ကီၢ်ပယီၤဃုဖၠါအသီလၢ ကဆါဘၣ်ကီၢ်ပူၤကျီၢ်ပနၢ်ဆူကီၢ်ချၢ

ကီၢ်ပယီၤဃုဖၠါအသီလၢ ကဆါဘၣ်ကီၢ်ပူၤကျီၢ်ပနၢ်ဆူကီၢ်ချၢ
Myanmar Times, 11 Dec 2018
URL: https://www.mmtimes.com/news/myanmar-seeks-new-export-markets-local-cattle.html
ကီၢ်ပယီၤကဃုကီၢ်ချၢဖၠါအသီလၢ ကစိာ်ထီၣ်ဆါကျီၢ်ပနၢ်အဂီၢ်လီၤ, အဂ့ၢ် ဒီၢ်တ့ၤနွဲၤယံၤ, ပှၤနဲၣ်တၢ်အစၢၤလၢ တၢ်ဘုၣ်ဆၣ်ဖိ ကီၢ်ဖိဒီး တၢ်ကွၢ်ထွဲဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့၀ဲၤကျိၤ, လၢအိၣ်လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျး, ဘုၣ်ဖီၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ထံကိတိာ်အဖီလာ်, စံး၀ဲလီၤ.
"ပကျဲးစၢးလၢကဆှၢဆါဆူကီၤလၤသူကီၢ် ခီဖျိတမူ-မီၤရဲးကီၢ်ဆၢ တၢ်ကၤတၢ်ြတဲၤ, ဒီးကဆဲးကျဲးစၢး ဒုးကဲထီၣ်ကျဲသီသ့ၣ်တဖၣ် အံၤလၢအဖိးသဲစးလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲ, ဖဲတၢ်ထံၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးဘၣ်ဃး တၢ်ကၤကျီၢ်ပနၢ်အဂ့ၢ် လၢတၢ်မၤအီၤမဟါတနွံ ဖဲန့ၢ်ပၠံၣ် ဒီၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢအဘုၣ်ကျီၢ်အါသနာ်က့, တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢ ဘၣ်တၢ်ြတီအီၤ တုၤလၢအပူၤကွံာ်လါအီးထိဘၢၣ် ဖဲ တၢ်စးထီၣ်ပျဲခီကီၢ်ဆၢတၢ်ကၤကျီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢန့ၣ်လံၤလံၤ တၢ်လိၣ်အါထီၣ်ကျီၢ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. လၢလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၀၁၇ ဒီး ၂၀၁၈ အဘၢၣ်စၢၤ, တၢ်ဆှၢဆါဘၣ်ကျီၢ်ခဲလၢာ် ၃၃၂,၂၃၈ ဒုလီၤ. အဂ့ၢ် နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးလၢတၢ်ပာ်ဖျါဖဲ တၢ်ထံၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးအ ဆၢကတီၢ်, စံး၀ဲလီၤ.
ကျီၢ်အါဒၣ်တက့ၢ် တၢ်ဆှၢဆူတရူးကီၢ် ဒီးလၢအဂၤတဖၣ် တၢ်ဆှၢဆူကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, ကီၢ်ဘဲကလါဒ့ၡ်, အဂ့ၢ် ပဒိၣ်အနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးစံး ၀ဲလီၤ. Myanmar Times တၢ်ကစီၣ်နၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢ တၢ်ဆါကျီၢ်အဒုလၢအကလီၢ် လၢတဖိးသဲစးဖဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢ, ဒီးလၢပဒိၣ် ကျဲးစၢးဒုးကဲအါထီၣ် တၢ်ကၤတၢ်ကျဲလၢအဖိးသဲစးလီၤ.
ပဒိၣ်အခဲအံၤ ကျဲးစၢးမၤတၢ်အါထီၣ် ဒ်သိးကမၤညီထီၣ်တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢ, မ့ၢ်လၢတၢ်ကၤကျီၢ်ဖဲအပူၤကွံာ် ၁၂ လါအတီၢ် ပူၤ, ဒုးအါထီၣ်တၢ်ဟဲနုာ်လၢ ကီၢ်ပူၤပှၤမၤစံာ်ဖိအဂီၢ်, ဒုးအါထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးယာ် ဒီးမၤစၢၤတၢ်လိးက့ၤဒ့ၣ်ကမၣ်အဃိ လီၤ.
"စးထီၣ်လၢတၢ်ပျဲတၢ်ဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢလံၤလံၤ, ကျီၢ်အပှ့ၤထီၣ်လၢတဒု ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကၠး တုၤတဒု ၁,၅၀၀,၀၀၀ ကၠးလီၤ. တၢ် ၀ဲအံၤမၤစၢၤ ပှၤမၤစံာ်ဖိလိးက့ၤဒ့ၣ်ကမၣ် ဒီးမၤလီၤစှၤ တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်အပတီၢ်လီၤ." ဒီၢ်တ့ၤနွဲၤယံၤ စံး၀ဲလီၤ.
ဒ်သိးတၢ်ဆှၢဆါကျီၢ် ကဂၢၢ်ကကျၢၤအဂီၢ်, ပဒိၣ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘုၣ်ဒီးတၢ်ဆါ အကျိၤအကွာ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်မၤလၢပှၤဘုၣ် တၢ်ဖိဒီးပဒိၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. "တၢ်ကၤကျီၢ်အတၢ်မၤ စးထီၣ်ဆီတလဲအသးလၢ ပှ့ၤဒီးဆါအကျိၤအကွာ် ဆူဘုၣ်ဒီးဆါအကျိၤ အကွာ်, လၢကမ့ၢ်တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် လၢအယံာ်အထၢအဂီၢ်လီၤ." ဒီၢ်တ့ၤနွဲၤယံၤစံး၀ဲလီၤ.
လၢတၢ်အတကွီၢ်လဲၢ်တကပၤ, ပဒိၣ်မုၢ်လၢ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ် တုၤလၢအခီပညီအိၣ်အပတီၢ်, ဒ်သိးတၢ်ဟဲ နုာ်ခီဖျိတၢ်ကၤကျီၢ် ကမၤစၢၤမၤလီၤစှၤကီၢ်ပယီၤ ပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအဂီၢ်လီၤ.
"ပကျဲးစၢးလၢကဆှၢဆါဆူကီၤလၤသူကီၢ် ခီဖျိတမူ-မီၤရဲးကီၢ်ဆၢ တၢ်ကၤတၢ်ြတဲၤ, ဒီးကဆဲးကျဲးစၢး ဒုးကဲထီၣ်ကျဲသီသ့ၣ်တဖၣ် အံၤလၢအဖိးသဲစးလီၤ." အ၀ဲဒၣ်စံး၀ဲ, ဖဲတၢ်ထံၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးဘၣ်ဃး တၢ်ကၤကျီၢ်ပနၢ်အဂ့ၢ် လၢတၢ်မၤအီၤမဟါတနွံ ဖဲန့ၢ်ပၠံၣ် ဒီၣ်လီၤ.
ကီၢ်ပယီၤမ့ၢ်ထံကီၢ်လၢအဘုၣ်ကျီၢ်အါသနာ်က့, တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢ ဘၣ်တၢ်ြတီအီၤ တုၤလၢအပူၤကွံာ်လါအီးထိဘၢၣ် ဖဲ တၢ်စးထီၣ်ပျဲခီကီၢ်ဆၢတၢ်ကၤကျီၢ်န့ၣ်လီၤ. စးထီၣ်လၢန့ၣ်လံၤလံၤ တၢ်လိၣ်အါထီၣ်ကျီၢ်ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ. လၢလါဒံၣ်စ့ဘၢၣ် ၂၀၁၇ ဒီး ၂၀၁၈ အဘၢၣ်စၢၤ, တၢ်ဆှၢဆါဘၣ်ကျီၢ်ခဲလၢာ် ၃၃၂,၂၃၈ ဒုလီၤ. အဂ့ၢ် နီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးလၢတၢ်ပာ်ဖျါဖဲ တၢ်ထံၣ်ဖှိၣ်တဲသကိးအ ဆၢကတီၢ်, စံး၀ဲလီၤ.
ကျီၢ်အါဒၣ်တက့ၢ် တၢ်ဆှၢဆူတရူးကီၢ် ဒီးလၢအဂၤတဖၣ် တၢ်ဆှၢဆူကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်, ကီၢ်ဘဲကလါဒ့ၡ်, အဂ့ၢ် ပဒိၣ်အနီၣ်ဂံၢ်နီၣ်ဒွးစံး ၀ဲလီၤ. Myanmar Times တၢ်ကစီၣ်နၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢ တၢ်ဆါကျီၢ်အဒုလၢအကလီၢ် လၢတဖိးသဲစးဖဲကီၢ်ကၠီၣ်တဲၣ်ကီၢ်ဆၢ, ဒီးလၢပဒိၣ် ကျဲးစၢးဒုးကဲအါထီၣ် တၢ်ကၤတၢ်ကျဲလၢအဖိးသဲစးလီၤ.
ပဒိၣ်အခဲအံၤ ကျဲးစၢးမၤတၢ်အါထီၣ် ဒ်သိးကမၤညီထီၣ်တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢ, မ့ၢ်လၢတၢ်ကၤကျီၢ်ဖဲအပူၤကွံာ် ၁၂ လါအတီၢ် ပူၤ, ဒုးအါထီၣ်တၢ်ဟဲနုာ်လၢ ကီၢ်ပူၤပှၤမၤစံာ်ဖိအဂီၢ်, ဒုးအါထီၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤအခွဲးယာ် ဒီးမၤစၢၤတၢ်လိးက့ၤဒ့ၣ်ကမၣ်အဃိ လီၤ.
"စးထီၣ်လၢတၢ်ပျဲတၢ်ဆါကျီၢ်ဆူကီၢ်ချၢလံၤလံၤ, ကျီၢ်အပှ့ၤထီၣ်လၢတဒု ၁,၀၀၀,၀၀၀ ကၠး တုၤတဒု ၁,၅၀၀,၀၀၀ ကၠးလီၤ. တၢ် ၀ဲအံၤမၤစၢၤ ပှၤမၤစံာ်ဖိလိးက့ၤဒ့ၣ်ကမၣ် ဒီးမၤလီၤစှၤ တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်အပတီၢ်လီၤ." ဒီၢ်တ့ၤနွဲၤယံၤ စံး၀ဲလီၤ.
ဒ်သိးတၢ်ဆှၢဆါကျီၢ် ကဂၢၢ်ကကျၢၤအဂီၢ်, ပဒိၣ်စးထီၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဘုၣ်ဒီးတၢ်ဆါ အကျိၤအကွာ်, လၢအမ့ၢ်တၢ်မၤလၢပှၤဘုၣ် တၢ်ဖိဒီးပဒိၣ်အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. "တၢ်ကၤကျီၢ်အတၢ်မၤ စးထီၣ်ဆီတလဲအသးလၢ ပှ့ၤဒီးဆါအကျိၤအကွာ် ဆူဘုၣ်ဒီးဆါအကျိၤ အကွာ်, လၢကမ့ၢ်တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ် လၢအယံာ်အထၢအဂီၢ်လီၤ." ဒီၢ်တ့ၤနွဲၤယံၤစံး၀ဲလီၤ.
လၢတၢ်အတကွီၢ်လဲၢ်တကပၤ, ပဒိၣ်မုၢ်လၢ်စ့ၢ်ကီး၀ဲလၢ ကမၤအါထီၣ်တၢ်ဆှၢဆါကျီၢ် တုၤလၢအခီပညီအိၣ်အပတီၢ်, ဒ်သိးတၢ်ဟဲ နုာ်ခီဖျိတၢ်ကၤကျီၢ် ကမၤစၢၤမၤလီၤစှၤကီၢ်ပယီၤ ပနံာ်တၢ်ကၤတၢ်လီၤဖျဲၣ်လီၤဟိအဂီၢ်လီၤ.