ကီၢ်ပယီၤကအိးထီၣ် ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ် ခဲကၢာ်တလါ
ကီၢ်ပယီၤကအိးထီၣ် ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ် ခဲကၢာ်တလါ
The Irrawaddy, 26 Feb 2019
URL: https://www.irrawaddy.com/news/burma/myanmars-1st-elephant-museum-open-next-month.html
၀့ၢ်တကူၣ် - ကီၢ်ပယီၤကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် အဆိကတၢၢ်တဖျၢၣ် တၢ်ကအိးထီၣ်ဖဲ၀့ၢ်တကူၣ် လါမးၡး ၃ သီ - ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်မံၤလာ်မုၢ်နံၤ -
ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး ကဆီအန့ဆၢၣ်အလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းအဂ့ၢ်, ဒီးတၢ်မၤပျံၤလၢအ ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲ မုၢ်မဆါ
တနံၤအံၤ, ဃုာ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်မၤ၀ဲလၢတၢ်ကဒီသဒၢအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤအူတရံးအီၤလၢ သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ ဒ်အမ့ၢ် ၀့ၢ်တကူၣ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိကရၢၢ် န့ဆၢၣ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲ စိၤတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်
Yangon Zoological Garden’s Natural History Museum တခါအသိးလီၤ.
"ကဆီဒီးပှၤကီၢ်ပယီၤဖိ အိၣ်မူသကိး၀ဲသဃဲၤသဃဲၤ စးထီၣ်လၢ ဆၢကတီၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိအခါ လံၤလံၤလီၤ. တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ၀ဲ
အံၤမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ တၢ်ကမၤလၤကပီၤ တၢ်ရ့လိာ်အ၀ဲန့ၣ်, ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးလၢ အဟဲ ဘၣ်ကဆီ
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးလၢတၢ်လူၤဃုခး အ၀ဲသ့ၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဃိလီၤ. ကီၢ်ပယီၤလၢကဆီတအိၣ် ဘၣ်န့ၣ်, ပဆိမိၣ်လၢ
အဂ့ၢ်တသ့ဘၣ်လီၤ. ပကဘၣ်မၤသကိးတၢ် တပူၤဃီ ဒ်သိးကဒီသဒၢ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ." ဒီး က်ထၢၣ်ညံၤညံၤကၠီၤ, လၢ
အမ့ၢ်ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်လၢ သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ, စံး၀ဲဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သးဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့ဖဲ တၢ် ကွၢ်ကီအလီၢ်, လါဖ့ၤဖီအါရံၤ ၂၆ လီၤ.
ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤတမှံၤဘၣ်ဃး ကဆီမံၤဒီး ကဆီလၢပှၤမၢအီၣ် အမူဒါသနၢၣ် လၢကီၢ်ပယီၤတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤအပူၤ,
ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ထီဒုၣ်ဒါလၢ ပှၤကညီဒီးကဆီအဘၢၣ်စၢၤ, ဒီးကျဲလၢတၢ်ဘှါၡဲသ့တဖၣ်, တၢ်မၤကမၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ် စံၣ်ညီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်မၤက
ဆီမံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်, ကဆီဂီၤကၢ် ဒီးတၢ်လိၣ်အလ့ၢ်အဒ့လၢအဂၤ, ဒီးအါန့ၢ်အန့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
"ဖဲအပူၤကွံာ်အနံၣ်တဖၣ်အတီၢ်ပူၤ ကဆီဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤလၢတဖိးသဲစး ဒီးတၢ်မၤသံမၤဂီၢ်တဖၣ်, အ စှၤကတၢၢ် ဘၣ်တၢ်
မၤသံအ၀ဲသ့ၣ် တနွံတဒုလီၤ. အဃိဒီး, ပမ့ၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါကမျၢၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဒီး, ကဆီ ကလီၤမၢ်ကွံာ်လၢကီၢ်ပယီၤ
ဆူညါနံၣ် ၁၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ယဆိမိၣ်လၢ အ၀ဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပကအိး ထီၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ဒ်သိးပက
ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ." အူသ့တိ, လၢအမ့ၢ် ၀့ၢ်တကူၣ်ကီၢ်ခီဒိၣ် သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ ပှၤနဲၣ်တၢ်, စံး၀ဲလီၤ.
လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ကဆီမံၤအိၣ်၀ဲ ၁,၄၀၀ ဃၣ်ဃၣ်, ဒီးကဆီလၢပှၤဘုၣ်ဒၢ၀ဲအိၣ် ၃,၀၀၀ တုၤ ၅,၀၀၀, ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်အိၣ်
သးလၢ တၢ်လူၤဃုခးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၇, ပှၤလူၤဃုခးကဆီ မၤသံ၀ဲကဆီမံၤ ၅၉ ဒုလီၤ.
ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲအီၤကျိၣ်စ့အလၢအပှဲၤလၢ World Wide Fund for Nature (WWF-Myanmar) ဒီး
ဘၣ်တၢ်ကွဲးဆီလီၤန့ၢ်အက့ၢ်အဂီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤအါခံထဲးခီပနံၣ်စးထီၣ်သီ WEER လီၤ. တၢ်လီၢ်ပၣ်ဃုာ် တၢ်မၤလိအလီၢ်အကျဲ လၢတၢ်က
တူၢ်လိာ် ပှၤဟဲကွၢ်တဖိလၢသးနံၣ်ကိးကလုာ်ဒဲး ဒီးအဂ့ၢ်အကျိၤကိးမံၤဒဲး, လၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ လၢထံၣ်သ့စံးဆၢသ့
ဒီးတၢ်ကွၢ်ကီတဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အိးထီၣ်အဆိကတၢၢ်သၢလါအတီၢ်ပူၤ, တၢ်နုာ်လီၤကွၢ်တၢ်အလဲ ကမ့ၢ်ကလီလၢပှၤကွၢ်တၢ်ဖိခဲလၢာ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံဒီး တၢ်ကထၢ တၢ်
ကွၢ်ကီအလဲဖဲြကၢးဖဲဘၣ်လီၤ.
တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် တၢ်အိးထီၣ်ဖဲလါမးၡး ၃ သီ, ဒီးတၢ်ကအိးထီၣ်အီၤ ဂီၤ ၈ နၣ်ရံၣ်တုၤ ဟါ ၅ နၣ်ရံၣ်, ကိးနံၤဒဲးလီၤ.
ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး ကဆီအန့ဆၢၣ်အလုၢ်လၢ်သကဲးပ၀းအဂ့ၢ်, ဒီးတၢ်မၤပျံၤလၢအ ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်၀ဲ မုၢ်မဆါ
တနံၤအံၤ, ဃုာ်ဒီးတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ တၢ်မၤ၀ဲလၢတၢ်ကဒီသဒၢအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤအူတရံးအီၤလၢ သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ ဒ်အမ့ၢ် ၀့ၢ်တကူၣ် ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိကရၢၢ် န့ဆၢၣ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲ စိၤတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်
Yangon Zoological Garden’s Natural History Museum တခါအသိးလီၤ.
"ကဆီဒီးပှၤကီၢ်ပယီၤဖိ အိၣ်မူသကိး၀ဲသဃဲၤသဃဲၤ စးထီၣ်လၢ ဆၢကတီၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိအခါ လံၤလံၤလီၤ. တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ၀ဲ
အံၤမ့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ တၢ်ကမၤလၤကပီၤ တၢ်ရ့လိာ်အ၀ဲန့ၣ်, ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးလၢ အဟဲ ဘၣ်ကဆီ
မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးလၢတၢ်လူၤဃုခး အ၀ဲသ့ၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဃိလီၤ. ကီၢ်ပယီၤလၢကဆီတအိၣ် ဘၣ်န့ၣ်, ပဆိမိၣ်လၢ
အဂ့ၢ်တသ့ဘၣ်လီၤ. ပကဘၣ်မၤသကိးတၢ် တပူၤဃီ ဒ်သိးကဒီသဒၢ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဖးဒိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ." ဒီး က်ထၢၣ်ညံၤညံၤကၠီၤ, လၢ
အမ့ၢ်ပှၤနဲၣ်တၢ်ခိၣ်ကျၢၢ်လၢ သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ, စံး၀ဲဖဲတၢ်ထံၣ်လိာ်သးဒီးတၢ်ကစီၣ်သန့ဖဲ တၢ် ကွၢ်ကီအလီၢ်, လါဖ့ၤဖီအါရံၤ ၂၆ လီၤ.
ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤတမှံၤဘၣ်ဃး ကဆီမံၤဒီး ကဆီလၢပှၤမၢအီၣ် အမူဒါသနၢၣ် လၢကီၢ်ပယီၤတၢ်စံၣ်စိၤ တဲစိၤအပူၤ,
ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတၢ်ထီဒုၣ်ဒါလၢ ပှၤကညီဒီးကဆီအဘၢၣ်စၢၤ, ဒီးကျဲလၢတၢ်ဘှါၡဲသ့တဖၣ်, တၢ်မၤကမၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်တၢ် စံၣ်ညီၣ်ဘၣ်ဃး တၢ်မၤက
ဆီမံၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်, ကဆီဂီၤကၢ် ဒီးတၢ်လိၣ်အလ့ၢ်အဒ့လၢအဂၤ, ဒီးအါန့ၢ်အန့ၣ်တဖၣ်လီၤ.
"ဖဲအပူၤကွံာ်အနံၣ်တဖၣ်အတီၢ်ပူၤ ကဆီဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကူၣ်လဲၤမၤကၤလၢတဖိးသဲစး ဒီးတၢ်မၤသံမၤဂီၢ်တဖၣ်, အ စှၤကတၢၢ် ဘၣ်တၢ်
မၤသံအ၀ဲသ့ၣ် တနွံတဒုလီၤ. အဃိဒီး, ပမ့ၢ်တဒုးသ့ၣ်ညါကမျၢၢ် ဘၣ်ဃးတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤဘၣ်ဒီး, ကဆီ ကလီၤမၢ်ကွံာ်လၢကီၢ်ပယီၤ
ဆူညါနံၣ် ၁၀ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ယဆိမိၣ်လၢ အ၀ဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ပကအိး ထီၣ် ကမျၢၢ်တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် ဒ်သိးပက
ဟ့ၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ဃး အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ." အူသ့တိ, လၢအမ့ၢ် ၀့ၢ်တကူၣ်ကီၢ်ခီဒိၣ် သ့ၣ်ပှၢ်၀ဲၤကျိၤ ပှၤနဲၣ်တၢ်, စံး၀ဲလီၤ.
လၢကီၢ်ပယီၤအပူၤ ကဆီမံၤအိၣ်၀ဲ ၁,၄၀၀ ဃၣ်ဃၣ်, ဒီးကဆီလၢပှၤဘုၣ်ဒၢ၀ဲအိၣ် ၃,၀၀၀ တုၤ ၅,၀၀၀, ဒီးအ၀ဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ် ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်အိၣ်
သးလၢ တၢ်လူၤဃုခးအ၀ဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၇, ပှၤလူၤဃုခးကဆီ မၤသံ၀ဲကဆီမံၤ ၅၉ ဒုလီၤ.
ကဆီတၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်ထွဲအီၤကျိၣ်စ့အလၢအပှဲၤလၢ World Wide Fund for Nature (WWF-Myanmar) ဒီး
ဘၣ်တၢ်ကွဲးဆီလီၤန့ၢ်အက့ၢ်အဂီၤလၢ ကီၢ်ပယီၤအါခံထဲးခီပနံၣ်စးထီၣ်သီ WEER လီၤ. တၢ်လီၢ်ပၣ်ဃုာ် တၢ်မၤလိအလီၢ်အကျဲ လၢတၢ်က
တူၢ်လိာ် ပှၤဟဲကွၢ်တဖိလၢသးနံၣ်ကိးကလုာ်ဒဲး ဒီးအဂ့ၢ်အကျိၤကိးမံၤဒဲး, လၢကနုာ်လီၤပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤမူ လၢထံၣ်သ့စံးဆၢသ့
ဒီးတၢ်ကွၢ်ကီတဖၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အိးထီၣ်အဆိကတၢၢ်သၢလါအတီၢ်ပူၤ, တၢ်နုာ်လီၤကွၢ်တၢ်အလဲ ကမ့ၢ်ကလီလၢပှၤကွၢ်တၢ်ဖိခဲလၢာ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံဒီး တၢ်ကထၢ တၢ်
ကွၢ်ကီအလဲဖဲြကၢးဖဲဘၣ်လီၤ.
တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် တၢ်အိးထီၣ်ဖဲလါမးၡး ၃ သီ, ဒီးတၢ်ကအိးထီၣ်အီၤ ဂီၤ ၈ နၣ်ရံၣ်တုၤ ဟါ ၅ နၣ်ရံၣ်, ကိးနံၤဒဲးလီၤ.