနံၣ်ဒီကလုာ်တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီကရၢ KNPP ဆဲးကတိၤဒံးတၢ် မုာ်တၢ်ခုၣ် ဘၣ်ဖၢန့ၣ်လီၤ).
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးလၢ ဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ပၣ်ဃုာ်၀ဲတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီတဘျုးထံၣ်, လၢအမ့ၢ် တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်တၢ်မၤကျဲ, ပှၤဘၣ်ကီ ဘၣ်ခဲဒီး ပှၤလီၢ်အိၣ်ကမှံအိၣ်လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်-ကီၢ်ပယီၤကီၢ်ဆၢ, ကမျၢၢ်ဖီလ်စံၣ်, ဒီးပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤ လၢတၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ် တၢ်ခုၣ်အဂီၢ်, ဒီးပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်မၤကျဲလၢအတီအြတၢ် အဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
မၣ်မိၤမိၤမၠၣ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပှၤဖီၣ်ဂၢၢ်တၢ် ဒီး Ph.D. ကၠိဖိလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ, တၢ်ဆဲးတၢ်လၤ ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ၀ဲၤလီၢ်, လၢဖါယၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ, စံး၀ဲလၢ တၢ်စံးကတိၤလၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကဲဘျုး မ့ၢ်လၢပှၤကတိၤတၢ်အါဂၤ ကွၢ်ထံ နီၤဖးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကျဲတၢ်မၤ, မၤတၢ်လၢကီၢ်ဆၢ မ့တမ့ၢ် စးထီၣ်မၤပနံာ်တၢ်မၤ လၢတၢ်မုာ်တၢ် ခုၣ်အဒိအတဲာ်အဂီၢ်လီၤ.
ရူၢ်ပၤမဲၢ်တၤ, လၢအမ့ၢ်ကရၢဖိလၢ WFTO Asia Board of Directors စံး၀ဲ, ပှၤကတိၤခိၣ်သ့ၣ်တဖၣ် ကတိၤတၢ်လၢအရ့ဒိၣ် ဘၣ်ဃး တၢ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်, ပှၤဂ့ၢ်၀ီပနံာ်တၢ်မၤ ဒီးတၢ်နီၤလီၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢတၢ်ဖီ လာ်အဂ့ၢ်တဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တၢၣ်ပီၣ်သကိးအပူၤ, တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢအကပုာ်, ပိာ်မုၣ်စုတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တၢ်မၤ, ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲအီၤ လၢ ပိာ်မုၣ်တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး တၢ်ဒုးသ့ဒုးဘၣ်ထီၣ်အဂီၢ်ကရၢ Women’s Education for Advancement and Empowerment Foundation (WEAVE) လီၤ. WEAVE မၤတၢ်ဒီး ကီၢ်ပယီၤပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲပိာ် မုၣ် လၢကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢ ဒီးမ့ၢ် World Fair Trade Organization,Asia ကရၢဖိ တဂၤလီၤ.
"WFTO Asia ကရၢဖိတဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်န့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအဂီၢ်လီၤ. တၢ်လၢအ၀ဲသ့ထုးထီၣ်တဖၣ် တၢ်ဆါ ဘၣ်အီၤလၢ အအါ ဒီးလၢအစှၤလီၤ. ဒီးခီဖျိအ၀ဲသ့ၣ်ပှ့ၤတၢ်ဖိတၢ်လံၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ, မ့ၢ်အ၀ဲသ့ၣ် ဆီၣ်ထွဲပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ ပှၤတ၀ၢလီၤ." Roopa Mehta စံး၀ဲလီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲလၢ ပနံာ်တၢ်ကၤလၢအတီအြတၢ်တၢ်မၤ လၢဟီၣ်က၀ီၤအပူၤ လဲၤထီၣ်လဲၤထီဒီး ဒိၣ်ထီၣ်လဲၢ်ထီၣ်အါန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံ ဒီးကဲဘျုးလၢတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ အဖီတၢၣ်အဂီၢ်လီၤ.
အ၀ဲဒၣ်စံးဒံး, "တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်သ့ၣ်လၢအဒိၣ်မ့ၢ်၀ဲ တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢအတူၢ်ယံာ်တူၢ်ထၢ လၢပှၤလၢအဖှီၣ်အယာ်အဂီၢ် မ့ၢ်ဒ်သိးတၢ် ကဘှါၡဲ တၢ်တထဲသိးတုၤသိး, တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်, တၢ်ဒိးန့ၢ်ဘူးလဲလၢထဲသိးတုၤသိး, မုၣ်ခွါတၢ်ထဲသိးတုၤ သိး, ဖိသၣ်ပှၤမၤတၢ်ဖိ, ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တၢ်အိၣ်သး, ဒီးတၢ်မၤလီၢ်လၢအပူၤဖျဲး တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအဘျးစဲ လိာ်အသးလီၤ."